"موسیقی" یا "موسیقیا" واژه ای یونانی است که در فرهنگ لغت، معادل "غنا" است، ولی در حوزه مفاهیم دینی و اصطلاح فقه، با یکدیگر تفاوت دارد. غنا در اصطلاح شرعی عبارت است از: "آوازی که از حنجره آدمی بیرون آمده و در گلو چرخانده (چهچهه) شود و در شنونده حالت سرور و وجد ایجاد کند و مناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی باشد"، امّا موسیقی به "صوتی گفته می شود که از آلات موسیقی، پدید آید". بر این اساس، نسبت بین موسیقی علمی و موسیقی فقهی، عموم و خصوص مطلق است".[1]

فقیهان شیعه از سده یازدهم به این سو در غنا رساله‏هاى مستقلی نوشته‏اند و این مسئله از آن زمان به بعد معرکه آراء شده است. پیش از آن به همان مقدار اندکى از بحث که معمولاً در دوره‏هاى فقهى در کتاب التجارة یا کتاب الشهادات ذکر مى‏شد بسنده مى‏کرده‏اند؛ چون ظاهراً مسئله روز نبوده و چندان ابهام یا اهمیتى نداشته است‏.[2]

شیخ انصاری در ابتدای بحث غناء به این حقیقت اشاره می کند که تمام موارد غناء حرام نمی باشد، ایشان می گوید: "اختلافی نیست که غناء فی الجمله (یعنی در مصادیقی از آن) حرام است.[3]

ایشان در بخش پایانی بحث خود به مصادیقی از غناء اشاره دارد که توسط فقهاء و به علت وجود دلایل شرعی از حکم حرمت غناء استثناء شده است.[4]

نظر فقها درباره موسیقی و مصادیق حرمت آن، همه از آیات و روایات معصومین (ع) استفاده شده است؛ به عنوان نمونه می توان به این روایات اشاره کرد.

امام صادق(ع) می فرمایند: «آلات ساز و آواز، از عمل شیطان است پس هر چه در زمین از این نوع وجود دارد از ناحیه شیطان است.»[5]

پیامبر اکرم(ص) نیز می­فرمایند: «شما را از مزمار و کوبات (آلات موسیقی) نهی می کنم.»[6]

امام باقر (ع) می فرمایند: «غنا از چیزهایی است که خداوند آتش جهنم را سزایش قرار داده»[7]

و امام صادق (ع) می فرمایند: «از غنا دوری کنید[8].»

از نتیجه این مطالب دانسته می شود که همه مصادیق آن حرام نمی باشد.[9] بیان نظر همه فقهاء درباره غنا بحث مفصّلی را می طلبد که از عهده این جواب خارج است شما را به کتابی که در همین زمینه به طور مفصّل نگارش شده است رهنمون می کنیم.[10]

نمایه مربوط:

سؤال 1358 (سایت: 1381) (حکم استماع موسیقی از رسانه ها).

سؤال 499 (سایت: 540) (راه شناسایی موسیقی حلال از حرام).