قبل از پاسخ به سؤال مطرح شده، بیان دو نکته به عنوان مقدمه ضروری به نظر میرسد:
مقدمهی اوّل: تخلی(بول و غائط کردن) دارای واجبات و محرماتی است که لازم است رعایت گردد.
واجبات آن عبارتاند از:
- تخلی نمودن باید به گونهای باشد که دیگران(غیر از همسر و بچهای که خوب و بد را نمیفهمد) عورت انسان را نبینند.
- به هنگام تخلی رو به قبله یا پشت به قبله نباشد.[1]
محرمات نیز عبارتاند از: تخلی نمودن در مکانهای زیر:
- در کوچههای بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند.
- در ملک کسی که اجازهی تخلی نداده است.
- در جایی که برای عدهی مخصوصی وقف شده است. مثل بعضی از مدرسهها.
- روی قبر مؤمنان در صورتی که بیاحترامی به آنان باشد.[2]
برخی از مراجع تقلید حرمت تخلی در هر جایی که موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین، یا مذهب شود را نیز در رسالههای توضیح المسائل ذکر نمودهاند.[3]
مقدمهی دوم: به نظر تمام مراجع تقلید، مخرج بول فقط با آب پاک میشود،[4] و در صورت عدم دسترسی به آب، بعداً با وجود آب آنرا تطهیر نماید. اما مخرج غائط را در غیر مواردی که ذکر میشود، میتوان با غیر آب مثلاً با سنگ، کلوخ، پارچه و امثال آنها نیز تطهیر نمود که برخی مراجع در این حالت سه مرتبه پاک کردن را لازم دانستهاند.[5]
و اما مواردی که مخرج غائط نیز فقط با آب پاک میشود عبارتاند از:
- آنکه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد.
- آنکه نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد.
- آنکه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده باشد.[6]
با توجه به این مقدمات روشن میگردد که:
- استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی نیز مانند استفاده از سرویسهای سنتی فی نفسه اشکال ندارد، و احکام هر دو در رعایت شرایط، یکی است.
- در صورتی که سرویس بهداشتی(اعم از فرنگی یا سنتی) فاقد آب باشد، میتوان مخرج غائط را با شرایط مذکور با غیر آب تطهیر نمود و مخرج بول را نیز در زمان و مکان دیگری تطهیر نماید.
کفتنی است که فرق بین سرویس بهداشتی فرنگی و سرویسهای بهداشتی سنتی، این است که اگر انسان نتوانست در سرویس فرنگی اجرای مستحبات تطهیر(استبراء) را انجام دهد و بعد از آن رطوبتی از او خارج شود، این رطوبت محکوم به نجاست است و نیاز به تطهیر مجدد دارد؛ اما اگر توانست استبراء کند، دیگر رطوبت خارج شده محکوم به نجاست نیست.[7]
[1]. توضیح المسائل مراجع، ج 1، مسئله 57 و 59.
[2]. همان، مسئله 64.
[3]. همان، ذیل مسئله 64.
[4]. همان، مسئله 66.
[5]. همان، مسئله 68.
[6]. همان، مسئله 65.
[7]. نک: خامنهای، سید علی، اجوبة الاستفتاءات، سؤال 94.