خداوند کاملا از وضعیت فکری و فرهنگی انسان های بعد از رحلت رسول اکرم و آینده مطلع بود؛ به همین دلیل ابلاغ فرمود محمد (ص)خاتم انبیا است. حال اگر فردی طبق فهم و درک خود از قرآنی که هم اکنون دراختیار دارد، اعتقاد کاملی به یگانگی خداوند و نبوت انبیا و آیات الاهی و فرشتگان آسمانی داشته و به روز قیامت هم مؤمن باشد و سعی کند دستورات قرآنی را؛ مانند نماز، زکات، خیرات و... که در قرآن نام برده شده بکار ببرد و فردی نیکوکار، شایسته و صالح باشد و در مقابل گناهان و ظلم های احتمالی خود از درگاه خداوند توبه کند و با کارهای نیک جبران نماید و فصل الخطاب کارهایش را کلام خدا قرار دهد، ولی اعتقادی به عقاید و جنگ ها، سازش ها، و گفته های ضد و نقیض و اختلافات انسان های بعد از رحلت پیامبر اسلام (ص) که هرکدام خود را حق و دیگران را باطل معرفی کرده اند، نداشته باشد! آیا طبق آیات روشن قرآن، مسلمان و تسلیم شده در برابر امر خداوند هست یا خیر ؟ و در شمار افراد اشاره شده در آیه 60 تا 63 سوره مریم و آیه های مشابه خواهد بود یا خیر؟
لطفا خلاصه و صریح جواب دهید. اگر پاسخ شما منفی باشد و خداوند تکلیف دیگری هم برای این گونه مومنان قرارداده است. سند و آدرس قرآنی آن را اعلام فرمائید.
در ارتباط با پرسش شما باید گفت: اگر افرادی به دانسته های خود عمل کرده و در حد امکان، در راه شناخت حقیقت گام بردارند، اما به هر دلیلی نتوانند به نتیجه ای کلی و قطعی در ارتباط با تمام مسائل مورد اختلاف، دست یابند، یقیناً کارهای نیک آنان بدون پاداش نخواهد ماند و رحمت واسعه خداوند، شامل ایشان نیز خواهد شد.
در این زمینه، مطالعه پاسخ 3574 (سایت: 4230) احتمالاً می تواند پاسخ گوی بسیاری از دغدغه هایتان باشد. اما توجه به این نکته نیز ضروری است که یک مسلمان مسئول نمی تواند با بیان این که من تنها کتاب خدا را محور عمل خود قرار داده و کاری به امور دیگر ندارم، شانه از زیر بار تحقیق خالی کرده و به دنبال مجوزی برای این موضوع باشد؛ زیرا:
1. اگرچه قرآن برای هدایت و فهم تمام بشر نازل شده و همگان با توجه به ظرفیت های خود، امکان بهره برداری از آن را دارند، اما نکات و تفاسیر ظریفی نیز وجود دارد که باید به کارشناسان مراجعه کرد.[1]
2. تمام نکات جزئی؛ نظیر تعداد رکعات نماز، در قرآن بیان نشده تا بتوان تنها با استفاده از آن، از دیگر منابع اسلامی، و در رأس آن، سخنان عترت و اهل بیت پیامبر (ص) که توسط خود ایشان در حدیث ثقلین به عنوان یکی از منابع مهم دریافت آموزه های اسلامی معرفی شده،[2] بی نیاز بود.
3. یکی از آموزه های قرآن کریم، تحقیق و پرسش از دیگران در ارتباط با نادانسته ها است.[3]
بر این اساس، نمی توان از طرفی به دستورات قرآن مقید بود، اما از طرف دیگر، از تحقیق و تفکر در ارتباط با نادانسته هایی که دین و اعتقاد یک مسلمان بدان بستگی دارد، خودداری ورزید.
4. با دقت در آیات 59 به بعد سوره مریم که در پرسشتان به آن اشاره شد،[4] به این نکته دست خواهید یافت که بعد از پیامبران بنی اسرائیل، پیروان آنان به دو گروه شهوت پرست و نیکوکار تقسیم شدند و طبیعتاً هر فردی که در آن زمان بوده و از تحقیق و بررسی و انطباق مصادیق اختلاف با آموزه های پیامبران خودداری می کرد، چه بسا در دام گروه اولی که توجیهاتی به ظاهر دینی برای رفتار خود داشتند، گرفتار آمده و از صراط مستقیم خارج می شد.
چنین احتمالی، اکنون نیز وجود دارد و ما نمی توانیم بدون توجه به اختلافات موجود، ترسیم دقیقی از اعتقاد خود داشته باشیم.
5. توجه داشته باشید که یکی از نقاط مهم و آغازین بروز اختلافات که متأسفانه در زمان حیات پیامبر (ص) نیز رخ داد، سخن برخی صحابه بود که مانع نگاشتن وصیت نامه ای توسط ایشان شده و ابراز شد که "حسبنا کتاب الله!" یعنی قرآن برای ما کافی است![5]
قبول این استدلال، مانع بهره برداری کامل مسلمانان از سنت پیامبر (ص) و دیگر پیشوایان دینی شد.
ما نباید این اشتباه را بار دیگر تکرار کنیم!
[1]در این ارتباط، پرسش 5144 (سایت: 5370) را مطالعه فرمایید.
[2] "انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی..."، این روایت، مورد تأیید تمام فرقه های اسلامی می باشد. ر.ک: پرسش 6921 (سایت: 7359).
[3]نحل، 43؛ انبیاء، 7؛ حجرات، 6؛ نجم، 28 و ... .
[4] "فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیًّا. إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ...".
[5]صحیح بخاری، ج 5، ص 138-137،دار الفکر، بیروت، 1401 هـ ق.