یکی از کسانی که روز عاشورا افتخار شهادت در رکاب امام حسین(ع) را پیدا کرد،[1] برادر حضرتشان ابوبکر پسر امام علی(ع) بود. نام مادر ابوبکر، لیلی بنت مسعود بن خالد بود.[2]
گفتنی است که ابوبکر کنیه آن شهید بود و نام دقیق ایشان مشخص نیست؛[3] چرا که نامهای عبدالله،[4] محمد اصغر[5] و عبیدالله[6] برای ایشان گزارش شده است.
او در میدان نبرد دلیرانه میجنگید و اینگونه رجز میخواند:
«شَیخِی عَلِی ذُو الْفِخَارِ الْأَطْوَلِ مِنْ هَاشِمِ الْخَیرِ الْکرِیمِ الْمُفْضِلِ
هَذَا حُسَینُ ابْنِ النَّبِی الْمُرْسَلِ عَنْهُ نُحَامِی بِالْحُسَامِ الْمُصْقَلِ
تَفْدِیهِ نَفْسِی مِنْ أَخِی مُبَجَّل یا ربِّ فامنحنی ثَوَابَ المَنزِلِ»؛[7]
(پدر بزرگوار من على(ع) است که افتخارات فراوانى دارد. او از نسل هاشم نیکوکار و باکرامت و بزرگوار بود. این حسین(ع) پسر پیامبر مرسل است. ما با شمشیر برنده از او حمایت خواهیم کرد. جانم فداى چنین برادر بزرگوارى باد. خدایا! پاداش بهشت را به من هدیه کن).
گفته شده که ابوبکر نخستین فرزند امام علی(ع) بود که به سمت میدان رفت.[8] نام قاتل او را زحر(رجز)[9] بن بدر نخعی،[10] عقبه غنوی،[11] و عبیدالله بن عقبه غنوی ذکر کردهاند.[12]
با آنکه برخی منابع تاریخی گزارش از وجود تردیدهایی در مورد شهادت ایشان میکنند،[13] اما در یکی از زیارتهای مطلقه امام حسین(ع) اینگونه از ایشان تجلیل شده است:
«السَّلَامُ عَلَیک یا أَبَا بَکرٍ بْنَ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ مَا أَحْسَنَ بَلَاءَک وَ أَزْکى سَعْیک وَ أَسْعَدَک بِمَا نِلْتَ مِنَ الشَّرَفِ وَ فُزْتَ بِهِ مِنَ الشَّهَادَةِ فَوَاسَیتَ أَخَاک وَ إِمَامَک وَ مَضَیتَ عَلَى یقِینِک حَتَّى لَقِیتَ رَبَّک صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیک وَ ضَاعَفَ اللَّهُ مَا أَحْسَنَ بِهِ إِلَیک».[14]
درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد ای ابوبکر فرزند علی بن ابیطالب! چه خوب از میدان آزمایش بیرون آمدی و چه تلاش پاکیزهای کردی و با شرافتی که به دست آوردی و به شهادتی که به آن رستگار شدی چه سعادتمند شدی! تو به برادر و امام خود یاری رساندی و بر یقین خود پایدار ماندی تا به دیدار پروردگارت شتافتی! درود خدا بر تو باد و خدا پاداشهای تو را چند برابر کند.
[1]. «شهدای قیام عاشورا»، 28614.
[2].ابو الفرج، علی بن الحسین الأصفهانی،محقق صقر، سید احمد، مقاتلالطالبیین، ص 91، بیروت، دار المعرفة، بیتا.
[3]. همان.
[4]. ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق، شیری، علی، ج 5، ص 112، بیروت، دار الاضواء، 1411ق.
[5]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 203، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، 1390ق؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 354، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 45، ص 36، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[7]. الفتوح، ج 5، ص 112.
[8]. همان.
[9]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب ع، ج 4، ص 107، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[10]. الفتوح، ج 5، ص 112.
[11]. مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ج 4، ص 107.
[12]. بحار الأنوار، ج 45، ص 36.
[13]. طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 468، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.
[14]. بحار الأنوار، ج 98، ص 245.