منظور از دیدن با چشم دل، همانگونه که در پاسخهایی قبلی آمده بود، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است؛ برای توضیح بیشتر سخن امام سجاد علی بن حسین(ع) را در این زمینه نقل میکنیم. آنحضرت میفرماید: برای هر انسان و بنده چهار چشم قرار داده شده است که با دو چشم امور دنیایی را میبیند و با دو چشم مسائل مربوط به آخرت و امور غیبی را میبیند؛ خداوند اگر نسبت به بندهای نظر خیر داشته باشد[یعنی آن بنده در مسیر خیر قرار داشته باشد و زمینهی دریافت خیرهای بالاتر را در خود ایجادکند]، دو چشم دل او را میگشاید تا امور غیب و آخرت را ببیند و اگر چنین نباشد قلب او را به حال خود رها میکند،[دو چشم قلب او بسته میماند].[1]
بنابر این، چشم دل مانند چشم سر نیست، بلکه منظور جان و قلب آدمی است.
بدین ترتیب، دیدن با چشم دل؛ یعنی دریافت حقایق از طریق باطن و قلب.
[1]. «إِنَّ لِلْعَبْدِ أَرْبَعَةَ أَعْیُنٍ عَیْنَانِ یُبْصِرُ بِهِمَا أَمْرَ آخِرَتِهِ وَ عَیْنَانِ یُبْصِرُ بِهِمَا أَمْرَ دُنْیَاهُ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَبْدٍ خَیْراً فَتَحَ لَهُ الْعَیْنَیْنِ اللَّتَیْنِ فِی قَلْبِهِ فَأَبْصَرَ بِهِمَا الْعَیْبَ وَ إِذَا أَرَادَ غَیْرَ ذَلِکَ تَرَکَ الْقَلْبَ بِمَا فِیه». مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 5، ص 112، مؤسسة الطبع و النشر، بیروت، چاپ اول، 1410ق.