کد سایت
ar22023
کد بایگانی
31830
نمایه
اصالة التخییر
طبقه بندی موضوعی
مبانی فقهی و اصولی
خلاصه پرسش
اصاله التخییر به چه معنا است؟
پرسش
اصاله التخییر به چه معنا است؟ لطفا با مثالی روشن این مسئله را بیان کنید.
پاسخ اجمالی
مباحث اصول فقه به دو دسته اصول لفظی و اصول عملی تقسیم شده است. در قسمت اوّل از دلالت الفاظ و مباحث پیرامون آن بحث شده است و در قسمت دوم به اصول عملیه اشاره شده است.
یکی از اصول عملیه(اصولی که در مکلف در مقام عمل به آنها تمسک می‌کند)، اصالة التخییر است.
اصالة التخییر: به معنای جواز انتخاب احد الطرفین است و در مباحث اصولی در جایی استعمال می‌شود که مکلف بین انجام و ترک دو فعل(انجام یک فعل و ترک دیگری و بالعکس) یا انجام یک فعل و ترک همان فعل مردد شود. در این موارد است که عقل حکم می‌کند در بین دو فعل(فعلِ به معنای اعم که ترک را هم شامل شود) که با یکدیگر قابل جمع نیستند، باید یک طرف را انتخاب کند.
در اصطلاح اصولی موارد اصالة التخییر را این‌گونه بیان کرده‌اند:
الف. به دوران امر بین واجب و حرام(محذورین) گفته می‌شود و مثال آن چنین است: اگر شک شد که نماز جمعه واجب است یا حرام و هیچ‌کدام بر دیگری ترجیحی ندارد، عقل حکم به گرفتن یک طرف(طرف واجب و انجام نماز جمعه یا طرف حرام و ترک آن) می‌کند.
ب. مورد بعدی در جایی است که دو فعل داشته باشیم و اجمالاً بدانیم یکی حرام و دیگری واجب است، ولی نمی‌دانیم کدام حرام و کدام واجب است؟ در این صورت هم نمی‌توان هر دو را ترک کرد یا هر دو را انجام داد؛ زیرا در هر دو صورت با یقیین و علم اجمالی مخالفت شده است. بنابراین عقل می‌گوید یکی را ترک کن و دیگری را انجام ده.[1]
یکی از اصول عملیه(اصولی که در مکلف در مقام عمل به آنها تمسک می‌کند)، اصالة التخییر است.
اصالة التخییر: به معنای جواز انتخاب احد الطرفین است و در مباحث اصولی در جایی استعمال می‌شود که مکلف بین انجام و ترک دو فعل(انجام یک فعل و ترک دیگری و بالعکس) یا انجام یک فعل و ترک همان فعل مردد شود. در این موارد است که عقل حکم می‌کند در بین دو فعل(فعلِ به معنای اعم که ترک را هم شامل شود) که با یکدیگر قابل جمع نیستند، باید یک طرف را انتخاب کند.
در اصطلاح اصولی موارد اصالة التخییر را این‌گونه بیان کرده‌اند:
الف. به دوران امر بین واجب و حرام(محذورین) گفته می‌شود و مثال آن چنین است: اگر شک شد که نماز جمعه واجب است یا حرام و هیچ‌کدام بر دیگری ترجیحی ندارد، عقل حکم به گرفتن یک طرف(طرف واجب و انجام نماز جمعه یا طرف حرام و ترک آن) می‌کند.
ب. مورد بعدی در جایی است که دو فعل داشته باشیم و اجمالاً بدانیم یکی حرام و دیگری واجب است، ولی نمی‌دانیم کدام حرام و کدام واجب است؟ در این صورت هم نمی‌توان هر دو را ترک کرد یا هر دو را انجام داد؛ زیرا در هر دو صورت با یقیین و علم اجمالی مخالفت شده است. بنابراین عقل می‌گوید یکی را ترک کن و دیگری را انجام ده.[1]