در مورد رابطه خداوند با جهان هر چند به طور دقیق نمی‌‌توان مثال و نمونه‌‌ای بیان کرد و در حقیقت باید گفت:

ای برون از وهم و قال و قیل من
خاک بر فرق من و تمثیل من

ولی دو مثال تقریبی و ساده می‌‌توان بیان کرد. نمونه اول این‌که رابطه خداوند با جهان مانند رابطه منبع الکتریسته با روشنایی لامپ برق است که لامپ برق در روشنایی خود لحظه به لحظه محتاج منبع الکتریسته است. مثال دیگر برای بیان رابطه خداوند با جهان رابطه قدرت ذهنی انسان با تصویرهای ذهنی است که وجود تصویرهای ذهنی در عالم ذهن با توجه ذهن پدید می‌‌آیند و اگر لحظه‌‌ای توجه ذهن از آن صورت ذهنی برداشته شود، تصویر ذهنی نیز در جا از بین می‌‌رود؛ به همین جهت اهل معرفت در مورد خداوند می‌‌گویند:

به اندک التفاتی زنده دارد آفرینش را
اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالب‌ها.[1]

---