کد سایت
fa44978
کد بایگانی
55273
نمایه
استحباب خواندن نمازهای واجب و مستحب در مکان‌های متعدد
طبقه بندی موضوعی
حدیث,نماز شب و نوافل یومیه
خلاصه پرسش
آیا بهتر است نماز جماعت را در یک مسجد خواند، اما نمازهای مستحب و نوافل را در مساجد مختلف اقامه کرد؟
پرسش
آیا این‌که گفته می‌شود بهتر است نماز مستحبی در مکان‌های متعدد و نماز جماعت در یک جای ثابت و همیشگی خوانده شود، درست است؟ لطفاً اگر حدیثی یا احکامی در این زمینه وجود دارد بیان بفرمایید.
پاسخ اجمالی
روایاتی وجود دارد که در آنها به افراد باایمان توصیه شده است؛ نمازهای خود را - چه واجب و چه مستحب - در مکان‌های گوناگون بخوانند؛ زیرا سرزمین‌هایی که در آن‌جا عبادت می‌شود به نفع انسان گواهی خواهند داد:[1]
1. امام باقر(ع) فرمود: «(پدرم) امام سجاد (ع) مانند امیر المؤمنین(ع) در شبانه روز هزار رکعت نماز می‌گذارد. او پانصد درخت خرما داشت که نزد هر درختی دو رکعت نماز می‌خواند».[2]
2. امام صادق(ع) در پاسخ این سؤال که: آیا بهتر است انسان نمازهاى مستحبى خود را در یک‌جا بخواند یا در جاهاى گوناگون؟ فرمود: «این‌جا و آن‌جا بخواند؛ زیرا آنها در روز قیامت به سود او گواهى می‌دهند».[3]
3. امام صادق(ع) در روایت دیگری نیز فرمود: «بر شما باد رفتن به مساجد؛ زیرا آنها خانه‌هاى خدایند در زمین و هر کس با طهارت در آنها داخل شود، خدا او را از گناهان پاک کند و او را از زُوّار خود می‌نویسد. در آنها بسیار نماز بخوانید و دعا کنید و در جاهاى مختلف مساجد نماز بخوانید که هر مکانی براى نمازگزار خود روز قیامت گواهى می‌دهد».[4] ظاهر این روایت، عام است و شامل نماز مستحبی و واجب می‌شود.[5]
4. امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: «وقتی مؤمن از دنیا رفت فرشتگان، عبادتگاه‌هایی که خدا را در آن‌جا عبادت می‌کرده و درهاى آسمان که اعمالش از آنها بالا می‌رفته، بر او گریه کنند و در اسلام رخنهاى افتد که چیزى آن‌را نبندد؛ زیرا مؤمنان دانشمند دژهاى اسلام‌اند مانند دژهاى اطراف شهر».[6]
آنچه از روایات بالا می‌توان استفاده کرد آن است که عبادت در نقاط مختلف از اموری است که می‌تواند انسان را در سفر معنوی خود یاری دهد و این عبادت، می‌تواند واجب و یا مستحب باشد، اما این‌که در روایات، بیشتر به نوافل پرداخته شده، دلیلش آن است که با توجه به محدود بودن نمازهای واجب، نمی‌توان با استفاده از آنها، بیش از اندازه مشخصی عبادات خود را در مناطق مختلف انجام دهیم، اما این محدودیت در مورد نوافل وجود نداشته و انسان می‌تواند هرچه دلش بخواهد در نقاط گوناگون، نماز مستحب بخواند.
اما این پرسش که آیا باید تلاش کرد تا نماز جماعت را تنها در یک مسجد انجام داد؟! روایتی درباره آن نیافتیم، اما روایاتی وجود دارد که نماز در مسجد جامع و مساجدی را که جمعیت بیشتری در آن به عبادت می‌پردازند، ارزش‌مندتر از نماز در دیگر مساجد دانسته است. چنان‌که امام على(ع) فرموده است: «[ثواب خواندن] یک نماز در بیت المقدس با [ثواب] هزار نماز برابر است، و [ثواب] یک نماز در مسجد جامع با [ثواب] صد نماز، و [ثواب] یک نماز در مسجد قبیله (مسجد محل) با [ثواب] بیست و پنج نماز، و [ثواب] یک نماز در مسجد بازار با [ثواب] دوازده نماز برابر می‌باشد، و [ثواب خواندن] نماز مرد در خانه‌اش همان [ثواب] یک نماز است».[7]
1. امام باقر(ع) فرمود: «(پدرم) امام سجاد (ع) مانند امیر المؤمنین(ع) در شبانه روز هزار رکعت نماز می‌گذارد. او پانصد درخت خرما داشت که نزد هر درختی دو رکعت نماز می‌خواند».[2]
2. امام صادق(ع) در پاسخ این سؤال که: آیا بهتر است انسان نمازهاى مستحبى خود را در یک‌جا بخواند یا در جاهاى گوناگون؟ فرمود: «این‌جا و آن‌جا بخواند؛ زیرا آنها در روز قیامت به سود او گواهى می‌دهند».[3]
3. امام صادق(ع) در روایت دیگری نیز فرمود: «بر شما باد رفتن به مساجد؛ زیرا آنها خانه‌هاى خدایند در زمین و هر کس با طهارت در آنها داخل شود، خدا او را از گناهان پاک کند و او را از زُوّار خود می‌نویسد. در آنها بسیار نماز بخوانید و دعا کنید و در جاهاى مختلف مساجد نماز بخوانید که هر مکانی براى نمازگزار خود روز قیامت گواهى می‌دهد».[4] ظاهر این روایت، عام است و شامل نماز مستحبی و واجب می‌شود.[5]
4. امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: «وقتی مؤمن از دنیا رفت فرشتگان، عبادتگاه‌هایی که خدا را در آن‌جا عبادت می‌کرده و درهاى آسمان که اعمالش از آنها بالا می‌رفته، بر او گریه کنند و در اسلام رخنهاى افتد که چیزى آن‌را نبندد؛ زیرا مؤمنان دانشمند دژهاى اسلام‌اند مانند دژهاى اطراف شهر».[6]
آنچه از روایات بالا می‌توان استفاده کرد آن است که عبادت در نقاط مختلف از اموری است که می‌تواند انسان را در سفر معنوی خود یاری دهد و این عبادت، می‌تواند واجب و یا مستحب باشد، اما این‌که در روایات، بیشتر به نوافل پرداخته شده، دلیلش آن است که با توجه به محدود بودن نمازهای واجب، نمی‌توان با استفاده از آنها، بیش از اندازه مشخصی عبادات خود را در مناطق مختلف انجام دهیم، اما این محدودیت در مورد نوافل وجود نداشته و انسان می‌تواند هرچه دلش بخواهد در نقاط گوناگون، نماز مستحب بخواند.
اما این پرسش که آیا باید تلاش کرد تا نماز جماعت را تنها در یک مسجد انجام داد؟! روایتی درباره آن نیافتیم، اما روایاتی وجود دارد که نماز در مسجد جامع و مساجدی را که جمعیت بیشتری در آن به عبادت می‌پردازند، ارزش‌مندتر از نماز در دیگر مساجد دانسته است. چنان‌که امام على(ع) فرموده است: «[ثواب خواندن] یک نماز در بیت المقدس با [ثواب] هزار نماز برابر است، و [ثواب] یک نماز در مسجد جامع با [ثواب] صد نماز، و [ثواب] یک نماز در مسجد قبیله (مسجد محل) با [ثواب] بیست و پنج نماز، و [ثواب] یک نماز در مسجد بازار با [ثواب] دوازده نماز برابر می‌باشد، و [ثواب خواندن] نماز مرد در خانه‌اش همان [ثواب] یک نماز است».[7]
[1]. صاحب «وسائل الشیعه» سرفصلی را به همین موضوع اختصاص داده و برخی روایات مرتبط را گردآوری کرده است: «بَابُ اسْتِحْبَابِ تَفْرِیقِ الصَّلَاةِ فِی أَمَاکِنَ مُتَعَدِّدَة»؛ حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 5، ص 186 – 188، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق.
[2]. صدوق، محمد بن على، خصال، ج 2، ص 517، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش؛ وسائل الشیعة، ج 5، ص 188.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 3، ص 455، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. صدوق، محمد بن على، الامالی، ص 359، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش.
[5]. ر. ک: محدث بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 7، ص 276، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1405ق؛ طباطبایی حکیم، سید محسن، مستمسک العروة الوثقی، ج 5، ص 519، قم، مؤسسة دار التفسیر، چاپ اول، 1416ق.
[6]. کافی، ج 1، ص 38؛ وسائل الشیعة، ج 5، ص 187.
[7]. صدوق، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 31، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.