کد سایت
fa58193
کد بایگانی
71460
نمایه
آداب نوشیدن آب
طبقه بندی موضوعی
حدیث,دستور العمل ها
خلاصه پرسش
آداب نوشیدن آب چیست؟
پرسش
آداب نوشیدن آب چیست؟
پاسخ اجمالی
آب، مایع طاهر و مطهری است که از ضروریات زندگی جانداران میباشد. ارزش این مایع گرانقدر به حدّی است که امام علی(ع) آنرا برترین نوشیدنی در دنیا و آخرت دانستهاند[1] و در روایت دیگری توصیه شده است که آب را به گونهای بنوشید که از نوشیدن آن لذت ببرید.[2]
امروزه با افزایش جمعیت و به دنبال آن، بالا رفتن مصرف آب در کشاورزی و صنعت، مصرف صحیح و خودداری از اسراف، مهمترین نکته ضروری در مورد آب میباشد که باید به آن دقت کرد؛ زیرا توصیههای بسیاری در اسلام در مذمت اسراف نقل شده است.[3]
علاوه بر این، توصیههایی پیرامون نوشیدن آب در ظرفهای خاصی وجود دارد که این روایات مرتبط با ظرفهای زمان صدور روایت است.[4]
اما توصیههای بسیاری هم وجود دارد که امروزه قابل اجرا است.
دعا هنگام نوشیدن آب
پیامبر خدا(ص) هنگام نوشیدن آب این دعا را میخواند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَهُ عَذْبًا فُرَاتًا بِرَحْمَتِهِ، وَ لَمْ یَجْعَلُهُ مَالِحًا لجَاجًا بِذُنُوبِنَا»؛[5] سپاس خداوندی را که این آب را با رحمتش گوارا گردانید و آنرا به مجازات گناهان ما، شور و گندیده قرار نداد.
امام صادق(ع) فرمود: هرگاه کسى پیش از آب خوردن «بِسْم اللّهِ» بگوید سپس [نوشیدن آب را] قطع کرده و «الحمد لله» بگوید. سپس قبل از نوشیدن مجدد «بِسْمِ اللّهِ» بگوید و بخورد و بعد از خوردن دوباره «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» بگوید؛ تا زمانی که آن آب در شکم او است تسبیح خدا گوید و ثوابش از براى او باشد.[6]
دعاهای دیگری نیز در همین زمینه در منابع روایی نقل شده است.[7]
آرام نوشیدن آب
در روایات آمده است، آب را باید به آرامی نوشید و از یکباره خوردن آن پرهیز کرد؛ پیامبر خدا(ص) فرمود: «آب را به آرامى بمکید، و آنرا نبلعید».[8]
ایستاده خوردن آب در روز و نشسته نوشیدن در شب
امام صادق(ع) فرمود: «ایستاده آشامیدن آب در روز، غذا را گوارا میسازد و ایستاده آشامیدن آب در شب، زردآب میآورد».[9]
در این زمینه روایات دیگری نیز وجود دارد.[10]
با سه نفس خوردن آب
امام صادق(ع) فرمود: نزد پدرم نشسته بود و عبدالله بن على (برادر امام باقر) آمد و اجازه حضور براى عمرو بن عبید و ... گرفت. آنان، پس از اجازه نزد آنحضرت آمدند و نشستند و گفتند: اى اباجعفر! براى هر کارى روشی وجود دارد که باید بدان ملتزم بود؟ امام فرمود: «آرى کارى نیست، مگر آنکه روشى دارد که باید بدان ملتزم بود»، سپس آب خواست و کوزه آب را آوردند. آن افراد گفتند: اى اباجعفر! آیا برای نوشیدن آب از این کوزه نیز روشی وجود دارد؟ امام فرمود: «براى کسى که مینوشد روشی وجود دارد»، گفتند: چه روشی؟! فرمود: «هرکسی که میخواهد آب بنوشد، با سه نفس بنوشد و در هر نفس حمد خدا گوید و البته از گوشه کوزه بنوشد و از جاى شکسته کوزه اگر شکسته است؛ ننوشد. سپس بگوید: "الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَقَانِی مَاءً عَذْباً فُرَاتاً بِرَحْمَتِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْهُ مِلْحاً أُجَاجاً بِذُنُوبِی"؛ حمد خدا را که به من آب شیرین گوارا از رحمتش نوشانید و آنرا به جهت گناهانم، شور و تلخ نساخت».[11]
علاوه بر این، در منابع شیعه[12] و سنی[13] روایات دیگری را پیرامون سه بار نوشیدن آب نقل شده است.
امروزه با افزایش جمعیت و به دنبال آن، بالا رفتن مصرف آب در کشاورزی و صنعت، مصرف صحیح و خودداری از اسراف، مهمترین نکته ضروری در مورد آب میباشد که باید به آن دقت کرد؛ زیرا توصیههای بسیاری در اسلام در مذمت اسراف نقل شده است.[3]
علاوه بر این، توصیههایی پیرامون نوشیدن آب در ظرفهای خاصی وجود دارد که این روایات مرتبط با ظرفهای زمان صدور روایت است.[4]
اما توصیههای بسیاری هم وجود دارد که امروزه قابل اجرا است.
دعا هنگام نوشیدن آب
پیامبر خدا(ص) هنگام نوشیدن آب این دعا را میخواند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَهُ عَذْبًا فُرَاتًا بِرَحْمَتِهِ، وَ لَمْ یَجْعَلُهُ مَالِحًا لجَاجًا بِذُنُوبِنَا»؛[5] سپاس خداوندی را که این آب را با رحمتش گوارا گردانید و آنرا به مجازات گناهان ما، شور و گندیده قرار نداد.
امام صادق(ع) فرمود: هرگاه کسى پیش از آب خوردن «بِسْم اللّهِ» بگوید سپس [نوشیدن آب را] قطع کرده و «الحمد لله» بگوید. سپس قبل از نوشیدن مجدد «بِسْمِ اللّهِ» بگوید و بخورد و بعد از خوردن دوباره «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» بگوید؛ تا زمانی که آن آب در شکم او است تسبیح خدا گوید و ثوابش از براى او باشد.[6]
دعاهای دیگری نیز در همین زمینه در منابع روایی نقل شده است.[7]
آرام نوشیدن آب
در روایات آمده است، آب را باید به آرامی نوشید و از یکباره خوردن آن پرهیز کرد؛ پیامبر خدا(ص) فرمود: «آب را به آرامى بمکید، و آنرا نبلعید».[8]
ایستاده خوردن آب در روز و نشسته نوشیدن در شب
امام صادق(ع) فرمود: «ایستاده آشامیدن آب در روز، غذا را گوارا میسازد و ایستاده آشامیدن آب در شب، زردآب میآورد».[9]
در این زمینه روایات دیگری نیز وجود دارد.[10]
با سه نفس خوردن آب
امام صادق(ع) فرمود: نزد پدرم نشسته بود و عبدالله بن على (برادر امام باقر) آمد و اجازه حضور براى عمرو بن عبید و ... گرفت. آنان، پس از اجازه نزد آنحضرت آمدند و نشستند و گفتند: اى اباجعفر! براى هر کارى روشی وجود دارد که باید بدان ملتزم بود؟ امام فرمود: «آرى کارى نیست، مگر آنکه روشى دارد که باید بدان ملتزم بود»، سپس آب خواست و کوزه آب را آوردند. آن افراد گفتند: اى اباجعفر! آیا برای نوشیدن آب از این کوزه نیز روشی وجود دارد؟ امام فرمود: «براى کسى که مینوشد روشی وجود دارد»، گفتند: چه روشی؟! فرمود: «هرکسی که میخواهد آب بنوشد، با سه نفس بنوشد و در هر نفس حمد خدا گوید و البته از گوشه کوزه بنوشد و از جاى شکسته کوزه اگر شکسته است؛ ننوشد. سپس بگوید: "الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَقَانِی مَاءً عَذْباً فُرَاتاً بِرَحْمَتِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْهُ مِلْحاً أُجَاجاً بِذُنُوبِی"؛ حمد خدا را که به من آب شیرین گوارا از رحمتش نوشانید و آنرا به جهت گناهانم، شور و تلخ نساخت».[11]
علاوه بر این، در منابع شیعه[12] و سنی[13] روایات دیگری را پیرامون سه بار نوشیدن آب نقل شده است.
[1]. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف، ج 2، ص 127، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1385ق.
[2]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 184، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، 1406ق.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 386، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. أبو بکر بیهقی، أحمد بن حسین، شعب الإیمان، محقق، عبد العلی، عبد الحمید حامد، ندوی، مختار أحمد، ج 6، ص 272، هند، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1423ق؛ أبو القاسم طبرانی، سلیمان بن أحمد، الدعاء، محقق، عطا، مصطفى عبد القادر، ج 1، ص 280، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1413ق.
[6]. المحاسن، ج 2، ص 578.
[7]. ر.ک: طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 151، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق؛ شیخ بهایی، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، ص 176، بیروت، دار الأضواء، چاپ اول، 1405ق.
[8]. کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، ص 161، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة، چاپ اول، بیتا.
[9]. الکافی، ج 6، ص 383. ر.ک: «دلیل علمی ایستادن و نشستن در حال نوشیدن آب»، سؤال 2825.
[10]. ر.ک: شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 353، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[11]. المحاسن، ج 2، ص 577.
[12]. ر.ک: شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج 9، ص 95، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[13]. ر.ک: أبو نعیم اصفهانی، أحمد بن عبد الله، الطب النبوی، ج 2، ص 675، دار ابن حزم، چاپ اول، 2006 م.