کد سایت
fa79491
کد بایگانی
97104
نمایه
منطق فازی و قانون علیت
طبقه بندی موضوعی
تعریف شناسی,علیت و معلولیت
خلاصه پرسش
آیا بر اساس منطق فازی میتوان قانون علیت را رد کرد؟
پرسش
با سلام؛ گفته میشود قانون علیت غیر قابل رد است؛ زیرا برای رد آن باید از خودش بهره گرفت. آیا با منطق فازی و تقسیم نمیتوان این مشکل را حل کرد و یا بازه صحت آنرا کاهش داد و آنرا محدود کرد؟!
پاسخ اجمالی
هر دانشی میتواند از ابزار خاص و مناسب خود بهره گیرد؛ مثلاً معادلات ریاضی را نمیتوان با گزارشات تاریخی حل کرد، یا حقایق تاریخی را نمیتوان با قواعد ریاضی به اثبات رساند. در همین راستا «منطق فازی»،[1]روش و ابزاری است که برای علوم تجربی طراحی شده است. در علوم تجربی، تحصیل یقین (به معنای خاص فلسفی و منطقی) لزوم ندارد؛ بلکه احتمال قوی و یا حتی احتمال ضعیف را نیز میتوان مبنای کار قرار داد و بر اساس آزمون و خطا جلو رفت و به نتیجه رسید، بر این اساس در این علوم نه مقدمات لزوماً باید بدیهی قطعی باشند و نه نتایج؛ بلکه گفته میشود ما فعلاً با این مقدمات به این نتیجه رسیدیم، اما آیا برای همیشه اینگونه است یا نه؟ علوم تجربی میگوید: ما به دنبال دائمی و غیر قابل نقض بودن نیستیم، بلکه همین مقدار که از این مقدمات چنین نتیجهای به دست آوردیم کافی است؛ و امکان نقض این قانون در آینده خدشهای در اعتماد ما ندارد. اما از آنجا که علوم عقلی به دنبال قطع و یقین به معنای خاص هستند، مقدمات آن نیز باید یقینی باشد و مقصود از یقین به معنای خاص این است علاوه بر یقین به ثبوت این محمول برای موضوع، باید یقین داشته باشد که این ثبوت دائمی است و هرگز از بین نمیرود.[2]
نتیجه اینکه علوم عقلی هم در روش با علوم تجربی تفاوت دارد و هم در نتیجه؛ زیرا همانگونه بیان شد علوم تجربی از مقدمات احتمالی نیز بهره میگیرد و نتیجه نیز میتواند گمان قوی و یا یقین به معنای عام باشد؛ اما علوم عقلی هم مقدماتش باید یقینی و بدیهی باشد و هم نتیجهی آن باید یقینی به معنای خاص باشد؛ لذا از آنجا که اصل علیت یک قانون عقلی است؛ از اینرو هم متفرع بر یقینیات است و هم نتیجه آن یقینی به معنای خاص است.[3]
نتیجه اینکه علوم عقلی هم در روش با علوم تجربی تفاوت دارد و هم در نتیجه؛ زیرا همانگونه بیان شد علوم تجربی از مقدمات احتمالی نیز بهره میگیرد و نتیجه نیز میتواند گمان قوی و یا یقین به معنای عام باشد؛ اما علوم عقلی هم مقدماتش باید یقینی و بدیهی باشد و هم نتیجهی آن باید یقینی به معنای خاص باشد؛ لذا از آنجا که اصل علیت یک قانون عقلی است؛ از اینرو هم متفرع بر یقینیات است و هم نتیجه آن یقینی به معنای خاص است.[3]
[1]. واژهی «fuzzy» به معنای غیردقیق، ناواضح و مبهم (شناور) است. کاربرد منطق فازی در علوم نرمافزاری را میتوان به طور ساده اینگونه تعریف کرد: منطق فازی از منطق ارزشهای «صفر و یک» نرمافزارهای کلاسیک فراتر رفته و درگاهی جدید برای دنیای علوم نرمافزاری و رایانهها میگشاید، زیرا فضای شناور و نامحدود بین اعداد صفر و یک را نیز در منطق و استدلالهای خود به کار برده و به چالش میکشد. منطق فازی از فضای بین دو ارزش «برویم» یا «نرویم»، ارزشهای جدید «شاید برویم» یا «میرویم اگر» یا حتی «احتمال دارد برویم» را استخراج کرده و به کار میگیرد. بدین ترتیب به عنوان مثال مدیر بانک پس از بررسی رایانهای بیلان اقتصادی یک بازرگان میتواند فراتر از منطق «وام میدهیم» یا «وام نمیدهیم» رفته و بگوید: «وام میهیم اگر…» یا «وام نمیدهیم ولی اگر..…». https://fa.wikipedia.org/wiki/