Dünya vətəni nəzəriyyəsi (Kozmolotism) bildirir ki, dünyada olan bütün insanlar özlərini digər insanlarla vətəndaş və dünyanın bütün yerlərini özlərinə vətən bilməlidirlər. Onların məqsədi dünyada bir ədəbiyyat və maarifin icra olunub və müxtəlif milliyyət və nicatpərəstlikdən uzaq olmaqdır.
Amma İslamda bu cür bir nəzəriyyə barəsində demək lazımdır: İslamın insanlar arasında rabitəsi barəsində olan şüarı, insanların bir ümmət olmasıdır. O cür ki, bütün sərhədlərin götürülüb dünyəvi bir hakimiyyətin İlahi qanunları çərçivəsində icra olunmasıdır. Qurandan bir çox ayə və Əhli- beytdən bizə çatan rəvayətlər və İslam Peyğəmbərinin (s) İran imperatoruna yazdığı məktub və məhdəviyyət məsələsi, bu cür məsələyə yəni dünyəvi vətənə dəlalət edən sübutlardır. Lakin bütün bunlar İslamdan qaynaqlanan prosseslərdir.
Dünya vətəni nəzəriyyəsi (Kozmolotizm) bildirir ki, dünyada olan bütün insanlar özlərini digər insanlarla vətəndaş və dünyanın bütün yerlərini özlərinə vətən bilməlidirlər. Onların məqsədi dünyada bir ədəbiyyat və maarifin icra olunub və müxtəlif milliyyət və nicatpərəstlikdən uzaq olmaqdır.
Bu məktəbin şüar və hədəflərindən bu nəticə əldə olur. Bu məktəbin baniləri insanların bir mədəniyyət və ədəbiyyata sahib olmalarını istəyirlər. Bu termin baxmayaraq ki, iyirminci əsrdə qərb alimləri tərəfindən dünya ədəbiyyatına daxil olmuşdur. Lakin dövlətçilik ideyasını qəbul edən insanlar arasında isə on səkkizinci əsrin ikinci yarısında dövlətçilik qanunu və ideyası irəli sürülmüşdür. Amma bu cür nəzəriyyə İslam dini göstərişləri və qanunlarıyla üst- üstə düşmüşdür.
Aşağıdakı dəlillərə əsasən:
1) - İslamın insanların rabitəsi barəsində olan şüarı, insanların bir olmasıdır. Beləliklə birlik sevərlər coğrafi cəhətdən sərhədlərin götürülməsini və dünyəvi bir ölkənin, İlahi qanunları daxilində bir hakimiyyətin yaradılmasını istəyirlər.
İslam Peyğəmbərinin (s) dünyəvi risalətinin məqsədlərindən biri də cəmiyyətin kamil olması vasitəsiylə bu mərhələyə çatmasıdır.
Qurani- kərim İslam Peyğəmbərinin (s) risalətinin dünyəvi şəkildə olması bu məsələni tamamıyla aşkar edir; və bildirir ki, Peyğəmbərin risaləti məhdud və müəyyən bir məntəqəyə məxsus deyildir. Bəlkə onun dəvəti dünyəvi və onun vəzifəsidir insanların nicat, rəng və dillərini nəzərə almadan İslama dəvət etsin. Bu məsələni aşağıdakı ayələrdən əldə etmək olar:
A)- Səni yalnız bütün insanlara doğru göndərdik.
«وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ»[1]
B)- De ey camaat! Mən Allahın bütün siz insanlara doğru göndərdiyi Rəsulam.
«قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً»[2]
C)- Furqan surəsinin əvvəlində oxuyuruq:
«تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً»
Payidardır o Allah ki, Quranı bəndəsinə nazil etdi ki, dünya əhlini öz məsuliyyətlərindən qorxutsun.
D)- Digər bir ayədə oxuyuruq:
«وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ»[3]
Bu Quran mənə vəhy olmuşdur sizi və bütün o şəxslər ki, Quran onlara çatacaqdır onları agah edim.
Bu cür bir çox ayələri Quranda müşahidə etmək olar ki, İslam Peyğəmbərinin dünyəvi dəvətinə dəlalət edir.
Digər bir sıra ayələr ki, Peyğəmbərlərin davamçılarını bir ümmət kimi adlandırmışdır; o cümlədən:
A: Əvvəl bütün insanlar bir ümmət idilər.
«وَ ما كانَ النَّاسُ إِلَّا أُمَّةً واحِدَةً»[4]
B: Bu sizin ümmətinizdir yeganə və mən sizin Rəbbinizəm, bəs mənə pərəstiş edin, lakin onlar öz aralarında ixtilaf etdilər, onlar hamısı bizə doğru qayıdacaqlar. (18)
«ان هذه امتكم امة واحدة و انا ربكم فاعبدون و تقطعوا امرهم بينهم كل الينا راجعون»[5]
C: Həqiqətən bu sizin ümmətinidir, bir ümmətsiniz və mən sizin Rəbbiniz Məndən itaət edin.
«وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاتَّقُونِ»[6]
Bu ayələr bunu bildirir ki, İlahi Peyğəmbərlər bir məqsəd üçün gəlmişlər, baxmayaraq ki, zaman və mühit baxımından müxtəlif qanun və yollara sahib olmuşdurlar. Lakin bütün bunlar bir risalət üçün idi ki, o da bütün insanları ədalət, tohid və şirklə mübarizəyə dəvət etməkdir.
İslam Peyğəmbərinin dünyəvi dəvəti barəsində, İmam Müctəba (ə)- dan olan bir hədisdə oxuyuruq: Yəhudilərdən bir dəstə Peyğəmbərin xidmətində hazır olub dedilər: Ey Məhəmməd sənsən ki, Allahın Rəsulu olduğunu hesab edirsən və Musa kimi sənə vəhy nazil olur!? Peyğəmbər (s) bir anlıq sükut edib sonra buyurdu: Bəli mənəm Adəm övladlarının seyyidi və bununla fəxr edirəm. Mən Peyğəmbərlərin sonuncusu, pərhizkarların rəhbəri və aləmlərin Rəbbi olan Allahın Peyğəmbəriyəm. Onlar soruşdular kimlərə doğru gəlmisən? Ərəblər, əcəmlər yaxud bizim üçün? Səbə surəsinin 28- ci ayəsi nazil oldu: Səni yalnız bütün insanlara doğru göndərdik".[7] Bu mövzuda rəvayət mənbələrində bir çox hədislər vardır ki, burada onlardan birinə işarə etdik.
2) - Quran ayəsi və rəvayətlərdən əlavə İslam Peyğəmbərinin İran imperatorluğuna məktub göndərməsi, müsəlmanlardan bir dəstəsini həbəşəyə göndərib o ölkənin şahını İslama dəvət etmək və... bu ideyanın digər bir şahidləridir. Peyğəmbər (s) Kəsraya (Xosrov Pərviz) İran şahına yazdığı məktubunda öz risalətini belə bəyan edir:
«فانی رسول الله الی الناس کافة ...»
Mən bütün insanlara doğru gələn Allahın Rəsuluyam.
3) - Bu mövzunu təyin edən dəlillərdən biri də mümkündür bu olsun ki, fiqh alimlərinin dünyanın hissələrə ayrılma nəzəriyyəsidir. Fiqh alimləri çox yerlərdə iki hissəyə bölündüyünü bildirirlər. Onlar o torpaqlar ki, İslam hakimiyyəti nəzarətindədir, Darul- İslam adlandırır və o torpaqlar və ölkələr ki, İslamı qəbul etməkdə mənfi dərəcədədirlər onları darul- küfr adlandırırlar. Lakin əgər bütün millətlər və dövlətlər İslam hakimiyyətini qəbul etməzlərsə, İslama qarşı mənfi fikirdə olarlarsa, onlar İslam və İslam ümmətiylə müxalifdirlər. Baxmayaraq ki, ictimai, hakimiyyət və ideya baxımından öz aralarında ixtilaf vardır. Bu baxımdan İslam dünyası (darul- İslam) və bütün İslam qanunlarına inamı olan şəxsləri və İslama qoşulan bütün millətləri əhatə edəcəkdir. Baxmayaraq ki, ölkə, dil, nicat və rəng baxımından bir- biriylə fərqlidirlər. Əlbəttə müxalif cəbhədə bu cürdür.[8]
Əllamə Təba təbayi Əl- mizan təfsirində "Mərze Kemvərhizi İslamı" başlığı altında yazır: İslam ölkəsinin sərhədi onun əqidəsidir, nəin ki, coğrafiya cəhətindən. O əlavə edir: İslam ölkəsinin əhatə və sərhəddi, coğrafi, təbiət və termini deyil bəlkə etiqaddır. İslam cəmiyyətdə yaranan qövm və tayfaların yaranmasını ləğv etmişdir (yəni bir cəmiyyətdə toplanmış və birlik tapmış yayfaları bir- birindən ayrılmasına icazə vermir və özü üçün müəyyən məhdudiyyət və sərhəd təyin etməmişdir ki, digərlərindən fərqli və üstün olsun).[9]
4) - Dünyada bir hakimiyyətin təşkil olunması məsələsi, axirəzzamanda İmam Zamanın (əc) vasitəsiylə və ədalətin bərpası çərçivəsindədir ki, bütün dinlər ona nəzər dikmişdir. Bütün müsəlmanlar Məhdəviyyət ünvanıyla buna etiqadları vardır. Əlbəttə bu da bizim dəlillərdən birinə şahiddir.
5) - Bütün bunlardan əlavə, dünya vətəni termini bir məsələdir ki, bütün dinlər və məzhəblər onu istəyir və səy edirlər öz şüarlarını dünyaya çatdırsınlar. Onlar ümid edirlər onların bu ideyası bütün dünyanı əhatə etsin və öz şüar və proqramları daxilində bütün dünyanı bir ideya ətrafında birləşdirib dünyada olan bütün insanlardan bir millət təşkil verərək tək bir mədəniyyət və maarifə sahib olsunlar. Əlbəttə ki, bu cür məqsəd İslamın və müsəlmanların son şüarıdır.
Bu mövzuda əlavə məlumat əldə etmək üçün "Vətən və sərzəmin və asare huquqiye an əz didqahe fiqhi İslami" kitabına "əsər Abbasəli Əmid Zəncani" müraciət edə bilərsiniz.
Göstərici: İslam dövlətinin sərhəddi, sual 7668 (sayt: 7759)
[1] - Səba surəsi, ayə 28
[2] - Əraf surəsi, ayə 158
[3] - Ənam surəsi, ayə 19
[4] - Yunis surəsi, ayə 19
[5] - Ənbiya surəsi, ayə 92
[6] - Möminun surəsi, ayə 52
[7] - Əllamə Məclisi, Biharul- ənvar, cild 9, səh 294.
«مَاجِيلَوَيْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْبَرْقِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع قَالَ جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْيَهُودِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ أَنْتَ الَّذِي تَزْعُمُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّكَ الَّذِي يُوحَى إِلَيْكَ كَمَا أُوحِيَ إِلَى مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ فَسَكَتَ النَّبِيُّ ص سَاعَةً ثُمَّ قَالَ نَعَمْ أَنَا سَيِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ لَا فَخْرَ وَ أَنَا خَاتَمُ النَّبِيِّينَ وَ إِمَامُ الْمُتَّقِينَ وَ رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ قَالُوا إِلَى مَنْ إِلَى الْعَرَبِ أَمْ إِلَى الْعَجَمِ أَمْ إِلَيْنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى هَذِهِ الْآيَةَ قُلْ يَا مُحَمَّدُ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً ...»
[8] - Bu mövzuda əlavə məlumat əldə etmək üçün "Vətən və sərzəmin və asare huquqiye an əz didqahe fiqhi İslami" kitabına müraciət edin. Müəllif Abbasəli Əmid Zəncani.
[9] - Əl- mizanın tərcüməsi, cild 4, səh 197