کد سایت
fa34009
کد بایگانی
41178
نمایه
اعتقاد به ولایت امام علی(ع) و خلق نشدن جهنم
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,خصوصیات و مناقب
خلاصه پرسش
در روایت آمده است، اگر تمام مردم به ولایت امام علی(ع) اقرار می‌کردند، خدا دوزخ را نمی‌آفرید. با این فرض، تکلیف عذاب گناهکاران اقوام قبل از اسلام چه می‌شود؟
پرسش
با توجه به این روایت که؛ «اگر مردم بعد از پیامبر اکرم(ص) با امیر المؤمنین علی(ع) بیعت می‌کردند خداوند جهنم را خلق نمی‌کرد»، تکلیف اقوام قبل از پیامبر مانند قوم ثمود و عاد چه می‌شد؟
پاسخ اجمالی
در روایتی در این‌باره می‌خوانیم: رسول خدا(ص) فرمود: «خداوند به من وحى کرد: اگر همه مردم روى زمین به امامت على(ع) معتقد بودند، من آتش جهنم را خلق نمی‌کردم».[1]
این روایت تنها ناظر به بیعت بعد از پیامبر گرامی اسلام(ص) نیست، بلکه یا ناظر به آن است که ولایت حضرت علی(ع) در زمان‌های گذشته از آدم تا خاتم وجود داشته است، چنان‌که در حدیثی از امام رضا(ع) نقل شده است: «ولایت حضرت علی(ع) در تمام کتاب‌های پیامبران نوشته شده است و خدا هیچ پیغمبرى مبعوث نکرده مگر با عقیده به نبوّت محمد(ص) و امامت على(ع)».[2]
بر این اساس، اقوامی؛ نظیر ثمود و عاد نیز باید ایمان به نبوّت پیامبری حضرت محمد(ص) و وصایت امام علی(ع) در آینده می‌داشتند چنانچه ما نیز اکنون باید ایمان به وقوع قیامت در آینده داشته باشیم.
شیخ حرّ عاملی در توجیه و توضیح حدیث مورد بحث می‌گوید: براى ولایت حضرت على(ع) شروطى است که اگر آنها نباشند، تنها قبول ولایت على(ع) کافى نیست و آنها عبارت‌اند از:
1. اقرار به یگانگى خداوند و عدالت او و نبوّت و معاد.
2. اقرار به امامت سایر ائمه اطهار(ع) هم داخل در اقرار به امامت على(ع) است.
3. اقرار به اصول بالا قبول نمی‌شود مگر به وسیله اعتقاد و اقرار به ولایت حضرت على(ع) و این سخن مسئله‌اى است که با براهین قطعى و علمى و دینى مسلّم شده است. و واجب شدن اقرار به ولایت على(ع) منحصر به امت اسلام نیست، بلکه به واسطه احادیث متواتر؛ پیامبران گذشته هم موظّف به شناخت ولایت حضرت على می‌باشند.
به مطالب بالا این نکته هم اضافه می‌شود که امام صادق(ع) فرمود: «خداوند هیچ عملى را بدون معرفت (شناخت توحید، نبوّت، معاد، امامت و عدل) قبول نمی‌کند. همچنین معرفت بدون عمل را هم نمی‌پذیرد». و یا این‌که سخنان مکرر امامان(ع) که فرموده‌اند: «شیعیان ما کسانى هستند که به خداوند ایمان و تقوا داشته باشند». باز هم فرموده‌اند: «جزو شیعیان ما نیستند کسانى که در شهرى و کشورى باشند که صد هزار جمعیت داشته باشد و در میان جمعیت مردمى از آنها با تقواتر باشند».
پس با توجه به مطالب بالا مضمون این حدیث روشن می‌گردد که اگر همه مردم اقرار به وحدانیت خداوند و عدل او و نبوت همه انبیا داشته باشند و همه اوصیای پیامبران گذشته را قبول کنند و به امامت ائمه هم مؤمن باشند و به معاد هم معتقد باشند و عمل هم بکنند، نیازى به آفرینش جهنم نیست. اگر می‌بینیم در این حدیث فقط ولایت حضرت على(ع) را ذکر کرده از لحاظ اهمیت است و مضمون حدیث نشان می‌دهد که همه آن اعتقادات بدون این اقرار در نزد خداوند قبول نیست و شرط نجات از آتش جهنم این است که همه آن اعتقادات توأم با اعتقاد به ولایت و امامت باشد.[3]
همچنین می‌توان گفت که؛ این روایت در صدد آن است که با «لو امتناعیه»، عظمت ولایت امام علی(ع) را اعلام نماید.
این روایت تنها ناظر به بیعت بعد از پیامبر گرامی اسلام(ص) نیست، بلکه یا ناظر به آن است که ولایت حضرت علی(ع) در زمان‌های گذشته از آدم تا خاتم وجود داشته است، چنان‌که در حدیثی از امام رضا(ع) نقل شده است: «ولایت حضرت علی(ع) در تمام کتاب‌های پیامبران نوشته شده است و خدا هیچ پیغمبرى مبعوث نکرده مگر با عقیده به نبوّت محمد(ص) و امامت على(ع)».[2]
بر این اساس، اقوامی؛ نظیر ثمود و عاد نیز باید ایمان به نبوّت پیامبری حضرت محمد(ص) و وصایت امام علی(ع) در آینده می‌داشتند چنانچه ما نیز اکنون باید ایمان به وقوع قیامت در آینده داشته باشیم.
شیخ حرّ عاملی در توجیه و توضیح حدیث مورد بحث می‌گوید: براى ولایت حضرت على(ع) شروطى است که اگر آنها نباشند، تنها قبول ولایت على(ع) کافى نیست و آنها عبارت‌اند از:
1. اقرار به یگانگى خداوند و عدالت او و نبوّت و معاد.
2. اقرار به امامت سایر ائمه اطهار(ع) هم داخل در اقرار به امامت على(ع) است.
3. اقرار به اصول بالا قبول نمی‌شود مگر به وسیله اعتقاد و اقرار به ولایت حضرت على(ع) و این سخن مسئله‌اى است که با براهین قطعى و علمى و دینى مسلّم شده است. و واجب شدن اقرار به ولایت على(ع) منحصر به امت اسلام نیست، بلکه به واسطه احادیث متواتر؛ پیامبران گذشته هم موظّف به شناخت ولایت حضرت على می‌باشند.
به مطالب بالا این نکته هم اضافه می‌شود که امام صادق(ع) فرمود: «خداوند هیچ عملى را بدون معرفت (شناخت توحید، نبوّت، معاد، امامت و عدل) قبول نمی‌کند. همچنین معرفت بدون عمل را هم نمی‌پذیرد». و یا این‌که سخنان مکرر امامان(ع) که فرموده‌اند: «شیعیان ما کسانى هستند که به خداوند ایمان و تقوا داشته باشند». باز هم فرموده‌اند: «جزو شیعیان ما نیستند کسانى که در شهرى و کشورى باشند که صد هزار جمعیت داشته باشد و در میان جمعیت مردمى از آنها با تقواتر باشند».
پس با توجه به مطالب بالا مضمون این حدیث روشن می‌گردد که اگر همه مردم اقرار به وحدانیت خداوند و عدل او و نبوت همه انبیا داشته باشند و همه اوصیای پیامبران گذشته را قبول کنند و به امامت ائمه هم مؤمن باشند و به معاد هم معتقد باشند و عمل هم بکنند، نیازى به آفرینش جهنم نیست. اگر می‌بینیم در این حدیث فقط ولایت حضرت على(ع) را ذکر کرده از لحاظ اهمیت است و مضمون حدیث نشان می‌دهد که همه آن اعتقادات بدون این اقرار در نزد خداوند قبول نیست و شرط نجات از آتش جهنم این است که همه آن اعتقادات توأم با اعتقاد به ولایت و امامت باشد.[3]
همچنین می‌توان گفت که؛ این روایت در صدد آن است که با «لو امتناعیه»، عظمت ولایت امام علی(ع) را اعلام نماید.
[1]. شیخ صدوق، الامالی، ص 657، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش؛ شیخ حر عاملی، الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسی)، ص 467، تهران، دهقان، چاپ سوم، 1380ش.
[2]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (صلّی الله علیهم)، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی، ج 1، ص 72، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 437، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ص 467 – 468.