کد سایت
fa76149
کد بایگانی
93057
نمایه
ریحانه، لقب فاطمه زهرا(س)
طبقه بندی موضوعی
القاب حضرت زهرا س
خلاصه پرسش
آیا نام «ریحانه» نیز از نامها و یا القاب حضرت فاطمه زهرا(س) می‌باشد؟
پرسش
آیا سند تاریخی یا حدیثی وجود دارد که نشان دهد «ریحانه» از القاب حضرت فاطمه زهرا(س) بوده است؟
پاسخ اجمالی
گرچه در منابع قابل استنادی که به ذکر نامها و القاب حضرتشان پرداخته‌اند، چنین نامی مشاهده نمی‌شود، اما روایات و گزارش‌هایی وجود دارد که در آنها «ریحانه» نه به عنوان یک نام و لقب، بلکه به عنوان یک ویژگی مثبت در مورد حضرت زهرا(س) مورد استفاده قرار گرفته است:
الف. رسول خدا(ص) را بشارت دادند که خداوند به شما دخترى هدیه فرمود، آن‌حضرت در چهره یاران نگریست و آنان را ناخشنود یافت، فرمود: «شما را چه می‌شود؟ شاخه ریحانى است که می‌بویمش و روزیش به عهده خداوند عزّ و جلّ است».[1]
ب. امام علی(ع) می‌فرماید: «منم دروازه شهر علم، و گنجینه‌دار دانش رسول خدا و وارث او، منم همسر بتول که گرامی‌ترین زنان جهان است؛ فاطمه آن بانوى پرهیزگار، برگزیده، پاک‌سرشت، نیکوکار، هدایت شده و هدایتگر، دخترى که حبیب خدا (حضرت محمّد) او را دوست می‌داشت، و بهترین دختران و دودمان او، و ریحانه (گل خوشبوى) او بود».[2]
ج. در بخشی از زیارت‌نامه امام حسین(ع) می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنُ رَیْحَانَةِ رَسُولِ الله».[3] همانگونه که مشاهده می‌کنید، امام حسین(ع) اینگونه مخاطب قرار گرفته که «سلام بر تو ... ای پسر ریحانه پیامبر(ص)!»
در پایان سزاوار است بدانیم که بر اساس گزارش‌های تاریخی، یکی از نام‌های مادر امام جواد(ع) نیز «ریحانه» بوده است.[4]
الف. رسول خدا(ص) را بشارت دادند که خداوند به شما دخترى هدیه فرمود، آن‌حضرت در چهره یاران نگریست و آنان را ناخشنود یافت، فرمود: «شما را چه می‌شود؟ شاخه ریحانى است که می‌بویمش و روزیش به عهده خداوند عزّ و جلّ است».[1]
ب. امام علی(ع) می‌فرماید: «منم دروازه شهر علم، و گنجینه‌دار دانش رسول خدا و وارث او، منم همسر بتول که گرامی‌ترین زنان جهان است؛ فاطمه آن بانوى پرهیزگار، برگزیده، پاک‌سرشت، نیکوکار، هدایت شده و هدایتگر، دخترى که حبیب خدا (حضرت محمّد) او را دوست می‌داشت، و بهترین دختران و دودمان او، و ریحانه (گل خوشبوى) او بود».[2]
ج. در بخشی از زیارت‌نامه امام حسین(ع) می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنُ رَیْحَانَةِ رَسُولِ الله».[3] همانگونه که مشاهده می‌کنید، امام حسین(ع) اینگونه مخاطب قرار گرفته که «سلام بر تو ... ای پسر ریحانه پیامبر(ص)!»
در پایان سزاوار است بدانیم که بر اساس گزارش‌های تاریخی، یکی از نام‌های مادر امام جواد(ع) نیز «ریحانه» بوده است.[4]
[1]. «وَ بُشِّرَ النَّبِیُّ بِابْنَةٍ فَنَظَرَ فی وُجُوهِ أَصْحابِهِ فَرَأَى الْکَراهَةَ فیهِم فَقالَ ما لَکُمْ رَیْحانَةٌ أَشَمُّها و رِزْقُها علَى الله عَزَّ وَ جَلّ»؛ صدوق، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 481، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. «أَنا بابُ مَدینَةِ الْعِلْمِ و خازِنُ عِلْمِ رَسولِ الله و وارِثُهُ و أَنا زَوْجُ الْبَتُولِ سَیِّدَةِ نِساءِ الْعالَمین فَاطِمَةَ التَّقِیَّة النَّقِیَّةِ الزَّکِیَّةِ الْمَبَرَّةِ الْمَهْدِیَّةِ حَبِیبَةِ حَبِیبِ الله و خَیْرِ بَناتِهِ و سُلالَتِهِ و رَیْحانَةِ رَسُولِ الله»؛ صدوق، محمد بن على، معانی الاخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.
[3]. شهید اول، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة(ع)، ص 145، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1410ق.
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 379، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق.