کد سایت
fa77291
کد بایگانی
94537
نمایه
بررسی علت حبس یونس(ع) در شکم ماهی
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث,امامت و ولایت,یونس
خلاصه پرسش
آیا حضرت یونس(ع) به این دلیل در شکم ماهی محبوس شد که در پذیرش ولایت امام علی(ع) اندکی تردید و تأخیر داشت؟!
پرسش
آیا گرفتاری حضرت یونس(ع) در شکم نهنگ به جهت این بود که دیر ولایت حضرت علی(ع) را پذیرفت؟ چون در کتاب‌های روایی چنین مطالبی موجود است ولی در تفاسیر ذیل آیه مربوطه علت حبس در شکم نهنگ را لعن به قوم و خارج شدن از قوم خویش عنوان شده است.
پاسخ اجمالی
روایاتی وجود دارد که علت حبس حضرت یونس(ع) در شکم ماهی را اندکی درنگ حضرتشان در پذیرش ولایت امام علی(ع) اعلام نموده است که در این زمینه باید گفت؛ برخی از این روایات کلّاً فاقد سند بوده[1] و در اسناد برخی دیگر نیز خدشه وجود دارد.[2]
همچنین در تحلیل محتوایی نیز باید گفت که این روایات هم با ظاهر آنچه قرآن در مورد دلیل حبس حضرت یونس(ع) بیان نموده، همخوانی ندارد و هم دور از مقام و منزلت پیامبران الهی است.
به همین دلیل، ما این روایات را - دست کم در معنای ظاهری‌شان - قابل اعتماد نمی‌دانیم.
با این وجود، بیشتر این روایات در مجموعه‌های روایی بزرگی که ضعف سند و محتوا در آنها مانع از درج حدیث نمی‌شود، نقل شده است.[3]
به هر حال، آنچه از ظاهر آیات قرآن و تفاسیر مفسران[4] برداشت می‌شود، این است که علت حبس حضرت یونس(ع)، عجله ایشان در نفرین بر قوم خود و کناره‌گیری از آنها بود. یونس(ع) می‌دانست به زودى عذاب الهى آنها را فرا خواهد گرفت و به همین دلیل، ترک آن شهر و دیار برایش گناه نبود، ولى براى یک پیامبر دلسوز، سزاوارتر این بود که باز هم تا آخرین لحظه ـ لحظه‌اى که بعد از آن، عذاب الهى فرا می‌رسد- قومش را ترک نگوید؛ یونس(ع) به دلیل این عجله، به عنوان یک ترک اولى، از ناحیه خداوند مورد مؤاخذه قرار گرفت.[5]
همچنین در تحلیل محتوایی نیز باید گفت که این روایات هم با ظاهر آنچه قرآن در مورد دلیل حبس حضرت یونس(ع) بیان نموده، همخوانی ندارد و هم دور از مقام و منزلت پیامبران الهی است.
به همین دلیل، ما این روایات را - دست کم در معنای ظاهری‌شان - قابل اعتماد نمی‌دانیم.
با این وجود، بیشتر این روایات در مجموعه‌های روایی بزرگی که ضعف سند و محتوا در آنها مانع از درج حدیث نمی‌شود، نقل شده است.[3]
به هر حال، آنچه از ظاهر آیات قرآن و تفاسیر مفسران[4] برداشت می‌شود، این است که علت حبس حضرت یونس(ع)، عجله ایشان در نفرین بر قوم خود و کناره‌گیری از آنها بود. یونس(ع) می‌دانست به زودى عذاب الهى آنها را فرا خواهد گرفت و به همین دلیل، ترک آن شهر و دیار برایش گناه نبود، ولى براى یک پیامبر دلسوز، سزاوارتر این بود که باز هم تا آخرین لحظه ـ لحظه‌اى که بعد از آن، عذاب الهى فرا می‌رسد- قومش را ترک نگوید؛ یونس(ع) به دلیل این عجله، به عنوان یک ترک اولى، از ناحیه خداوند مورد مؤاخذه قرار گرفت.[5]
[1]. ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 4، ص 138، قم، علامه، چاپ اول، 1379ش؛ علوى، محمد بن على، المناقب (الکتاب العتیق)، ص 145، قم، دلیل ما، چاپ اول، 128ق.
[2]. کوفى، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص 264، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1410ق؛ طبرى آملى، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامة، ص 210، قم، بعثت، چاپ اول، 1413ق.
[3]. ر. ک: مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 14، ص 401 و ج 26، ص 333 و ج 46، ص 39، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[4]. ر. ک: طباطبائى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 14، ص 314، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1417ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 13، ص 488 و ج 19، ص 152، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[5]. تفسیر نمونه، ج 13، ص 488.