کد سایت
fa35459
کد بایگانی
42813
نمایه
منافات نداشتن زمان روزه با جهانی بودن دین اسلام
طبقه بندی موضوعی
بیشتر بدانیم,جامعیت اسلام
خلاصه پرسش
از طرفی برخی عبادات وابسته به ساعات شبانه روزند و از طرف دیگر مناطقی وجود دارند که شب و روز در آنجا ماه ها به طول می انجامد. آیا این موضوع، مانع جهان شمول بودن اسلام نیست؟
پرسش
با توجه به این آیه شریفه که خدای تعالی می‌فرماید: «أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ وَ عَفا عَنْکُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیْلِ وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاکِفُونَ فِی الْمَساجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُون»؛ خداوند زمان روزه را از صبح سپیده دم تا شب معرفی کرده است در صورتی که در قطب شمال طول روز و شب 6 ماه است. آیا این موضوع نشان دهنده آن نیست که قرآن فقط برای مردم عربستان نازل شده است (نه برای همه مردم جهان)؟
پاسخ اجمالی
دین اسلام، به عنوان کامل‌ترین دین آسمانی، با داشتن کتابی تحریف ناپذیر و منابع بزرگ و وسیع معرفتی، که شامل قرآن مجید و سنت پیامبر(ص) و امامان(ع) بعد از او است، دینی جهانی و عالم‌گیر است. خداوند متعال با تصریح به جهانی بود رسالت پیامبر گرامی اسلام(ص) دایره شمول دین مقدسش را همه مردم، بدون توجه به قومیت و جنسیت و شرایط جغرافی آنان، دانسته است.[1] چرا که مخاطب دین، فطرت و عقول مردم است و تفاوتی بین فطرت و عقل مردم یک سرزمین با سرزمین دیگر وجود ندارد از این‌رو؛ ناحیه جغرافیایی نمی‌تواند محدود کننده دایره شمول دین اسلام باشد.
این‌که برخی از عبادات، در دین اسلام، به زمان خاص یا مکان خاصی مشروط شده، بیان‌گر این نیست که این دین، متعلق به منطقه‌ای خاص یا گروهی معدود از مردم است؛ زیرا این قید، مربوط به امری فرعی از امور دین است نه این که مربوط به اصل دین باشد. خصوصاً این‌که دستورات دین با شرایط متعارف مردم منطبق شده است. لذا در مواردی که شرایط غیر متعارف حکم‌فرما است، احکام ثانویه اجرا شده و به شرایط متعارف رجوع می‌شود.
اضافه بر این مطلب؛ اگر بخواهیم بگوییم که تعیین ساعاتی خاص از شبانه روز برای نماز و روزه، دین را محدود به مناطقی می‌کند که این ساعات، در آن به طور متعارف جاری می‌شود، باید بگوییم: در این صورت نمی‌توان اسلام را محدود به شبه جزیره عربستان کرد؛ زیرا مناطق وسیعی از کره زمین مشابه چنین شرایطی را دارند و فقط بخش کوچکی از آن و عده بسیار کمی از ساکنان زمین، شرایطی متفاوت با حالت معمول دارند. حال اگر بخواهیم اسلام را مخصوص بخش اکثری مردم بدانیم و فقط تعداد معدودی از مردم را که در مناطق قطبی یا نزدیک به آن زندگی می‌کنند را جزو مخاطبین دین اسلام ندانیم، کاری غیر عقلایی و بدون دلیل و توجیه انجام داده‌ایم.
میدانیم که نقاط انتهایی قطب شمال و قطب جنوب که روز و شب در آنجا ماهها به طول می‌انجامد مسکونی نبوده و حتی با فرض وجود پژوهشگرانی در این مناطق، آنان میتوانند اعمال عبادی خود را با نزدیکترین سرزمین به خودشان تنظیم نمایند.
این‌که برخی از عبادات، در دین اسلام، به زمان خاص یا مکان خاصی مشروط شده، بیان‌گر این نیست که این دین، متعلق به منطقه‌ای خاص یا گروهی معدود از مردم است؛ زیرا این قید، مربوط به امری فرعی از امور دین است نه این که مربوط به اصل دین باشد. خصوصاً این‌که دستورات دین با شرایط متعارف مردم منطبق شده است. لذا در مواردی که شرایط غیر متعارف حکم‌فرما است، احکام ثانویه اجرا شده و به شرایط متعارف رجوع می‌شود.
اضافه بر این مطلب؛ اگر بخواهیم بگوییم که تعیین ساعاتی خاص از شبانه روز برای نماز و روزه، دین را محدود به مناطقی می‌کند که این ساعات، در آن به طور متعارف جاری می‌شود، باید بگوییم: در این صورت نمی‌توان اسلام را محدود به شبه جزیره عربستان کرد؛ زیرا مناطق وسیعی از کره زمین مشابه چنین شرایطی را دارند و فقط بخش کوچکی از آن و عده بسیار کمی از ساکنان زمین، شرایطی متفاوت با حالت معمول دارند. حال اگر بخواهیم اسلام را مخصوص بخش اکثری مردم بدانیم و فقط تعداد معدودی از مردم را که در مناطق قطبی یا نزدیک به آن زندگی می‌کنند را جزو مخاطبین دین اسلام ندانیم، کاری غیر عقلایی و بدون دلیل و توجیه انجام داده‌ایم.
میدانیم که نقاط انتهایی قطب شمال و قطب جنوب که روز و شب در آنجا ماهها به طول می‌انجامد مسکونی نبوده و حتی با فرض وجود پژوهشگرانی در این مناطق، آنان میتوانند اعمال عبادی خود را با نزدیکترین سرزمین به خودشان تنظیم نمایند.
[1]. سبأ، 28: «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ کَافَّةً لِلنَّاسِ...»؛ و ما تو را جز براى همه مردم نفرستادیم؛ ر.ک: «دلایل حقانیت اسلام»، سوال 275؛ «دلایل پذیرش اسلام»، سوال 1146.