کد سایت
fa119192
نمایه
فرق «کم خبریه» با «کم استفهامیه»
طبقه بندی موضوعی
--- مشابه ---,صرف و نحو
برچسب
انواع کم|کم خبریه|کم استفهامیه
خلاصه پرسش
در ادبیات قرآنی، «کم خبریه» و «کم استفهامیه» چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
پرسش
«کم خبریه» و «کم استفهامیه» چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
پاسخ اجمالی
در زبان و لغت عرب، کلمه «کَمْ» در دو معنا مورد استفاده قرار میگیرد. یکی خبر و دیگری استفهام.
- «کم خبریّه»: هنگامی که بخواهیم کثرت و زیادی تعداد چیزی را به مخاطب برسانیم، میتوانیم از واژه «کم» بهره گیریم. این واژه معادل «چه بسیار» و «چه بسا» در زبان فارسی است؛ مانند: «کَمْ بلدٍ سافرتُ إلیه»؛(چه بسیار شهرهایی که به آنجا سفر کردهام». یا مانند: «کَمْ أَهْلَکْنا مِنْ قَرْیَةٍ...»؛[1] (و چه بسیار شهرهایى را که نابودشان کردیم).
در این مثالها «کم» خبریه است برای بیان تعداد زیاد.
- «کم استفهامیّه»: واژه «کم» معنای پرسشی نیز داشته و برای پرسیدن از تعداد مورد استفاده قرار میگیرد؛ و معادل واژهی «چند(چند نفر، چند بار و ...)» در زبان فارسی است. به عنوان نمونه، اگر بخواهیم از تعداد دانشآموزان یک کلاس سؤال کنیم، میگوییم: «کَم طالباً فی الصَّفِّ؟»؛(چند دانشآموز در کلاس وجود دارد؟). و مانند این آیه قرآن: «سَلْ بَنِی إِسْرائِیلَ کَمْ آتَیْناهُمْ مِنْ آیَةٍ بَیِّنَةٍ»؛[2] (از بنیاسرائیل بپرس که چند نشانه روشن در اختیارشان قرار دادیم؟!).
مشابهتهای «کم خبریّه» با «کم استفهامیه»
کم خبریّه با استفهامیّه در چند چیز با هم مشترکاند:
- هر دو اسم هستند.
- هر دو نیاز به تمیز دارند.
- هر دو مبنی هستند؛ یعنی اعراب نمیپذیرند.
- هر دو در جمله، صدرنشین هستند؛ یعنی باید در ابتدای جمله بیایند و نباید واژه دیگری بر آنها مقدم شود و تنها دو نوع واژه میتوانند پیش از «کَم» بیایند: یکی حرف جرّ؛ مانند: «بِکَمْ توماناً اِشتریْتَ الکتابَ؟»؛ (این کتاب را چند تومان خریدی؟) در اینجا چون جارّ و مجرور همانند یک کلمه است، تقدیم حرف جرّ بر «کَم» اشکالی ندارد. دیگری مضاف است؛ زیرا مضاف و مضافٌ الیه نیز مانند یک کلمهاند و تقدیم مضاف بر «کَم»، صدرنشینی آنرا خدشهدار نمیکند؛ مانند: «کتابَ کَم عالِمٍ قَرَأتُ.»؛ کتاب چه بسیار دانشمندانی را که خواندهام.
تفاوتهای «کم خبریّه» و «کم استفهامیه»
پنج فرق بین کم خبریّه و کم استفهامیّه وجود دارد که به واسطه آنها میتوان آن دو را از یکدیگر تشخیص داد:
- سخنی که در آن از «کم خبریّه» استفاده شده، ممکن است راست باشد و یا دروغ، اما راست و دروغ در پرسشها و از جمله سخنی که شامل «کم استفهامیه» است، معنا ندارد. به عبارت دیگر، یک پرسش نمیتواند راست یا دروغ باشد؛ اما پاسخش گاه راست و گاه دروغ است.
- فردی که از «کم خبریه» استفاده میکند، به دنبال پاسخ مخاطب نیست؛ اما اگر از «کم استفهامیه» استفاده کند، در انتظار پاسخ او میماند.
- تمیز «کم خبریه» ممکن است به صورت جمع نیز بیاید، ولى تمیز «کم استفهامیه» همیشه مفرد است.
- تمیز «کم خبریه» مجرور و تمیز «کم استفهامیه» منصوب است.[3]
[1]. قصص، 58.
[2]. بقره، 211.
[3]. ر. ک: ذهنی تهرانی، سید محمد جواد، قواعد صرف و نحو و روش تجزیه و ترکیب، ج 1، ص 68، قم، ناشر مؤلف، چاپ اول، 1371ش.