کد سایت
fa78251
کد بایگانی
95678
نمایه
عدم امکان دروغ مصلحتآمیز در مورد خداوند
طبقه بندی موضوعی
صفات الهی
خلاصه پرسش
آیا ممکن است بین صفاتی از خداوند - مانند صفت صدق و حکمت - تعارضی واقع شده و خداوند دروغی حکیمانه و مصلحتآمیز بگوید؟
پرسش
سلام علیکم؛ گاهی صفات خداوند میتوانند در تحقق تعارض داشته باشند؛ مثلاً اگر یک کلامی راست گفته شود خلاف حکمت باشد، در اینصورت حکیم باید دروغ بگوید؛ لذا برخی صفات ظاهراً کمالی؛ مثل صدق، رحمت، لطف و ... ضرورتاً برای ما ثابت نیست. برخی ممکن است از طرق دیگر مثل خلاف حکمت بودن امکان کذب در خداوند را بخواهند با این صفات را اثبات کنند، ولی مشکل این است که خلاف حکمت بودن چنین اموری برای ما پنهان است؛ چون همه مصالح و موانع را دسترسی نداریم. ممکن است مانعی باشد که برای ما پوشیده باشد و صرف امکان وجود چنین مانعی، مانع از استدلال به چنین برهانی خواهد بود!
پاسخ اجمالی
بر اساس مبانی عقلی و کلامی امکان دروغ گفتن حتی دروغ به جهت مصلحت و حکمت در مورد خداوند معنا ندارد؛ زیرا در نظر علمای اخلاق دروغگویی دارای منشأ و ریشههایی است که هیچکدام در مورد خداوند تصور ندارد. ریشهها و عوامل دروغگویی از نظر علمای اخلاق عبارتاند از:
1. ضعف ایمان و اعتقاد.
2. احساس کمبود شخصیت و عقده خودکمبینی.
3. حسد.
4. بخل.
5. تکبر و خودبرتر بینى.
6. عداوت نسبت به افراد.
7. ترس.
8. حب جاه و مقام.
9. غلبه هوای نفس.
10. غفلت از زیانهای دروغ.
روشن است که هیچکدام از این ریشهها در مورد خداوند تصور ندارد. اما دروغ به جهت مصلحت و حکمت نیز فقط در مورد انسان و موجودات محدود، ناقص و ضعیف تصور دارد؛ چون معنای دروغ به جهت حکمت این است که حکمت و مصلحتی وجود دارد که بدون دروغ گفتن دستیابی به آن ممکن نیست؛ در حالی در مورد خداوند چنین فرضی وجود ندارد؛ قدرت خداوند نامحدود است؛ خداوند هر وقت اراده کند میتواند هر مصلحتی را بدون نیاز به دروغ گفتن بهدست آورد.
1. ضعف ایمان و اعتقاد.
2. احساس کمبود شخصیت و عقده خودکمبینی.
3. حسد.
4. بخل.
5. تکبر و خودبرتر بینى.
6. عداوت نسبت به افراد.
7. ترس.
8. حب جاه و مقام.
9. غلبه هوای نفس.
10. غفلت از زیانهای دروغ.
روشن است که هیچکدام از این ریشهها در مورد خداوند تصور ندارد. اما دروغ به جهت مصلحت و حکمت نیز فقط در مورد انسان و موجودات محدود، ناقص و ضعیف تصور دارد؛ چون معنای دروغ به جهت حکمت این است که حکمت و مصلحتی وجود دارد که بدون دروغ گفتن دستیابی به آن ممکن نیست؛ در حالی در مورد خداوند چنین فرضی وجود ندارد؛ قدرت خداوند نامحدود است؛ خداوند هر وقت اراده کند میتواند هر مصلحتی را بدون نیاز به دروغ گفتن بهدست آورد.