کد سایت
fa54476
کد بایگانی
67027
نمایه
علت عدم حضور صعصعه بن صوحان در کربلا
طبقه بندی موضوعی
تاریخ,حوادث روز عاشورا
خلاصه پرسش
آیا صعصعة بن صوحان و یارانش هنگامی که بعد از شهادت امام حسین(ع) به کربلا رسیدند، به قمهزنی پرداختند؟! و آیا عابس ابتدا قمه زده و سپس نبرد را آغاز کرد؟!
پرسش
آیا گزارشی وجود دارد مبنی بر اینکه صعصعه و یارانش در بحرین بودند و بعد از عاشورا به کربلا رسیدند. اما وقتی رسیدند سرها را تراشیده و قمه زدند. در ضمن، در کتاب لهوف و ناگفتههای عاشورا نقل است که عابس عریان شده و قمه زده و بعد هجوم بردهاند؟ آیا چنین مطالبی درست است؟
پاسخ اجمالی
الف) براساس گزارشهای تاریخی؛ صعصعة بن صوحان در زمان حکومت معاویه و در شهر کوفه درگذشت.[1] البته برخی منابع، درگذشت او را بعد از مرگ معاویه اعلام کردهاند.[2] برخی نیز بیان کردهاند که مغیره، صعصعه را به فرمان معاویه از کوفه به جزیره یا بحرین یا جزیره ابن کافان تبعید کرد و او در آنجا جان سپرد.[3] در ضمن، گزارش معتبری را که حاکی از حرکت او به سمت کربلا باشد نیافتیم، بلکه تنها گزارشی که وجود دارد این است که فرزند او «صوحان بن صعصعة بن صوحان» که مردى زمینگیر بود، هنگام ورود امام سجاد(ع) به مدینه، از آنحضرت(ع) عذرخواهی کرد و امام سجاد عذر او را پذیرفت.[4]
گفتنی است؛ درباره شخص صوحان بن صعصعه نیز جز همین گزارش، اطلاعات دیگری در منابع معتبر نیافتیم.
ب) اگرچه در منابع تاریخی گزارش شده است که «عابس بن ابی شبیب» هنگام آغاز نبرد، کلاهخود و زره را از بدنش بیرون آورد؛[5] اما گزارش معتبری ناظر به قمهزدن ایشان در صحنه کربلا وجود ندارد، نهایت آنکه در برخی منابع اعلام شده است قبل از آغاز نبرد، اثر ضربهای در پیشانی او مشاهده میشد: «ثم مشى بالسیف مصلتا نحوهم و به ضربه على جبینه».[6]
از کجا که این ضربه ناشی از قمهزدن در همان روز بوده و اثر باقیمانده از نبردهای قبلی نبوده است؛ زیرا اگر ضربه در همان روز وارد شده بود، طبیعتاً در گزارش اعلام میشد که خون نیز بر صورتش روان بود.
به هر حال حتی با پذیرش فرض بسیار ضعیفی که ایشان در همان زمان، زخمی به خود وارد کرده بود، میتوان آنرا مانند گزارش ناظر به کوبیدن سر به محمل توسط حضرت زینب(س) ارزیابی کرد.[7]
گفتنی است؛ درباره شخص صوحان بن صعصعه نیز جز همین گزارش، اطلاعات دیگری در منابع معتبر نیافتیم.
ب) اگرچه در منابع تاریخی گزارش شده است که «عابس بن ابی شبیب» هنگام آغاز نبرد، کلاهخود و زره را از بدنش بیرون آورد؛[5] اما گزارش معتبری ناظر به قمهزدن ایشان در صحنه کربلا وجود ندارد، نهایت آنکه در برخی منابع اعلام شده است قبل از آغاز نبرد، اثر ضربهای در پیشانی او مشاهده میشد: «ثم مشى بالسیف مصلتا نحوهم و به ضربه على جبینه».[6]
از کجا که این ضربه ناشی از قمهزدن در همان روز بوده و اثر باقیمانده از نبردهای قبلی نبوده است؛ زیرا اگر ضربه در همان روز وارد شده بود، طبیعتاً در گزارش اعلام میشد که خون نیز بر صورتش روان بود.
به هر حال حتی با پذیرش فرض بسیار ضعیفی که ایشان در همان زمان، زخمی به خود وارد کرده بود، میتوان آنرا مانند گزارش ناظر به کوبیدن سر به محمل توسط حضرت زینب(س) ارزیابی کرد.[7]
[1]. ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أو الإستنفار و الغارات، ج 2، ص 891، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، 1395ق؛ کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 6، ص 244، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، 1418ق؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 3، ص 373، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج 11، ص 665، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق.
[2]. الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 3، ص 373؛ ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 2، ص 403، بیروت، دار الفکر، 1409ق؛ الغارات، ج 2، ص 892.
[3]. الإصابة فی تمییز الصحابة، ج 3، ص 373؛ الغارات، ج 2، ص892.
[4]. ابن طاووس، على بن موسى- فهرى زنجانى، احمد، اللهوف على قتلى الطفوف، ترجمه، فهرى، سید احمد، النص، ص 202، تهران، جهان، چاپ اول، 1348ش.
[6]. تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، ج 5، ص 444.