ในตำราฮะดีษ มีฮะดีษชุดหนึ่งที่มีนัยยะถึงการที่ท่านอิมามอลี(อ.)กล่าวกับชาวอรับเกี่ยวกับชาวเปอร์เซียว่า “พวกท่าน(อรับ)รบกับพวกเขา(เปอร์เซีย)เนื่องด้วยการประทานกุรอาน แต่ก่อนโลกนี้จะพินาศ พวกเขาก็จะรบกับพวกท่านเนื่องด้วยการตีความกุรอาน”
สายรายงานของฮะดีษบทนี้เชื่อถือได้
เราไม่พบข้อความดังที่คุณยกมาในตำราฮะดีษเล่มใด แต่มีฮะดีษที่มีนัยยะใกล้เคียงกัน โดยฮะดีษนี้มีปรากฏในหนังสือกุรบุ้ลอัสน้าด โดยรายงานจากท่านอิมามศอดิก(อ.) ซึ่งรายงานจากบรรพบุรุษของท่านสืบไปจนถึงอิมามอลี(อ.) โดยท่านกล่าวถึงชาวเปอร์เซียว่า“พวกท่าน(อรับ)รบกับพวกเขาเนื่องด้วยการประทานกุรอาน แต่ก่อนโลกาวินาศ พวกเขาจะรบกับพวกท่านเนื่องด้วยการตีความกุรอาน”[1]
เกี่ยวกับประเด็นสายรายงาน ต้องเรียนชี้แจงว่า การตรวจสอบความน่าเชื่อถือของแต่ละฮะดีษขึ้นอยู่กับประเภทเนื้อหา หากเป็นเนื้อหาความศรัทธาก็ย่อมต้องมีสายรายงานที่หลากหลายและน่าเชื่อถือเสียก่อน แต่ในกรณีของเนื้อหาบทบัญญัติ เพียงสายรายงานเดียวที่มีความน่าเชื่อถือ ก็นับว่าเพียงพอแล้วและสามารถประกาศใช้ได้
แต่เนื่องจากฮะดีษที่คุณยกมานั้น มิได้มีเนื้อหาทั้งสองประเภทข้างต้น จึงไม่จำเป็นต้องตรวจสอบเข้มงวดนักในแง่สายรายงาน ส่วนในแง่ตัวบทฮะดีษ ต้องเรียนชี้แจงว่าหนังสือกุ้รบุ้ลอัสน้าดเป็นที่ยอมรับในหมู่ผู้รู้โดยทั่วไป[2] โดยท่าน“ฮิมยะรี”ผู้ประพันธ์หนังสือเล่มนี้นับเป็นหนึ่งในนักรายงานฮะดีษที่ยิ่งใหญ่และมีความน่าเชื่อถือของชีอะฮ์ สายรายงานถัดจากฮิมยะรีขึ้นไปนั้นค่อนข้างสั้น และมีชื่อของฮะซัน บิน ซ่อรีฟ และ ฮุเซน บิน อิลวาน โดยที่ฮะซัน บิน ซ่อรีฟเป็นที่ไว้วางใจในตำราวิชาริญ้าลของสายชีอะฮ์[3] แต่กรณีของฮุเซน บิน อิลวานมีทัศนะที่ขัดแย้งกัน อันเกิดจากประโยควิจารณ์ในตำราริญ้าลที่ว่า “เขามิไช่ชีอะฮ์ สร้อยนามพี่ชายของเขาคืออบูมุฮัมมัด และเขาเป็นนักรายงานที่เชื่อถือได้” ทั้งนี้ก็เนื่องจากไม่สามารถระบุได้ชัดเจนว่าประโยคสุดท้าย(และเขาเป็นนักรายงานฮะดีษที่เชื่อถือได้)[4]หมายถึงตัวฮุเซน บิน อิลวานเอง หรือหมายถึงพี่ชายของเขา ดังนั้นจึงยังมีข้อสงสัยเกี่ยวกับความน่าเชื่อถือของเขาอยู่ อย่างไรก็ดี ท่านอายะตุ้ลลอฮ์ คูอี้ย์ถือว่าเขามีความน่าเชื่อถือ โดยท่านแสดงทัศนะว่า “ประโยคเช่นนี้มีมากในตำราวิชาริญ้าล ซึ่งล้วนหมายถึงนักรายงานฮะดีษหลักที่กำลังกล่าวถึงนั่นเอง[5]
อนึ่ง เมื่อพิจารณาถึงการที่ฮะดีษมากมายในหนังสือกุรบุ้ลอัสน้าดล้วนรายงานผ่านสายรายงานนี้ จึงสรุปได้ว่าสายรายงานนี้เชื่อถือได้
[1] กุรบุ้ลอัสน้าด,หน้า 52. และ บิฮารุลอันว้าร,เล่ม 64,หน้า 174
و عنه [عن الحسن بن ظریف عن ابن علوان ]عن جعفر عن ابیه عن علی (ع)قال فی فارس ضربتموهم علی تنزیله و لا تنقضی الدنیا حتی یضربوکم علی تأویله
[2] บิฮารุลอันว้าร,เล่ม 1,หน้า 27
[3] ริญ้าลอันนะญาชี,หน้า 61 และ อัลคุลาเศาะฮ์,หน้า 43
[4] ริญ้าลอันนะญาชี,หน้า 52
[5] มุอ์ญัม ริญาลุ้ลฮะดีษ,เล่ม 4,หน้า 383