Ümumi şəkildə dinin, xüsusi şəkildə isə Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in sirə və davranışının (bunlar yüksək məzmunlara malik olan düzgün rəftar və davranış, əxlaq və dəyərlərin ən bariz göstəricisidir) təbliği ən mühüm məsələlərdən biridir ki, hər bir müsəlman şəxsin onun barəsində təfəkkür edərək bu dəyərlərin bütün dünya səviyyəsində bərqərar olunması üçün səy etməsi layiqlidir.

Amma diqqət yetirilməli və heç vaxt qəflət olunmamalı məsələ budur ki, bu yüksək hədəflərin icrası, bu dəyərlərin təbliği və onları bütün dünya xalqlarına çatdırmaq Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in risalət hədəfləri və ilahi məqsədləri ilə tam mənada uyğun olan yollarla icra edilməlidir.

Misal üçün, siyasətin məfhumu nəzərə alaq: makyovelistlərin nəzərindən onun tərifi hakimiyyətin davam etdirilməsi üçün hakimin əlində olan hər növ idarəçilik və ixtisasdan ibarətdir ki, hansı yollarla həyata keçirilməsinin əsla fərqi yoxdur.[1]

Bəziləri də siyasəti belə tərif etmişlər: “Siyasət insanlara hökmranlıq etmək üçün məkr və hiylədən ibarətdir.”[2]

Bu təriflərə əsasən, hədəfə və məqsədə çatmaq üçün hər bir vasitədən istifadə etmək caizdir. Amma islam nəzərindən siyasətin tərifinə nəzər saldıqda görürük ki, siyasət “ümmətin işlərinin tədbir və idarə olunması” kimi tərif olunmuşdur.[3]

Deməli, müsəlman bir şəxs bu məfhumlarda təfəkkür edən zaman qəti olaraq dərk etdiyi şey – hər bir halda islami dəyərlərə riayət etməkdir. Çünki xalqın işlərinin ən gözəl şəkildə həyata keçməsi məhz bu dəyərlərlə mümkündür.

İslam nəzərindən yalnız texnologiyanın inkişafına fikirləşmək, yaxud yalnız maddi və iqtisadi sahələrdə inkişafı düşünmək və mənəvi dəyərlərdən qafil olaraq “maddi və iqtisadi inkişafla xalqın və ölkənin bütün işləri düzgün şəkildə idarə olunacaqdır”- deyə fikirləşməyimiz səhih deyildir.

Quranda, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) və imamların sünnətində maddi və mənəvi məqsədlərə çatmaq yolunda düzgün yollardan və şəriətin qəbul etdiyi vasitələrdən istifadəyə dair çoxlu təkid edilmişdir. Bu barədə Allah-taala buyurur: “Ey Davud! Biz səni yer üzündə xəlifə qərar verdik, belə isə, camaat arasında haqq əsasında mühakimə yürüt, nəfsin istəklərinə tabe olma! Əks halda səni Allah yolundan azdırar. Allahın yolundan azanlar üçün – qiyamət gününü unutduqlarına görə şiddətli əzab vardır.”[4]

Bu şərif ayə təkidlə tövsiyə edir ki, haqq əsasında hökm edin və həvayi-nəfsə tabe olmaqdan ciddi şəkildə çəkinin! Çünki hiylə və məkr işlətmək yox, məhz haqqa tabe olmaq və həvayi-nəfsdən uzaq olmaq bütün peyğəmbərlərin risaləti və səmavi təlimləri ilə uyğundur. Sünnətə müraciət etdikdə də görürük ki, həmin göstərişlərə tabe olunmuşdur. Peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alih) belə buyurduğu nəql olunur: “Müsəlmanların hakimi onların işlərini öhdəsinə alan zaman onlara məkr və hiylə işlədərsə, Allah behişti ona haram edər.”[5]

Qeyd olunanlardan aydın olur ki, dinin yayılıb nəşr edilməsi fikrində olduğumuz qədər yaxşı olar ki, bu məqsədlə seçdiyimiz təbliğ yolları və vasitələri barədə, yəni bu təbliğ vasitələri və yollarının islam nəzərindən qanuni olub-olmaması barədə də fikirləşək.

Mərhum Kuleyni imam Sadiq (əleyhis-salam)-ın belə buyurduğunu nəql edir: “Həzrət Məhəmmədin (səlləllahu əleyhi və alih) halal buyurduğu şeylər qiyamət gününə qədər halal, haram buyurduğu şeylər də qiyamət gününə qədər həmişə haramdır: nə bundan qeyridir, nə də bundan qeyrisi gələcəkdir.”[6]

Peyğəmbər və imamlar kimi alicənab insanların mənəvi dəyərlərə ciddi səy göstərməsini, məkr və hiylədən uzaq olmasını göstərən bir neçə nümunəni qeyd edirik:

Əbdüllah ibni Səd ibni Əbi Sərəhin qarşısında Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih)-in tutduğu mövqe

Osmanın süd qardaşı Əbdüllah ibni Səd müsəlman olandan sonra mürtədliyinə səbəb olan bir iş gördüyü üçün həzrət Peyğəmbər onun qanını hədər hesab etdi (qətlinə fərman verdi). O da süd qardaşı Osmanda xahiş etdi ki, Peyğəmbərin hüzuruna gedərək vasitəçilik etsin və həzrət onun günahından keçsin. Osman onunla birlikdə Peyğəmbərin hüzuruna gəlib dedi: “Bu şəxs (Əbdüllah ibni Səd) mənim süd qardaşımdır. Anası mənə çox yaxşılıq etmişdir. Uşaq olduğum zaman məni öz kürəyinə alardı... Mənə görə onu bağışlayın və onun qanından keçsin!”

Həzrət (bu xahişə narazılıq əlaməti olaraq) üzünü başqa tərəfə çevirdi. Osman yenidən onun qarşısına gəlib həmin sözləri təkrar etdi. Peyğəmbər yenə də ondan üz çevirdi ki, bir nəfər qalxaraq Əbdüllahın barəsində Allah hökmünü icra edərək boynunu vursun, amma Allahın hökmünü icra etmək üçün bir kəsin ayağa qalxdığını görmədi. Osman da o həzrətin mübarək alnından öpərək deyirdi: “Ey Allahın Rəsulu! Atam-anam sənə fəda olsun!” Həzrət də onun müsəlmanlıq əsasında beyətini qəbul etdi.

İbni Əbil-Hədid, Vaqididən belə nəql edir: Bu hadisədən sonra Peyğəmbər müsəlmanlara buyurdu: “Nə oldu ki, yerinizdən qalxaraq bu mürtədi qətlə yetirmədiniz?!”

Übad ibni Bişr[7] dedi: “Ya Rəsuləllah! Səni haqq olaraq peyğəmbərliyə seçən Allaha and olsun! Mən hər dəfə sizə tərəf gəlirdim ki, bəlkə mənə işarə edəsiniz, onun boynunu vurum.”

Həzrət  buyurdu: “Mən bir kəsi işarə ilə öldürmərəm!” (Yaxud belə buyurdu: “Peyğəmbər üçün gözdə xəyanət yoxdur!”)[8]

Aydındır ki, Peyğəmbər hətta belə vəziyyətdə belə, özünün ali dəyərləri və yüksək hədəfləri ilə müxalif olan yollardan çəkinirdi.

2. Siffeyn müharibəsində Əli (əleyhis-salam) Əmr Asla qarşılaşan zaman o məlun öz canını xilas etmək üçün övrətini açdığı zaman Əli (əleyhis-salam)-ın onun qətlindən keçməsi bu məsələ barədə digər bir nümunədir. Mərhum Əllamə Məclisi “Biharul-ənvar” kitabında bu barədə belə nəql edir: Əmr As qaçanda Əli (əleyhis-salam) ona çatıb bir zərbə vurdu. Zərbə onun zirehli paltarının aşağı tərəfinə dəydi və o, arxası üstə yerə yıxıldı. Canının təhlükəyə düşdüyünü gördüyü zaman tamamilə soyundu və övrəti görünməyə başladı. Bu zaman Əli (əleyhis-salam) ondan həya edərək üz döndərdi və onu qətlə yetirmək fikrindən danışdı. İmam (əleyhis-salam) Müaviyəni mübarizəyə çağırdı, lakin o, qorxudan imtina etdi. Bu zaman Busr ibni Ərtat onunla mübarizəyə gəldi. Həzrət ona elə güclü bir zərbə vurdu ki, arxası üstə yerə yıxıldı. O da Əmr As kimi övrətini açdı, Əli (əleyhis-salam) onu da öldürmək fikrindən keçdi. Sonra buyurdu: “Ey şamlılar! Vay olsun sizə! Namərdlik yolu ilə öz canınızı qorumaq istəyirsiniz?! Həqiqətən bu namərdlik yolunu Əmr As sizə öyrətdi!”[9]

Bir sözlə, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) dininin və sirəsinin (əməl və davranışının) kino, konsert və s. yollarla təbliğ edilməsi haram işə səbəb olarsa, misal üçün, qadınla kişi bir-birinə qarışarsa, yaxud ğinadan və haram musiqidən istifadə edilərsə,[10] bu hallarda caiz deyildir. Amma şəri cəhətdən haram işə səbəb olmayan yollardan istifadə etməyin eybi yoxdur. İslam respublikasının təcrübəsi bu barədə ən yaxşı şahid ola bilər. Deməli, dini, şəri və əxlaqi dəyərləri yaymaq bəhanəsi ilə bu dəyərlərə intizamlı olmadan onları ayaq altına qoymaq düzgün deyildir. Görəsən, paklıq və iffətin yayılması bəhanəsi ilə iffət və paklığı tapdalamaq səhihdirmi? Yaxud əxlaqi rəzalətlərə mürtəkib olmaqla eyni zamanda əxlaqi fəzilətləri yaymaq düzgün ola bilərmi?!

Bu bəyanla aydın olur ki, dinin təbliğinin yol və vasitələri hazırkı vasitələrlə həsr edilmir; əsas meyar bu yolların və vasitələrin islam şəriəti və ilahi hökmlər ilə uyğun olmasıdır. Halbuki düzgün təbliğ yolları olduqca çoxdur.