کد سایت
fa86280
کد بایگانی
103739
نمایه
منبع جمله «اطلبوا العلم من المهد الى اللحد»
طبقه بندی موضوعی
درایه الحدیث
برچسب
حدیث|علم|لحد|ز گهواره تا گور دانش بجوى|مهد
خلاصه پرسش
آیا جمله «اطلبوا العلم من المهد الى اللحد» حدیث است؟
پرسش
آیا این حدیث از پیامبر اکرم(ص) است که میفرماید: «اُطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ»(از گهواره تا گور دانش بجو)؟
پاسخ اجمالی
جمله معروف «اطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ»؛ (از گهواره تا گور، دانش بجویید)، در منابع حدیثی مشهور شیعه و اهلسنت وجود ندارد، اما بسیاری از مؤلفان کتابهای تفسیری، اخلاقی و ... در سدههای گذشته، آنرا نقل کرده و گاه تصریح به روایت بودن آن کردهاند. به عنوان نمونه میتوان به خواجه نصیر الدین طوسی (672-597 ق) اشاره کرد که از این عبارت به عنوان اثر معروف یاد کرده و میدانیم که واژه «اثر» در نوشتارهای شیعیان انصراف به روایت از معصومان دارد:
«فی الأثر المعروف: اطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ».[1]
برخی از دیگر مؤلفانی که به نقل این اثر پرداختهاند، عبارتاند از:
1. فیض کاشانی(1007-1090 ق).[2]
2. ادهم عزتی خلخالی(1052 ق).[3]
3. حاجی خلیفه(1017 - 1067ق).[4]
4. حقّی بروسوی((1063-1137 ق).[5]
انتساب این روایت به پیامبر اسلام(ص) به گونهای شهرت داشته است که برخی شاعران کهن پارسی نیز محتوای آن را به صورت شعر درآورده و به پیامبر(ص) نسبت دادهاند:
چنین گفت پیغمبر راستگوى
ز گهواره تا گور، دانش بجوى
گفتنی است؛ هرچند این روایت در منابع حدیثی نیست، اما روایات دیگری در کتب معتبر وجود دارد که محتوای آنها مشابه با محتوای روایت موجود در پرسش است. به عنوان نمونه، امام کاظم(ع) در روایتی از امام علی(ع) یکی از اوصاف مؤمنان را چنین بیان میفرماید:
«لَا یَشْبَعُ مِنَ الْعِلْمِ دَهْرَه»[6] در تمام زندگی خود از آموختن دانش سیر نمیشود.
«فی الأثر المعروف: اطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحْدِ».[1]
برخی از دیگر مؤلفانی که به نقل این اثر پرداختهاند، عبارتاند از:
1. فیض کاشانی(1007-1090 ق).[2]
2. ادهم عزتی خلخالی(1052 ق).[3]
3. حاجی خلیفه(1017 - 1067ق).[4]
4. حقّی بروسوی((1063-1137 ق).[5]
انتساب این روایت به پیامبر اسلام(ص) به گونهای شهرت داشته است که برخی شاعران کهن پارسی نیز محتوای آن را به صورت شعر درآورده و به پیامبر(ص) نسبت دادهاند:
چنین گفت پیغمبر راستگوى
ز گهواره تا گور، دانش بجوى
گفتنی است؛ هرچند این روایت در منابع حدیثی نیست، اما روایات دیگری در کتب معتبر وجود دارد که محتوای آنها مشابه با محتوای روایت موجود در پرسش است. به عنوان نمونه، امام کاظم(ع) در روایتی از امام علی(ع) یکی از اوصاف مؤمنان را چنین بیان میفرماید:
«لَا یَشْبَعُ مِنَ الْعِلْمِ دَهْرَه»[6] در تمام زندگی خود از آموختن دانش سیر نمیشود.
[1]. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، آداب المتعلّمین، محقق، حسینی جلالی، سید محمدرضا، ص 112، شیراز، کتابخانه مدرسه علمیه امام عصر(عج)، چاپ اول، 1416ق.
[2]. فیض کاشانی، محمد محسن، الوافی، ج 1، ص 126، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، چاپ اول، 1406ق. «وقت الطلب من المه إلی اللحد»
[3]. ادهم عزلتى خلخالى، رسائل فارسى ادهم خلخالى، ص 793، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، چاپ اول، 1381ش.
[4]. حاجى خلیفه، مصطفى بن عبدالله، کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون، ج 1، ص 51، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بیتا.
[5]. حقی بروسوی، اسماعیل(1063-1137 ق)، تفسیر روح البیان، ج 5، ص 274، دارالفکر، بیروت، بیتا.
[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 19، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.