کد سایت
fa27230
کد بایگانی
32552
نمایه
موانع و مشکلات راه سلوک
طبقه بندی موضوعی
شبهه شناسی
خلاصه پرسش
با آنکه عبادت باید باعث آرامش روحی شود، چرا برخی در راه سلوک دچار مشکل روحی و روانی میشوند؟
پرسش
با سلام و خدا قوت. چرا بعضی از افراد که راه سلوک را در پیش میگیرند و ریاضت نفس میکشند، سر از تیمارستان در میآورند؟ مگر نه این است که این عبادات باید باعث آرامش روحی هرچه بیشتر آنها شود؟
پاسخ اجمالی
اسلام دین میانه است نه افراط در آن راه دارد و نه تفریط، مسلمانان نیز به پیروی از اسلام در تمام امور (اقتصادی، عبادی و ...) باید از افراط و تفریط بپرهیزند و راه میانه را انتخاب کنند.
احکام اسلامى براى جامعه بشرى در حد اعتدال و دور از افراط و تفریط دیگر آیینهاست؛ مثلاً کیش یهود به مادیات و امور جسمانى بیشتر اهمیت داده و دین مسیحیت به روحانیت و تجرد. در حالیکه اسلام نسبت به هر دو در حد اعتدال است؛ از این نظر ترازوى سنجش افراط و تفریط مذهب یهود و مسیحیت است. و چون افراط و تفریط آنها با مقررات اسلام سنجیده و معلوم مىشود، امت اسلامى نسبت به آنها شاهد محسوب است؛ یعنى گواه بر افراط و تفریط مذهب آنها است.[1]
بنابر این، هر کس قدم در راه عبادت و سیر و سلوک میگذارد نباید اعتدال و میانهروی را فراموش کرده و بیش از توان و ظرفیت خود رفتار کند. اگر شخصی این تعادل را فراموش نکند، هرگز مشکلی نخواهد داشت و اگر مواردی مشاهده میشود که افرادی در مسیر سیر و سلوک دچار مشکلاتی شدهاند، دلیلش آن است که به توصیههای پیشوایان دینی، یعنی اعتدال و میانهروی عمل نکردند.
امام باقر(ع) از رسول گرامی(ص) نقل میکند: بدانید که هر عبادتى در آغاز افراطى دارد، سپس به فترت و سستى مىگراید. هر کس افراط در عبادتش به سنّت من بینجامد راه را یافته است، و هر کس با سنّت من مخالفت ورزد گمراه گشته و عملش تباه خواهد شد. بدانید که من هم نماز مىخوانم و هم مىخوابم، هم روزه مىگیرم و هم افطار مىکنم، هم مىخندم و هم مىگریم. پس هر کس از راه روشن و سنّت من روى گرداند از من نیست.[2]
امام باقر(ع) در جایی دیگر از رسول اکرم(ص) روایت کرد: اسلام دین سهل و خالى از مشقّت است. با مدارا در آن قدم بردارید و عبادت خدا را بر بندگان خدا تحمیل ننمایید و همانند سوارى نباشید که مرکب خود را از پا میاندازد و در نتیجه نه راه سفر را پیموده و نه مرکبش سالم مانده است.[3]
احکام اسلامى براى جامعه بشرى در حد اعتدال و دور از افراط و تفریط دیگر آیینهاست؛ مثلاً کیش یهود به مادیات و امور جسمانى بیشتر اهمیت داده و دین مسیحیت به روحانیت و تجرد. در حالیکه اسلام نسبت به هر دو در حد اعتدال است؛ از این نظر ترازوى سنجش افراط و تفریط مذهب یهود و مسیحیت است. و چون افراط و تفریط آنها با مقررات اسلام سنجیده و معلوم مىشود، امت اسلامى نسبت به آنها شاهد محسوب است؛ یعنى گواه بر افراط و تفریط مذهب آنها است.[1]
بنابر این، هر کس قدم در راه عبادت و سیر و سلوک میگذارد نباید اعتدال و میانهروی را فراموش کرده و بیش از توان و ظرفیت خود رفتار کند. اگر شخصی این تعادل را فراموش نکند، هرگز مشکلی نخواهد داشت و اگر مواردی مشاهده میشود که افرادی در مسیر سیر و سلوک دچار مشکلاتی شدهاند، دلیلش آن است که به توصیههای پیشوایان دینی، یعنی اعتدال و میانهروی عمل نکردند.
امام باقر(ع) از رسول گرامی(ص) نقل میکند: بدانید که هر عبادتى در آغاز افراطى دارد، سپس به فترت و سستى مىگراید. هر کس افراط در عبادتش به سنّت من بینجامد راه را یافته است، و هر کس با سنّت من مخالفت ورزد گمراه گشته و عملش تباه خواهد شد. بدانید که من هم نماز مىخوانم و هم مىخوابم، هم روزه مىگیرم و هم افطار مىکنم، هم مىخندم و هم مىگریم. پس هر کس از راه روشن و سنّت من روى گرداند از من نیست.[2]
امام باقر(ع) در جایی دیگر از رسول اکرم(ص) روایت کرد: اسلام دین سهل و خالى از مشقّت است. با مدارا در آن قدم بردارید و عبادت خدا را بر بندگان خدا تحمیل ننمایید و همانند سوارى نباشید که مرکب خود را از پا میاندازد و در نتیجه نه راه سفر را پیموده و نه مرکبش سالم مانده است.[3]
[1]. کلینی، اصول کافى، ترجمه کمرهاى، ج 2، ص 710، انتشارات اسوه، قم، چاپ سوم، 1375 ش.
[2]. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 1، ص 109،مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق. «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَلَا إِنَّ لِکُلِّ عِبَادَةٍ شِرَّةً ثُمَّ تَصِیرُ إِلَى فَتْرَةٍ فَمَنْ صَارَتْ شِرَّةُ عِبَادَتِهِ إِلَى سُنَّتِی فَقَدِ اهْتَدَى وَ مَنْ خَالَفَ سُنَّتِی فَقَدْ ضَلَّ وَ کَانَ عَمَلُهُ فِی تَبَارٍ أَمَا إِنِّی أُصَلِّی وَ أَنَامُ وَ أَصُومُ وَ أُفْطِرُ وَ أَضْحَکُ وَ أَبْکِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ مِنْهَاجِی وَ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی وَ قَالَ کَفَى بِالْمَوْتِ مَوْعِظَةً وَ کَفَى بِالْیَقِینِ غِنًى وَ کَفَى بِالْعِبَادَةِ شُغُلًا».
[3].ِ همان، ص 110، «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنَّ هَذَا الدِّینَ مَتِینٌ فَأَوْغِلُوا فِیهِ بِرِفْقٍ وَ لَا تُکَرِّهُوا عِبَادَةَ اللَّهِ إِلَى عِبَادِ اللَّهِ فَتَکُونُوا کَالرَّاکِبِ الْمُنْبَتِّ الَّذِی لَا سَفَراً قَطَعَ وَ لَا ظَهْراً أَبْقَى».