کد سایت
fa57244
کد بایگانی
67398
نمایه
پوشیده نبودن خداوند از خلق
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث
خلاصه پرسش
دو نقل «أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَک» و «أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْآمَالُ دُونَک» در دعای ابوحمزه وجود دارد. کدام نقل از لحاظ محتوا مناسب‌تر است؟
پرسش
در برخی از ادعیه این مضمون آمده: «أَنَّکَ لَا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَک»، و در برخی از نسخ تعبیر «آمال» به‌جای «اعمال» آمده است. از نظر معنا کدام تعبیر مناسب‌تر و محتمل‌تر است؟
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در پرسش آمده، دو نقل در مورد دعای مورد سؤال وجود دارد:
1. «أَنَّکَ لَا تُحْجَبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَک»؛[1] و تو از خلق خود پوشیده نیستى جز آن‌که اعمال زشتشان آنان را از تو پوشیده داشته است.
2. «أَنَّکَ لَا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْآمَالُ دُونَک»؛[2] و تو از خلق خود پوشیده نیستى جز آن‌که آرزوهای غیر خدایی، آنان را از تو پوشیده داشته است.
گرچه هر دو نقل از لحاظ معنا و محتوی صحیح است؛ زیرا با آن‌که قطعاً هر کردار نادرستی، حجابی در برابر پروردگار خواهد شد، اما آرزوی دور و دراز را نیز شاید بتوان مصداقی از اعمال سیئه به شمار آورد که در برخی متون تأکید بیشتری بر حجاب بودن آن شده است، اما با این حال؛ واژه «الأعمال» به دو دلیل، مناسب‌تر است:
الف. منابع بیشتری این واژه را در نقل‌های خود ذکر کرده‌اند.
ب. اینکه عمل زشت، حجابی برای انسان‌ها باشد با دعاهای دیگری که در این زمینه وارد شده، همخوانی بیشتری دارد: «فَأَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ أَنْ لَا یَحْجُبَ عَنْکَ دُعَائِی سُوءُ عَمَلِی وَ فَعَالِی».[3] تو را به عزتت می‌خوانم که اعمال و کردار بدم حجابی برای پذیرش دعایم در نزد تو نشود.
1. «أَنَّکَ لَا تُحْجَبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ دُونَک»؛[1] و تو از خلق خود پوشیده نیستى جز آن‌که اعمال زشتشان آنان را از تو پوشیده داشته است.
2. «أَنَّکَ لَا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْآمَالُ دُونَک»؛[2] و تو از خلق خود پوشیده نیستى جز آن‌که آرزوهای غیر خدایی، آنان را از تو پوشیده داشته است.
گرچه هر دو نقل از لحاظ معنا و محتوی صحیح است؛ زیرا با آن‌که قطعاً هر کردار نادرستی، حجابی در برابر پروردگار خواهد شد، اما آرزوی دور و دراز را نیز شاید بتوان مصداقی از اعمال سیئه به شمار آورد که در برخی متون تأکید بیشتری بر حجاب بودن آن شده است، اما با این حال؛ واژه «الأعمال» به دو دلیل، مناسب‌تر است:
الف. منابع بیشتری این واژه را در نقل‌های خود ذکر کرده‌اند.
ب. اینکه عمل زشت، حجابی برای انسان‌ها باشد با دعاهای دیگری که در این زمینه وارد شده، همخوانی بیشتری دارد: «فَأَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ أَنْ لَا یَحْجُبَ عَنْکَ دُعَائِی سُوءُ عَمَلِی وَ فَعَالِی».[3] تو را به عزتت می‌خوانم که اعمال و کردار بدم حجابی برای پذیرش دعایم در نزد تو نشود.
[1]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 1، ص 162، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین و الدرع الحصین، ص 185، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1418ق.
[2]. البلد الأمین و الدرع الحصین، ص 205؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 589، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.
[3]. مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 845؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع، ص 544، قم، دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا.