کد سایت
az21895
کد بایگانی
45503
نمایه
احترام مال و جان اهل سنت در فقه شیعه
طبقه بندی موضوعی
دیگر موارد,شیعه و دیگر مذاهب
خلاصه پرسش
آیا ناموس و جان اهل سنت از دیدگاه دانشمندان شیعه محترم است؟
پرسش
آیا در اجتماع شیعه؛ ناموس و جان اهل سنت محترم است؟ تفکر علمای قدیمی و معاصر شیعه در اینباره چیست؟
پاسخ اجمالی
در شریعت مقدس اسلام، جان، مال و ناموس همه انسانها محترم است، و این موضوع ربطی به دین و آئین آنان ندارد، و اصل اولیه درباره همه افراد اینگونه است.[1] البته مصادیق بسیار محدودی را میتوان اشاره کرد که خلاف این مطلب گفته شده است. از جمله این موارد معدود، میتوان به کافر حربی و اموال و جان او اشاره کرد که در شرایط جنگی، جان و مال او محترم نیست؛ زیرا چنین کسی که در حال جنگ با مسلمانان است و ناموس و اموال و جان مسلمانان را به هر طریقی که بتواند، از بین میبرد، پس جان و مالش نیز؛ حرمتی ندارد.[2]
همانطور که میدانیم؛ اموال از جهت اهمیت در مرتبهای بعد از جان و ناموس قرار دارد؛ لذا وقتی گفته میشود: اموال فلان شخص یا اشخاص، محترم است، به طریق اولی ناموس و جان آنها نیز محترم خواهد بود، چنانچه در برخی روایات وقتی میخواهد به محترم بودن اموال مسلمانان اشاره کند، حرمت آنرا مانند حرمت خون(جان) آنان حساب میکند.
در روایت آمده است: «حرمت مال مسلمان، مانند حرمت خونش است».[3] در این حديث؛[4] احترام مال به منزله احترام خون قرار داده شده و چون مفاد اين جمله عام است، كليه احكام خون مردم؛ بر مال آنان نيز مترتب است؛ يعنى هر آنچه از باب احترام براى خون ثابت است، براى مال نيز ثابت است و بدوت تردید، احترام خون به آن است كه اولاٌ: هيچكس مجاز به ريختن خون ديگرى نيست، ثانياً: در فرض ارتكاب، خون او نبايد هدر برود. نتيجه آنكه در مال نيز چنين است، بدين معنا كه تصرّف غير مأذون، ممنوع و حرام است و تصرّف و تعدّى غير مجاز نبايد بدون تدارک و جبران باشد.[5]
همان طور که در این روایت بدان اشاره شده است، مال و جان همه مسلمانان؛ محترم است و اهل سنت؛ اگرچه اختلافات عقائدی و فقهی با شیعیان دارند، ولی در روایات و فقه اهل بیت عصمت و طهارت(ع)؛ اموال و ناموس و جان آنان محترم شمرده شده است.
همانطور که میدانیم؛ اموال از جهت اهمیت در مرتبهای بعد از جان و ناموس قرار دارد؛ لذا وقتی گفته میشود: اموال فلان شخص یا اشخاص، محترم است، به طریق اولی ناموس و جان آنها نیز محترم خواهد بود، چنانچه در برخی روایات وقتی میخواهد به محترم بودن اموال مسلمانان اشاره کند، حرمت آنرا مانند حرمت خون(جان) آنان حساب میکند.
در روایت آمده است: «حرمت مال مسلمان، مانند حرمت خونش است».[3] در این حديث؛[4] احترام مال به منزله احترام خون قرار داده شده و چون مفاد اين جمله عام است، كليه احكام خون مردم؛ بر مال آنان نيز مترتب است؛ يعنى هر آنچه از باب احترام براى خون ثابت است، براى مال نيز ثابت است و بدوت تردید، احترام خون به آن است كه اولاٌ: هيچكس مجاز به ريختن خون ديگرى نيست، ثانياً: در فرض ارتكاب، خون او نبايد هدر برود. نتيجه آنكه در مال نيز چنين است، بدين معنا كه تصرّف غير مأذون، ممنوع و حرام است و تصرّف و تعدّى غير مجاز نبايد بدون تدارک و جبران باشد.[5]
همان طور که در این روایت بدان اشاره شده است، مال و جان همه مسلمانان؛ محترم است و اهل سنت؛ اگرچه اختلافات عقائدی و فقهی با شیعیان دارند، ولی در روایات و فقه اهل بیت عصمت و طهارت(ع)؛ اموال و ناموس و جان آنان محترم شمرده شده است.
[1]. شهید ثانی در شرح لمعه میگوید: «استفاده از اموال دیگران جایز نیست اگر چه کافر یا حتی ناصبی یا پیروان هر فرقهای که هستند؛ زیرا تصرّف در اموال آنان،خوردن مال به باطل است»؛ شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شارح: سلطان العلماء، حسن بن محمد، ج 2، ص 288، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1412ق؛ موسوی بجنوردی، سید محمد، قواعد فقهیه، ج 1، ص 218، مؤسسه عروج، تهران، چاپ سوم، 1401ق.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، الفتاوی الجدیدة، محقق و مصحح: علیاننژادی، ابو القاسم، خاقانی، کاظم، ج 1، ص 313، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ دوم، قم، 1427ق.
[3]. «يَا أَبَا ذَرٍّ سِبَابُ الْمُسْلِمِ فُسُوقٌ وَ قِتَالُهُ كُفْرٌ- وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مِنْ مَعَاصِي اللَّهِ- وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ.» شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 12، ص 281، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق.
[4]. احادیث مشابه دیگری نیز در اینباره وجود دارد؛ مانند اینکه از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: در اجتماع بزرگ حاجیان در حجة الوداع و در منا چنین فرمود: «قَالَ فَإِنَّ دِمَاءَكُمْ وَ أَمْوَالَكُمْ عَلَيْكُمْ حَرَامٌ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا فِي شَهْرِكُمْ هَذَا فِي بَلَدِكُمْ هَذَا إِلَى يَوْمِ تَلْقَوْنَهُ فَيَسْأَلُكُمْ عَنْ أَعْمَالِكُمْ»؛ آگاه باشید که خون شما و اموالتان (در برابر یکدیگر) محترم است مانند امروز (روز عرفه) و این ماه (ذی الحجه) و این شهر (مکه مکرمه)، که همه محترمند. این قانون هست و آن را رعایت کنید تا روزی که به دیدار پروردگارتان میرسید و آنجا است که از اعمال شما (در اینباره) پرسیده میشود. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 7، ص 273، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. قواعد فقهیه، ج 1، ص 215.