1. براساس قوانین شرع، فرزندی که قبل از پدر از دنیا رفته، نه تنها به وی ارث تعلق نمی‌گیرد، تا این ارث به فرزندانش منتقل شود، بلکه بر عکس پدر از مال وی(فرزندی که قبل از پدر از دنیا رفته) ارث می‌برد.
2. تقسیم ارث تنها بر مبنای دلسوزی و عاطفه نیست، اگر این‌گونه بود، فردی که با دو فرزند فقیر و ثروتمند فوت کند، باید به فرزند فقیر سهم بیشتری برسد، در حالی‌که چنین نیست.
3. براین اساس، آنها از لحاظ شرعی حق مطالبه ارث از شما ندارند. شما می‌توانید این موضوع را با مراجعه به نهادهای حقوقی و مدنی برای آنها اثبات کنید.
4. اما جدای از مسائل قانونی و حقوقی، قرآن کریم درباره چنین مسئله‌ای می‌فرماید: «وَ إِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبى وَ الْیَتامى وَ الْمَساکِینُ فَارْزُقُوهُمْ مِنْهُ»؛[1] و اگر به هنگام تقسیم(ارث)، خویشاوندان (و طبقهاى که ارث نمىبرند) و یتیمان و مستمندان، حضور داشته باشند، چیزى از آن اموال را به آنها بدهید! و با آنان به طور شایسته سخن بگویید!
این آیه در صدد بیان یک حکم اخلاقى است. این آیه بعد از قانون تقسیم ارث نازل شده است؛ زیرا می‌گوید: هر گاه در مجلس تقسیم ارث، خویشاوندان، یتیمان و مستمندان حاضر شدند چیزى از آن به آنها بدهید. بنابر این محتواى آیه یک حکم اخلاقى و استحبابى درباره طبقاتى است که با وجود طبقات نزدیک‌تر، از ارث بردن محروم‌اند. قرآن کریم مى‌فرماید: اگر در مجلس تقسیم ارث، جمعى از خویشاوندان درجه دو یا سه، همچنین بعضى از یتیمان و مستمندان حضور داشته باشند، چیزى از مال به آنها بدهید، و به این ترتیب جلوی تحریک حس حسادت و کینهتوزى آنها را که ممکن است بر اثر محروم بودن از ارث شعلهور گردد، بگیرید و پیوند خویشاوندى انسانى خود را به این وسیله محکم کنید.
اگرچه کلمه «یتامى» و «مساکین» در این آیه به طور مطلق ذکر شده، ولى به نظر می رسد منظور از آن ایتام و نیازمندان فامیل است؛ زیرا طبق قانون ارث، با بودن طبقات نزدیک‌تر طبقات دورتر، از ارث بردن محروم‌اند، بنابر این، اگر آنها در چنان جلسهاى حاضر باشند سزاوار است هدیه مناسبى -که تعیین مقدار آن فقط بستگى به اراده وارثان دارد و از مال وارثان کبیر خواهد بود- به آنها داده شود.[2] بنابر این، لحن آیه تحریک عواطف و دعوت به گذشت و مهربانی است، و متوجه اولیاى میت و کسانى است که از او ارث مىبرند.
5. لذا توصیه ما جدای از مسائل قانونی این است که مقداری از اموال پدرتان را نه به عنوان ارث، بلکه به عنوان دستور اخلاقی از طرف قرآن، از باب صله رحم، از این جهت که اینها یتیمان برادر شما هستند، و از باب ایثار و گذشت -که در آموزه‌ها و تعالیم دینی فراوان به آن سفارش شده است، به ویژه در صورت نیاز و تنگ‌دستی آنها با رضایت دیگر ورثه- به آنان پرداخت کنید که خداوند در مقابل این گذشت شما، در جایی دیگر جبران خواهد نمود و به زندگی شما برکت و وسعت خواهد بخشید.
[1]. نساء، 8.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 3، ص 276، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۴ش، طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 200، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۱۷ق.