عبارت منتسب به ابن عربی در مورد امیرالمؤمنین(ع) به این صورت است:
[وعلیّ]....صورة الأمانة الإلهیة مادّة العلوم الغیر المتناهیة»؛[1] (علی ... صورت امانت الهی و مادهی علوم غیر متناهی است).
صرف نظر از درستی این انتساب، در توضیح این عبارت باید گفت؛ برخی[2] معتقدند که عبارت «صورة الامانة الالهیة» اشاره به آیهی شریفه دارد: «ما امانت را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه داشتیم، آنها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسیدند؛ امّا انسان آنرا بر دوش کشید او بسیار ظالم و جاهل بود».[3]
در برخی از روایات «امانت الهی»، به ولایت امیرالمؤمنین(ع) تفسیر شده است.[4] بنابراین، صورت امانت الهی بودن امام به این معنا است که امام تحققبخش و فعلیتدهنده ولایت است.
اما «مادّه علوم غیر متناهی» بودن امام، ظاهرا به این معنا است که امام معدن و گنجینهی علوم بینهایت است؛ و او است که توانایی رسیدن به تمام علوم را دارد؛ زیرا یکی از معانی ماده، هر نوع «قوه»ای است که برای پذیرش یک فعلیت جدید لحاظ میشود.[5]
[1]. صالح موسوی خلخالی، شرح مناقب محیی الدین عربی، ص 140، تهران، کتابخانه خورشید، چاپ اول، 1322ش.
[2]. همان، ص 147.
[3]. «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَینَ أَنْ یحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولاً». احزاب، 72.
[4]. بحرانی سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 499، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416ق. ر. ک: «ظلوم و جهول بودن انسان »، 2039.
[5]. ر. ک: «معنای ماده و هیولی»، 102552.