خدای متعال در آیه 59 سوره احزاب در یک فرمانی راجع به حجاب زنان، به پیامبر اسلام(ص) میفرماید: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ...»؛ اى پیامبر، به همسران، و دخترانت و زنان مؤمن، بگو تا روسریهای خود را پیش بکشند.
در ارتباط با پرسش مطرح شده که چرا در این آیه راجع به حجاب دختران فرمانی نیامده است؟ باید گفت:
«نسوه» و «نساء» و «نسوان» جمع مرئه است از غیر لفظش، مثل «قوم» در جمع «مرء». طبرسی در مجمع البیان[1] ذیل آیه «یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ»[2] میگوید: جایز است نساء به زنان و دختر بچهها اطلاق شود، مثل ابناء؛ از اینرو، در مورد قتل پسران بنیاسرائیل به دست فرعونیان که لفظ نساء آمده، مراد از آن دختر بچّهها است.[3]
این واژه در قرآن کریم در بیشتر موارد شامل زنان و دختران میشود، مگر اینکه قیدی آمده باشد آنرا در زنان محدود کرده باشد.
در اینجا به چند نمونه اشاره میشود:
«اى مردم! از پروردگارتان پروا کنید، همان که شما را از تنى یگانه آفرید و از (سرشت) او همسرش را پدید آورد و از آن دو، مردان و زنان بسیار (در جهان) پراکند».[4]
«و آنگاه فرشتگان گفتند: اى مریم! خداوند تو را برگزید و پاکیزه داشت و بر زنان جهان برترى داد».[5]
«از زنانى که میپسندید، دو دو، و سه سه، و چهار چهار همسر گیرید و اگر بیم دارید که داد نورزید یک زن را...».[6]
بدیهی است که در این موارد منظور جنس زن است که هم شامل زنان و هم دختران خواهد شد. برتری مریم(س) بر زنان عالم به یقین برتری بر زنان و دختران عالم است، نه فقط زنان. اینگونه است موارد دیگر.
بنابر این، نساء به صورت مطلق شامل زنان و دختران میشود.
اما در آیه 59 سوره احزاب، چون نساء اضافه به «نبی» شده، منظور از آن زنان پیامبر است؛ از اینرو، مخصوصا «بنات» را هم بیان کرده است.
نتیجه اینکه: واژه نساء(زنان) در قرآن کریم هم شامل ازواج(زنان) و هم شامل بنات(دختران) میشود.
[1]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، ج 1، ص 227، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش. «فرزندانتان را کشته و زنانتان را نگاه میداشتند تا خدمتگزارى آنان کنند و کنیز باشند و منظور از «نساء» (زنان) اعمّ از دختر و زن میباشند؛ زیرا فرعونیان هر دو دسته را زنده نگاه میداشتند و کلمه «نساء» بر دختران «حقیقة» یا از باب «غلبه» اطلاق شده است».
[2]. بقره، 49.
[3]. قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج 7، ص 59، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1371ش.
[4]. نساء، 1.
[5]. آل عمران، 42.
[6]. نساء، 3.