دستور به قیام برای نماز شب در مورد پیامبر اسلام(ص) در چند آیهی قرآن آمده است. از جمله در سورهی مزمل خداوند به پیامبر میفرماید: «شب را زنده بدار، مگر اندکی».[1] اگر چه مخاطب در آیات مذکور پیامبر اکرم(ص) است، ولی ذیل سورهی نشان میدهد که مؤمنان نیز در این برنامه با شخص پیامبر(ص) همگام بودند. حال این قیام شب در اوایل دعوت پیامبر(ص) بر همگان واجب بود یا نه؟ برخی از مفسران معتقدند این امر در ابتدا بر همگان واجب بود بعدها آیهی آخر همین سوره این حکم را نسخ کرد و این در فاصلهای حدود یک سال بود. ولی همانگونه که مرحوم طبرسی میفرماید: در ظاهر آیات این سوره چیزی که دلیل بر نسخ باشد، به چشم نمیخورد و بهتر است که گفته شود این قیام عبادت مستحب و سنت مؤکد بوده و هرگز جنبهی وجوب نداشته جز در مورد شخص پیامبر اکرم.[2]
آیهی دیگری که بر وجوب نماز شب برای پیامبر اکرم(ص) دلالت دارد آیهی 79 سورهی إسراء است. خداوند در این آیه میفرماید: «قسمتی از شب را تهجد کرده و نافله بخوان امید است که پروردگارت تو را به مقام محمود برساند».[3]
[1]. مزمل، 1- 2. «یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ، قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً».
[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 10، ص 569، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[3]. إسرا، 79. «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً».