یهودیان و مسیحیان برای حق جلوه دادن خود، در هنگام گفت‌وگو با مسلمانان مىگفتند: تمام پیامبران از میان جمعیت ما برخاسته، و دین ما قدیمی‌ترین ادیان و کتاب ما کهن‌‌ترین کتب آسمانى است و اگر پیامبر(ص) نیز پیامبر الهی است، باید از میان ما مبعوث شده باشد.[1] آنان به این مقدار نیز بسنده نکرده و پیامبرانی؛ مانند ابراهیم(ع)، اسماعیل(ع)، اسحاق(ع) و یعقوب(ع) و فرزندانشان را نیز یهودی و نصرانی می‌پنداشتند:
«أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یعْقُوبَ وَ الْأَسْباطَ کانُوا هُوداً أَوْ نَصارى...»؛[2] یا می‌گویید ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، و اسباط یهودى یا نصرانى بودند!
این سخن آنها در حالی است که این پیامبران در زمانی می‌زیستند که هنوز حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع) متولد نشده بودند! خدای متعال در قرآن میفرماید:
«یا أَهْلَ الْکتابِ لِمَ تُحَاجُّونَ فِی إِبْراهِیمَ وَ ما أُنْزِلَتِ التَّوْراةُ وَ الْإِنْجِیلُ إِلَّا مِنْ بَعْدِهِ أَ فَلا تَعْقِلُونَ»؛[3] اى اهل کتاب! چرا در باره‌ی ابراهیم، گفت‌وگو و نزاع می‌کنید (و هر کدام، او را پیرو آیین خودتان معرفى می‌نمایید)؟! با آن‌که تورات و انجیل، بعد از او نازل شده است؟ آیا اندیشه‌تان را به کار نمی‌گیرید؟!
سپس خداوند در فرازی دیگر برای به چالش‌کشیدن عقیده‌ی آنها میفرماید: «قُلْ أَ أَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ»؛[4] بگو شما بهتر می‌دانید یا خدا؟ به عبارتی دیگر، شما که تا این اندازه اندیشه نکرده و ابراهیم و فرزندانش را یهودی و مسیحی می‌پندارید، خود را آگاه به همه چیز می‌دانید و در برابر نزول پیامبری جدید که از خاندان شما نیست، موضع می‌گیرید؟! به این بیان که معنای استفهام نسبت به کسانى که از روى ظن و گمان خود چنین عقیده‌ای داشتند، آن است که آیا شما علم دارید یا خدا؟ یعنى تنها خداوند عالم است[5] و شما از روى گمان و ظنّ حرف می‌زنید؛ اما نسبت به کسانى که علم داشتند که خدا بهتر می‌داند، ولى عناد می‌ورزیدند و اعتراف نمی‌کردند، این استفهام نیز صحیح است؛ زیرا آیه در توبیخ آنها است، به این معنا که شما با این‌که می‌دانید خداوند بهتر از شما می‌داند؛ چرا به مقتضاى علم خود اعتراف نمی‌کنید و در برابر خدا تسلیم نمی‌شوید.[6]
علاوه بر این، برخی از اهل کتاب در کتاب‌های مخفی شده نزد خود -که از طرف خدا نازل شده بود - شواهدی بر حقانیت آنچه پیامبر(ص) می‌فرمود داشتند، ولی آن‌را کتمان می‌کردند.[7] از این‌رو خطاب به آنان این‌گونه است که حتی در کتاب‌های مقدس شما - که سخن خدا است - اشاره به پیامبر اسلام(ص) شده، اما شما خود را از خدا برتر دانسته و از پذیرفتن رسالت او خودداری می‌ورزید.
[1]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 474، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[2]. بقره، 140.
[3]. آل عمران، 65.
[4]. بقره، 140.
[5]. «خداوند عالم مطلق»، 31870.
[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 1، ص 410 – 411، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[7]. «انگیزه‌های مخالفت و دشمنی یهود با پیامبر اسلام(ص)»، 56669؛ «بی‌احترامی یهود به پیامبر(ص) با گفتن «السام علیک»»، 103304.