کد سایت
fa84859
کد بایگانی
102609
نمایه
فرق میان اجماع منقول و اجماع محصل
طبقه بندی موضوعی
General Terms
برچسب
اجماع|اتفاق خاص|اجماع محصل|اجماع منقول
خلاصه پرسش
تفاوت میان «اجماع منقول» و «اجماع محصّل» در چیست؟
پرسش
تفاوت میان «اجماع منقول» و «اجماع محصّل» در چیست؟
پاسخ اجمالی
اجماع در لغت از مادّه «جمع» به دو معنا آمده است: 1. اتفاق و انضمام چیزى به چیز دیگر؛ 2. عزم.[1]
اجماع در اصطلاح؛ یعنى اتفاق خاص)نوع تعریفشدهای از همنظر بودن).
علمای علم اصول؛ این اتفاق خاص را با عبارتهاى مختلف بیان کردهاند از جمله:
- اتفاق فقهاى مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق اهل حلّ و عقد از مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق امت حضرت محمد(ص) بر حکم شرعى؛ و سایر عبارتهایى که در تفسیر اتفاق خاص بیان شده است. ولى از ملاحظه تعریفها و تفسیرهاى مختلف میتوان نتیجه گرفت که مراد از اتفاق خاص، اتفاق جماعتى است که اتفاق ایشان در اثبات حکم شرعى نافذ و مؤثّر است.[2]
اجماع محصّل: اجماعى است که فقیه از طریق حس، با جستجو در آراى فقها به آن دست مییابد و به عبارتی یک فقیه، نظر تمام فقیهان دیگر را در طول زمان بررسی کرده و به توافق نظر آنان پی برده است. این قسم از اجماع در صورت تحقق، نزد همه علما حجّت است، ولی تحقق آن تقریباً غیر ممکن است.[3]
اجماع منقول: اجماعى است که در آن، فقیه؛ شخصاً اتفاق نظر علما را در یک مسئله به دست نیاورده، بلکه فقیه دیگرى آنرا از راه تتبّع در اقوال آنان کسب کرده و براى دیگران نقل نموده است، چه این نقل با یک واسطه باشد یا با بیش از یک واسطه.[4]
هنگامی که امروزه ما در یک کتاب فقهی متعلق به دورانهای گذشته، مشاهده میکنیم که مؤلف آن ادعای اجماع کرده است، چنین اجماعی برای ما «اجماع منقول» خواهد بود، اما ممکن است برای مؤلف کتاب، «اجماع محصل» باشد.
اجماع در اصطلاح؛ یعنى اتفاق خاص)نوع تعریفشدهای از همنظر بودن).
علمای علم اصول؛ این اتفاق خاص را با عبارتهاى مختلف بیان کردهاند از جمله:
- اتفاق فقهاى مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق اهل حلّ و عقد از مسلمین بر حکم شرعى؛
- اتفاق امت حضرت محمد(ص) بر حکم شرعى؛ و سایر عبارتهایى که در تفسیر اتفاق خاص بیان شده است. ولى از ملاحظه تعریفها و تفسیرهاى مختلف میتوان نتیجه گرفت که مراد از اتفاق خاص، اتفاق جماعتى است که اتفاق ایشان در اثبات حکم شرعى نافذ و مؤثّر است.[2]
اجماع محصّل: اجماعى است که فقیه از طریق حس، با جستجو در آراى فقها به آن دست مییابد و به عبارتی یک فقیه، نظر تمام فقیهان دیگر را در طول زمان بررسی کرده و به توافق نظر آنان پی برده است. این قسم از اجماع در صورت تحقق، نزد همه علما حجّت است، ولی تحقق آن تقریباً غیر ممکن است.[3]
اجماع منقول: اجماعى است که در آن، فقیه؛ شخصاً اتفاق نظر علما را در یک مسئله به دست نیاورده، بلکه فقیه دیگرى آنرا از راه تتبّع در اقوال آنان کسب کرده و براى دیگران نقل نموده است، چه این نقل با یک واسطه باشد یا با بیش از یک واسطه.[4]
هنگامی که امروزه ما در یک کتاب فقهی متعلق به دورانهای گذشته، مشاهده میکنیم که مؤلف آن ادعای اجماع کرده است، چنین اجماعی برای ما «اجماع منقول» خواهد بود، اما ممکن است برای مؤلف کتاب، «اجماع محصل» باشد.
[1]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، ص 201، بیروت، دار القلم، چاپ اول، 1412ق؛ ابن سیده، على بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، ج 1، ص 350، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1421ق.
[2]. ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول، ج 1، ص 26 ، قم، نشر عالمه، 1379ش.
[3]. همان، ص 30.
[4]. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامى، فرهنگ نامه اصول فقه، ص 96، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1389ش.