بر هر مکلفى یادگیرى نماز و تصحیح قرائت و ذکرهاى نماز، واجب است تا بتواند تکلیف الهى را، صحیح بجا آورد، خصوصاً کسى که مى‌خواهد به حج برود؛ چون بعضى [از علما می فرمایند] اگر نماز درست نباشد، عمره و حج باطل است؛ پس بر این اساس ، علاوه بر آن که حَجّة الاسلام بر ذمّه باقى مى‌ماند، ممکن است محرّمات احرام مثل زن و چیزهاى دیگر حلال نشود.[1] اما درباره سؤال فوق مراجع عظام تقلید می فرمایند:
1.درباره نماز های یومیه، اگر آن شخص نمازش را به صورت فرادی می خواند و بعضی از حروف را به حرف های دیگر تبدیل می کند و نمی تواند درستش را یاد بگیرد، همان کفایت می کند، و مستحب است نمازش را به جماعت بخواند؛
اما اگر بتواند یاد بگیرد [باید یاد بگیرد] و تصحیح نماید [و اگر یاد نگرفت] بنابر احتیاط واجب در صورت امکان باید نمازش را به جماعت بخواند.[2]
2. درباره نماز طواف، اگر کسى نتواند قرائت یا ذکرهاى واجب را یاد بگیرد، باید نماز را به هر ترتیبى که مى‌تواند، خودش بجا آورد و کفایت مى‌کند؛ و اگر با تلقین مى‌تواند صحیح بخواند و ممکن باشد، کسى را بگمارد که نماز را به او تلقین کند؛ و احتیاط مستحب[3] آن است که در مقام ابراهیم، به شخص عادلى اقتدا کند و نایب هم بگیرد ولى به آنها اکتفا نکند و خودش به هر ترتیبى که مى‌تواند بجا آورد.[4]
پس اگر کسى از روى بى‌مبالاتى، در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز، مسامحه کند تا وقت تنگ شود، باید نماز را به هر نحو که مى‌تواند، بخواند و صحیح است، ولى معصیت کار است؛ و احتیاط آن است به حکمی که در ابتدای شمارۀ دو گذشت عمل کند.[5]
ضمائم
پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) چنین است:
1. اگر حداقل شرایط لازم برای ادای صحیح کلمات مربوط به قرائت را در نماز نتواند تأمین کند، باید هر چه می تواند را تأمین نماید.
2. در هنگام تشرف به حج برای نماز طواف چنین شخصی باید، اضافه بر نماز خود، بنابر احتیاط واجب، نایب هم بگیرد.
[1]. آیات عظام خویى، تبریزى: (اگر در زمانى که نماز خواند مى‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و با این حال با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجّش باطل مى‌شود)؛ آیت اللّٰه مکارم: (البته دقّت‌هاى علماى تجوید شرط نیست همین اندازه که عربى صحیح صدق کند کافى است)؛ محمودى، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰى)، ص 376، نشر مشعر، تهران، 1429 ه ق.
[2]. برگرفته از پاسخ 4634؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج1، ص152، المسالة 16؛ ر.ک: توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)؛ ج1، ص 551.
[3]. آیت اللّٰه وحید: بنابر احتیاط واجب.
[4]. محمودى، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰى)، ص 377، نشر مشعر، تهران - ایران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق؛ آیات عظام گلپایگانى و صافى: اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبۀ نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولى اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادىٰ نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است؛
آیت اللّٰه سیستانى: (اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هر چند در اثر مسامحه و سهل انگارى، ولى مقدار زیادى از سورۀ حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافى است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقدارى از قرآن را که مى‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت براى یادگرفتن همۀ حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافى است و اگر نتواند، مقدارى از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و امّا سوره از جاهلى که نتواند یاد بگیرد ساقط است)؛ آیت اللّٰه مکارم: (نماز جماعت و گرفتن نایب لزومى ندارد و مشروعیت جماعت در نماز طواف ثابت نیست).
[5]. آیات عظام تبریزى و خویى: (بنابر احتیاط واجب به هر نحوى که خودش مى‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد)؛ آیة اللّٰه سیستانى: (احتیاط مستحب در صورت مقصِّر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتى که بیان آن گذشت بجا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد)؛ محمودى، محمد رضا، مناسک حج (محشّٰى)، ص: 379، نشر مشعر، تهران، ویرایش‌جدید، 1429 ه ق.