کد سایت
fa31920
کد بایگانی
38735
نمایه
مکلف شأنی و فعلی
طبقه بندی موضوعی
General Terms
خلاصه پرسش
مکلف شأنی و مکلف فعلی به چه معنا است؟
پرسش
اصطلاح مکلف شأنی و مکلف فعلی به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی
این دو اصطلاح در مقابل هم به کار برده میشود، به گونهای که مکلف یا مکلف شأنی است یا مکلف فعلی.
مکلف فعلی: به مکلفی که دارای تکلیف فعلیت یافته است، مکلف فعلی گفته میشود.[1] به عبارت دیگر، فعلیت؛ صفت تکلیف است نه مکلف، ولی مَجازاً برای مکلف به کار برده میشود.
بنابراین؛ به انسان بالغ، عاقل، توانا و ملتفتى که تکلیف بر او فعلیت دارد، مکلف فعلی گفته مىشود؛ یعنى متوجه است که تکالیفى در واقع؛ متوجه او شده و این تکالیف در حق او به فعلیت رسیده است.
مکلف شأنی: به مکلفی که به علت غفلت از حکم، فعلاً تکلیفی بر عهده ندارد، مکلف شأنی گفته میشود. به عبارت دیگر، مکلف شأنی به انسان بالغ، عاقل و توانایى گفته مىشود که به جهت غفلت و عدم توجه به تکلیف، خطاب شرعى نسبت به او فعلیت نداشته و نسبت به او منجّز نیست و تا زمانى که غافل است خطاب متوجه او نمىباشد، ولى شأنیت خطاب را دارد؛ یعنى کافى است که متوجه شود تا مورد خطاب فعلى قرار گیرد.[2]
مکلف فعلی: به مکلفی که دارای تکلیف فعلیت یافته است، مکلف فعلی گفته میشود.[1] به عبارت دیگر، فعلیت؛ صفت تکلیف است نه مکلف، ولی مَجازاً برای مکلف به کار برده میشود.
بنابراین؛ به انسان بالغ، عاقل، توانا و ملتفتى که تکلیف بر او فعلیت دارد، مکلف فعلی گفته مىشود؛ یعنى متوجه است که تکالیفى در واقع؛ متوجه او شده و این تکالیف در حق او به فعلیت رسیده است.
مکلف شأنی: به مکلفی که به علت غفلت از حکم، فعلاً تکلیفی بر عهده ندارد، مکلف شأنی گفته میشود. به عبارت دیگر، مکلف شأنی به انسان بالغ، عاقل و توانایى گفته مىشود که به جهت غفلت و عدم توجه به تکلیف، خطاب شرعى نسبت به او فعلیت نداشته و نسبت به او منجّز نیست و تا زمانى که غافل است خطاب متوجه او نمىباشد، ولى شأنیت خطاب را دارد؛ یعنى کافى است که متوجه شود تا مورد خطاب فعلى قرار گیرد.[2]