کد سایت
fa36248
کد بایگانی
43898
نمایه
مقدرات و عاقبت اندیشی
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,جبر یا اختیار و عدالت پروردگار
برچسب
اختیار|تدبیر|تقدیر|مقدرات|عاقبت اندیشی
خلاصه پرسش
این سخن امام علی(ع): «کارها چنان در اختیار تقدیر است که عاقبت اندیشی به مرگ میانجامد»، آیا به معنای نفی اختیار است؟
پرسش
منظور امام علی(ع) از جملهی کارها چنان در اختیار تقدیر است که عاقبت اندیشی به مرگ میانجامد نفی اختیار است؟
پاسخ اجمالی
حدیث «تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّى یَکُونَ الْحَتْفُ فِی التَّدْبِیر»،[1] از انسان نفی اختیار نمیکند، بلکه معنایش این است که گاه انسان با تمام تدابیر و حیلهها راه به جایی نمیبرد.
چنین مضمونی از امام علی(ع) در جایی دیگر هم نقل شده است: «وَ مِنْ کَلَامِهِ (ع) وَ قَدْ سَأَلَ شَاهْزَنَانَ بِنْتَ کِسْرَى حِینَ أُسِرَتْ مَا حَفِظْتِ عَنْ أَبِیکِ بَعْدَ وَقْعَةِ الْفِیلِ قَالَتْ حَفِظْنَا عَنْهُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ إِذَا غَلَبَ اللَّهُ عَلَى أَمْرٍ ذَلَّتِ الْمَطَامِعُ دُونَهُ وَ إِذَا انْقَضَتِ الْمُدَّةُ کَانَ الْحَتْفُ فِی الْحِیلَةِ فَقَالَ (ع) مَا أَحْسَنَ مَا قَالَ أَبُوکِ تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّى یَکُونَ الْحَتْفُ فِی التَّدْبِیر»؛[2] هنگامى شاه زنان دختر پادشاه ایران اسیر شد (و او را به مدینه بردند) امام علی(ع) از او پرسید: پس از داستان فیل چه چیز از پدر خود بیاد دارى؟ گفت: از او بیاد دارم که میگفت هر گاه اراده خداوند بر کارى قرار گیرد طمعها در برابر آن خوار گردد، و هر گاه زمان کسى بسر آید مرگ او در تدبیر و حیله است(یعنى همان حیله و تدبیرى که براى رفع مرگ اندیشیده موجب مرگ او میشود). حضرت فرمود: چه نیکو است آنچه پدرت گفته است، خوار و زبون میشوند کارها در برابر تقدیرات تا به جایى که مرگ در تدبیر باشد.
برای آگاهی بیشتر:
حقیقت عبودیت و بندگی در احادیث، ۴۴۳۶۰
انسان و تقدیرات الهی، ۸۸۶
چنین مضمونی از امام علی(ع) در جایی دیگر هم نقل شده است: «وَ مِنْ کَلَامِهِ (ع) وَ قَدْ سَأَلَ شَاهْزَنَانَ بِنْتَ کِسْرَى حِینَ أُسِرَتْ مَا حَفِظْتِ عَنْ أَبِیکِ بَعْدَ وَقْعَةِ الْفِیلِ قَالَتْ حَفِظْنَا عَنْهُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ إِذَا غَلَبَ اللَّهُ عَلَى أَمْرٍ ذَلَّتِ الْمَطَامِعُ دُونَهُ وَ إِذَا انْقَضَتِ الْمُدَّةُ کَانَ الْحَتْفُ فِی الْحِیلَةِ فَقَالَ (ع) مَا أَحْسَنَ مَا قَالَ أَبُوکِ تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّى یَکُونَ الْحَتْفُ فِی التَّدْبِیر»؛[2] هنگامى شاه زنان دختر پادشاه ایران اسیر شد (و او را به مدینه بردند) امام علی(ع) از او پرسید: پس از داستان فیل چه چیز از پدر خود بیاد دارى؟ گفت: از او بیاد دارم که میگفت هر گاه اراده خداوند بر کارى قرار گیرد طمعها در برابر آن خوار گردد، و هر گاه زمان کسى بسر آید مرگ او در تدبیر و حیله است(یعنى همان حیله و تدبیرى که براى رفع مرگ اندیشیده موجب مرگ او میشود). حضرت فرمود: چه نیکو است آنچه پدرت گفته است، خوار و زبون میشوند کارها در برابر تقدیرات تا به جایى که مرگ در تدبیر باشد.
برای آگاهی بیشتر:
حقیقت عبودیت و بندگی در احادیث، ۴۴۳۶۰
انسان و تقدیرات الهی، ۸۸۶