از نظر اسلام صحت ازدواج دایم و موقت دارای شرایطی است، که آن شرایط عبارت است از:
- خواندن صیغه عقد (تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست بلکه به همراه انشاء الفاظ خاص باشد).
- به احتیاط واجب صیغه عقد باید به عربی صحیح خوانده شود. و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است، و لازم هم نیست که وکیل بگیرند اما باید لفظی بگویند که معنای "زوّجت" و "قبلت" را بفهماند.
- اگر صیغۀ عقد را خود زن و مرد می‌خوانند[1] و در عقد دائم، اوّل زن بگوید: زَوَّجْتُک نَفْسی عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ» (خود را زن تو نمودم به مهری که معین شده)، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ» (قبول کردم ازدواج را)، عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغۀ عقد را بخواند چنانچه مثلًا اسم مرد «احمد» و اسم زن «فاطمه» باشد و وکیل زن بگوید: «زَوَّجْتُ مُوکلَتِی فٰاطِمَةَ مُوَکلَک احْمَدَ عَلَی الصَّدٰاقِ الْمَعْلُوم»، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: «قَبِلْتُ لِمُوَکلی احْمَدَ عَلی الصَّدٰاقِ» صحیح می‌باشد.
اما در صیغه عقد غیر دائم، بعد از آن که مدت و مهر را معین کردند چنانچه زن بگوید: «زوَّجتُکَ نَفسی فِی المُدَّةِ المَعلومَة عَلَی المَهرِ المَعلوم» (من خودم را به همسری تو در مدت معینی با مهر معینی در آوردم).
بعد (بدون فاصله) مرد بگوید: «قَبِلتُ» (قبول کردم) صحیح است. و یا اینکه وکیل زن به وکیل مرد بگوید: «مَتَّعتُ مُوُکِّلَتِی مُوَکِّلَکَ فی المُدَّةِ المَعلومَة عَلَی المَهر المَعلوم» و وکیل مرد بلافاصله بگوید: «قَبلتُ لِمُوَکِّلی هَکَذا» صحیح می‌باشد.
- تعیین مهریه و نام بردن آن در موقع عقد.
- مرد و زن و یا وکیل آنها که صیغه را می‌خوانند باید قصد انشاء داشته باشند. یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می‌خوانند زن به گفتن «زوجتک نفسی» قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن "قبلت التزویج" زن بودن او را برای خودش قبول نماید.
- کسی که صیغه را می‌خواند بالغ و عاقل باشد.
- اگر وکیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را می‌خوانند در عقد، زن و شوهر را معین کنند.
- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص می‌دهد اگر بخواهد شوهر کند چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، ولی اگر باکره نباشد در صورتی که بکارتش بوسیله شوهر کردن از بین رفته باشد اجازه پدر و جد لازم نیست.
- زن در زمان اجرای عقد، همسر دائم یا موقت شخص دیگری نباشد و نیز در حال عدۀ عقد دائم یا موقت فرد دیگری نباشد.
- زن و مرد به ازدواج راضی باشند و از روی اجبار و اکراه وادار به ازدواج نشده باشند.[2]
- همچنین زن هنگامی که می‌خواهد به عقد مردی در آید، اگر قبلا در عقد دیگری بوده و طلاق گرفته یا مدت عقد موقتش به سر آمده، مدت عده ی خود را نیز گذرانده باشد.
- شرط دیگر آن است که زن زمانی که در عقد دیگری بوده، با مردی که قصد دارد در آینده با او ازدواج کند، زنا نکرده باشد؛ زیرا اگر مردی با زن شوهرداری زنا کند برای همیشه آن زن بر او حرام می‌شود.[3]
آنچه نقل شد بر مبنای فتاوای امام خمینی بوده و اجمالی از شرایط مطرح شده می‌باشد. و برای آگاهی بیشتر به کتاب‌های فقهی و توضیح المسائل مراجعه فرمایید.
در هر حال، پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته)، به قسمت دوم سؤال، چنین است:
هر گونه ارتباط شهوانی بین زن و مرد بدون عقد دایم یا موقت حرام است و رضایت قلبی برای تحقق عقد کافی نیست.
[1]. آیت الله روحانی معتقدند: مرد نمى‌تواند از طرف زن و خودش، صیغه عقد -چه موقت و چه دائم- را بخواند، ولى می‌توانند فرد ثالثی را وکیل کنند که او صیغه را بخوان. ر. ک: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله سید صادق روحانی.
[2]. امام خمینی، سید روح اللّٰه، توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 449- 460، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 701 – 707؛ ص 734 - 736، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول، بی‌تا.
[3]. اقتباس از نمایه:961 «ازدواج مجدد بعد از ازدواج موقت».