استفاده از حروف در زبانهای مختلف، تابع قوانین ادبی همان زبان است؛ لذا نباید انتظار داشت که همان حروفی که مثلاً در زبان فارسی به عنوان حرف واسطه و ربط میان کلمات استفاده میشود، معادل دقیق همان حرف نیز در زبان عربی برای ارتباط میان کلمات به کار گرفته شود. به عنوان مثال؛ در فارسی میگوییم: «به او سلام کردم» که اگر بخواهیم در زبان عربی حرف معادل آن را بیاوریم باید بگوییم: «سلّمت به» ولی در عربی برای رساندن این مفهوم از حرف «علی» که معادل فارسی آن «بَر» است، استفاده شده و گفته میشود: «سلّمتُ علیه» که ترجمه فارسیاش میشود: «بر او سلام کردم».
همچنین در یک زبان نیز گاه یک معنا و محتوا با دو لفظ مترادف بیان میشوند و تفاوت دو کلمه، تفاوتی در معنا ایجاد نمیکند.
با توجه به این مقدمه، باید گفت: در قرآن مجید، درباره حرکت و جابهجایی کشتیها در دریا، از عبارت «فی الْبَحْرِ»[1] استفاده شده که اتفاقاً در زبان فارسی هم معادل همان حرف؛ یعنی «در» به کار گرفته میشود؛ از اینرو، این آیه به این صورت ترجمه شده است: «و براى او است کشتیهاى ساخته شده که "در دریا" به حرکت درمیآیند و مانند کوهى هستند».
در یک صورت میتوان از حرف «علی» استفاده کرده و آن زمانی است که به جای دریا، از واژه «آب» یا همان «ماء» استفاده کنیم. این نوع استعمال هم در زبان فارسی و هم عربی به کار گرفته میشود مانند: «کانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ».[2]
شاید علت این تفاوت این باشد که دریا یک مکان است؛ از اینرو از حرف جر «فی» برای اشیایی که در آن وجود دارند استفاده میشود؛ اعم از اینکه آن شیء در درون آن قرار داشته باشد یا در حاشیه آن. بر خلاف آب که مکان نیست، بلکه یک شیء است. به همین دلیل فقط برای اشیایی که واقعاً در درون آن قرار گرفتهاند، از حرف «فی» استفاده میشود و برای اشیایی که در حاشیه آن قرار گرفته از «علی» استفاده میگردد.
[1]. «وَ لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْأَعْلام». الرحمن، 24.
[2]. هود، 7.