کد سایت
fa70750
کد بایگانی
86528
نمایه
حق نبودن باطل
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث
خلاصه پرسش
آیا آیه 24 سوره انفال نشانگر آن است که بر اساس مشیت خداوندی، هیچ فردی نمیتواند به موضوع باطلی یقین پیدا کند؟
پرسش
هشام بن سالم از امام صادق(ع) روایت کرده، منظور از آیه شریفه این است که؛ «خداوند مانع میشود که کسى علم پیدا کند که باطل حق است». این روایت به چه معنا است؟
پاسخ اجمالی
در متون حدیثی، روایاتی وجود دارد که ناظر به این معنا است که حتی اگر فردی تظاهر بدان کند که عقیده باطلی – مانند وجود نداشتن خدا - برایش یقینی است، اما هیچگاه در اندرون خود، نمیتواند به چنین یقینی دست یابد؛ زیرا اگر چنین یقینی به وجود آید، او در ادامه مسیر باطلش معذور خواهد بود؛ چرا که او براساس علم و یقینش عمل کرده است:
1. «عن أبی عبدالله(ع) فی قول الله تعالى: «وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ»[1] فقال: یحول بینه وبین أن یعلم أنّ الباطل حقّ»؛[2] امام صادق(ع) در تفسیری از این آیه شریفه که خدا میان مرد و دل او حائل و مانع میشود، فرمودند: حائل میشود در میان او و میان آنکه باطلی را حق بداند.
2. «عن أبی عبدالله(ع) قال: «أبى الله أن یعرّف باطلًا حقّاً، أبى الله أن یجعل الحقّ فی قلب المؤمن باطلًا لا شکّ فیه، و أبى الله أن یجعل الباطل فی قلب الکافر المخالف حقّاً لا شکّ فیه، ولو لم یجعل هذا هکذا، ما عُرف حقّ من باطل»؛[3] حضرتشان فرمودند: خدای متعال ابا دارد از اینکه باطلی را حق معرفی کند؛ خداوند ابا دارد از اینکه حقی را در دل مؤمنی، باطلی یقینی جلوه داده و یا آنکه در قلب کافری که با دین مخالف است، پنداری باطل را یقینی و تردیدناپذیر جلوه دهد؛ چرا که اگر چنین نکند حق از باطل برای خود افراد نیز قابل تشخیص نخواهد بود.
1. «عن أبی عبدالله(ع) فی قول الله تعالى: «وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ»[1] فقال: یحول بینه وبین أن یعلم أنّ الباطل حقّ»؛[2] امام صادق(ع) در تفسیری از این آیه شریفه که خدا میان مرد و دل او حائل و مانع میشود، فرمودند: حائل میشود در میان او و میان آنکه باطلی را حق بداند.
2. «عن أبی عبدالله(ع) قال: «أبى الله أن یعرّف باطلًا حقّاً، أبى الله أن یجعل الحقّ فی قلب المؤمن باطلًا لا شکّ فیه، و أبى الله أن یجعل الباطل فی قلب الکافر المخالف حقّاً لا شکّ فیه، ولو لم یجعل هذا هکذا، ما عُرف حقّ من باطل»؛[3] حضرتشان فرمودند: خدای متعال ابا دارد از اینکه باطلی را حق معرفی کند؛ خداوند ابا دارد از اینکه حقی را در دل مؤمنی، باطلی یقینی جلوه داده و یا آنکه در قلب کافری که با دین مخالف است، پنداری باطل را یقینی و تردیدناپذیر جلوه دهد؛ چرا که اگر چنین نکند حق از باطل برای خود افراد نیز قابل تشخیص نخواهد بود.