เมื่อพิจารณาถึงนัยยะที่ค่อนข้างกว้างของฮะดีษต่างๆ ทำให้เข้าใจได้ว่ามะลาอิกะฮ์แห่งความตาย(อิซรออีล)คือหัวหน้าของเหล่านักเก็บวิญญาณ ซึ่งจะเก็บวิญญาณของสิ่งมีชีวิตทั้งหมด
ที่สำคัญคือต้องทราบว่าอัลลอฮ์คือผู้บัญชาการเก็บวิญญาณทั้งหมด ซึ่งโดยจารีตของพระองค์แล้ว จะทรงกระทำผ่านสื่อกลาง ซึ่งอาจจะเป็นมะลาอิกะฮ์แห่งความตาย หรือมะลาอิกะฮ์อื่นๆ
กุรอานกล่าวไว้ว่า “อัลลอฮ์จะทรงเก็บวิญญาณเมื่อความตายมาเยือน”[1]
อัลลอฮ์ทรงระบุว่าพระองค์ทรงเก็บวิญญาณ และในทางไวยากรณ์อรับ การที่คำว่าอัลลอฮ์ขึ้นหน้าคำว่า“ยะตะวัฟฟา”(เก็บ)นั้น สื่อถึงการจำกัด หมายความว่าอัลลอฮ์เท่านั้นที่เป็นผู้เก็บวิญญาณ มิไช่ผู้อื่น[2]
ในขณะเดียวกัน โองการอื่นๆก็บ่งชี้ว่าอัลลอฮ์ทรงบริหารจัดการโลกนี้ผ่านมะลาอิกะฮ์กลุ่มหนึ่ง ดังที่โองการที่5 ซูเราะฮ์ อันนาซิอ้าต กล่าวไว้ว่า “ขอสาบานต่อเหล่ามะลาอิกะฮ์ที่จัดการกิจการต่างๆ”
จารีตของพระองค์ลิขิตว่ากิจการต่างๆจะต้องดำเนินไปตามกลไกเฉพาะตัว
ด้วยเหตุนี้เองที่มีมะลาอิกะฮ์กลุ่มหนึ่งปฏิบัติภารกิจเก็บวิญญาณ[3] ซึ่งนำโดยมะลาอิกะฮ์แห่งความตาย(มะลิกุ้ลเมาต์)[4]
กุรอานได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้ว่า “จงกล่าวเถิด มะลิกุ้ลเมาต์ที่ได้รับหน้าที่เกี่ยวกับสูเจ้า จะเก็บชีวิตสูเจ้า...”[5] และ “และเมื่อความตายมาเยือนสูเจ้าสักคนหนึ่ง (ยม)ทูตของเราจะเก็บชีวิตเขา...”[6] หากนำสองโองการนี้มาประกอบกันจะทำให้เข้าใจได้ว่าการเก็บชีวิตเป็นกิจของอัลลอฮ์เท่านั้น มิไช่ผู้อื่น ซึ่งจะทรงบัญชาการผ่านมะลิกุ้ลเมาต์ และมะลิกุ้ลเมาต์ก็บัญชาเหล่ามะลาอิกะฮ์ทูตความตายอีกทอดหนึ่ง[7] สรุปคือ ทุกกิจการในโลกล้วนอยู่ในการควบคุมของพระองค์ โดยที่บรรดามะลาอิกะฮ์เป็นเพียงผู้ปฏิบัติงานเท่านั้น
รายงานว่ามีผู้ถามอิมามศอดิก(อ.)ว่า จากการที่กุรอานกล่าวว่า“อัลลอฮ์จะทรงเก็บวิญญาณเมื่อความตายมาเยือน” อีกโองการกล่าวว่า“จงกล่าวเถิด มะลิกุ้ลเมาต์ที่ได้รับหน้าที่เกี่ยวกับสูเจ้า จะเก็บชีวิตสูเจ้า...” และมีโองการหนึ่งกล่าวว่า“...ผู้ที่เหล่ามะลาอิกะฮ์เก็บวิญญาณของพวกเขา...)[8] และอีกโองการระบุว่า“(ยม)ทูตของเราจะเก็บชีวิตเขา...” และทั้งๆที่มีคนตายทั่วโลกนับหมื่นนับแสนคนในเวลาเดียวกัน จะเป็นไปได้อย่างไรที่มะลิกุ้ลเมาต์จะเก็บวิญญาณของผู้ตายพร้อมกันทั้งหมด?
ท่านอิมามตอบว่า“อัลลอฮ์ได้กำหนดให้มีมะลาอิกะฮ์ภายใต้การบังคับบัญชาของมะลิกุ้ลเมาต์ ซึ่งรับคำสั่งจากเขาให้ปฏิบัติภารกิจทั่วทุกหนแห่ง ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่าทั้งมะลิกุ้ลเมาต์ และมะลาอิกะฮ์ต่างเป็นผู้เก็บวิญญาณทั้งสิ้น เมื่อนั้นพระองค์จึงรับมอบวิญญาณจากมะลิกุ้ลเมาต์อีกทอดหนึ่ง”[9]
มีชายหัวรั้นคนหนึ่งกล่าวตำหนิกุรอานต่อหน้าท่านอิมามอลี(อ.)ว่า กุรอานมีเนื้อหาที่ขัดกันเอง เนื่องจากโองการหนึ่งระบุว่าอัลลอฮ์เก็บวิญญาณ อีกโองการหนึ่งระบุว่ามะลิกุ้ลเมาต์ทำหน้าที่ดังกล่าว อีกโองการหนึ่งระบุว่ามะลาอิกะฮ์กลุ่มหนึ่งเป็นผู้ทำหน้าที่” ท่านอิมามอลี(อ.)ตอบว่า “มะลิกุ้ลเมาต์มีคณะมะลาอิกะฮ์แห่งเมตตาและการลงทัณฑ์เป็นผู้ช่วยเหลือ โดยทำหน้าที่อันนับได้ว่าเป็นผลงานของมะลิกุ้ลเมาต์ด้วย และภารกิจของมะลิกุ้ลเมาต์ก็ขึ้นตรงต่อพระองค์ ทั้งนี้เนื่องจากพระองค์จะเก็บวิญญาณตามพระประสงค์ และดำเนินกิจต่างๆเช่นการประทาน การระงับ การตอบแทน การลงทัณฑ์ ผ่านสื่อกลางที่พระองค์ประสงค์ แน่นอนว่าการกระทำของผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาย่อมนับเป็นการกระทำของพระองค์ได้เช่นกัน ดังที่พระองค์กล่าวว่า สูเจ้ามิอาจจะมีความจำนงใดเว้นแต่พระองค์ทรงประสงค์”[10],[11]
กล่าวคือ แม้ในกรณีที่มะลิกุ้ลเมาต์มิได้เก็บวิญญาณเอง แต่ก็สามารถนับว่าเป็นผลงานของมะลิกุ้ลเมาต์และกิจของอัลลอฮ์ได้ เนื่องจากเหตุปัจจัยต่างๆในการนี้ล้วนได้รับอำนาจจากอัลลอฮ์และอยู่ภายใต้การบริหารของพระองค์ทั้งสิ้น และทุกเหตุปัจจัยที่นอกเหนือจากมะลิกุ้ลเมาต์ก็อยู่ภายใต้การบัญชาของมะลิกุ้ลเมาต์อีกทอดหนึ่ง ซึ่งนอกจากจะกล่าวได้ว่าเป็นผลงานของผู้ปฏิบัติการแล้ว ก็ยังสามารถถือเป็นผลงานของสื่อกลาง และผู้ออกคำสั่งสูงสุดได้อีกด้วย เช่นเดียวกับกรณีชัยชนะในสงคราม ซึ่งสามารถกล่าวได้ว่าเป็นผลงานของพลทหาร ประชาชน ผู้บัญชาการระดับย่อย ตลอดจนผู้บัญชาการสูงสุดได้ทั้งสิ้น
ทีนี้เรามาดูกันว่า ผู้ใดทำหน้าที่ปลิดชีวิตสิ่งมีชีวิตอื่นๆที่ไม่ไช่มนุษย์?
ท่านอมีรุ้ลมุอ์มินีน อลี(อ.) กล่าวไว้ว่า “...จงรู้เพียงว่า อัลลอฮ์เป็นผู้ให้ชีวิตและเก็บชีวิต พระองค์ทรงเรียกคืนชีวิตผ่านผู้ปฏิบัติการ ซึ่งอาจเป็นมะลาอิกะฮ์หรือไม่ก็ได้”[12]
ฉะนั้น สำคัญที่จะต้องทราบว่าอัลลอฮ์กระทำการโดยผ่านผู้ปฏิบัติการที่อาจจะเป็นมะลาอิกะฮ์หรือผู้ปฏิบัติการประเภทอื่นๆ
ฮะดีษที่น่าสนใจอีกบทหนึ่งมีอยู่ว่า ขณะที่ท่านนบีอยู่ในช่วงอิสรออ์เมี้ยะอ์รอจ ท่านได้ถามมะลิกุ้ลเมาต์ว่า “ท่านเป็นผู้เก็บวิญญาณของผู้ตายทั้งอดีตและอนาคตกระนั้นหรือ?” มะลิกุ้ลเมาต์ตอบว่า“ใช่แล้ว... โลกทั้งโลก และทุกสิ่งที่อัลลอฮ์ทรงมอบอำนาจแก่ฉันนั้น เปรียบเสมือนเหรียญที่พลิกไปมาในมือของฉัน และฉันจะตรวจดูทุกบ้านในโลกถึงห้าครั้งต่อวัน (เพื่อให้รู้ว่าผู้อาศัยในบ้านนมาซตรงเวลาหรือไม่)[13]
จากความหมายที่เปิดกว้างของฮะดีษข้างต้นทำให้สันนิษฐานได้ว่า มะลิกุ้ลเมาต์จะเก็บชีวิตของทุกสิ่งมีชีวิตในโลก แม้กระทั่งสิ่งมีชีวิตที่มิไช่มนุษย์
ดัชนีที่เกี่ยวข้อง
คำถามที่, ดัชนี อายุขัยและความตายของมะลาอิกะฮ์
คำถามที่, การหลับและความตายของจิตมนุษย์
คำถามที่, ชัยฏอนและความตาย.
[1] ซูเราะฮ์อัซซุมัร, 42 : اللَّهُ یَتَوَفىَّ الْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا
[2] ตัฟซี้รอัลมีซานฉบับแปล,มุฮัมมัดฮุเซน ฏอบาฏอบาอี,เล่ม 17,หน้า 407
[3] ตัฟซี้รเนมูเนะฮ์,นาศิร มะการิม ชีรอซี, เล่ม 17,หน้า 140
[4] เนื่องจากระดับขั้นของมะลาอิกะฮ์แตกต่างกัน ซึ่งมะลิกุ้ลเมาต์(อิซรออีล)มีฐานะภาพเหนือกว่ามะลาอิกะฮ์ทั่วไปที่ทำหน้าที่เก็บวิญญาณ
[5] ซูเราะฮ์อัสสะญะดะฮ์, 11
[6] อัลอันอาม, 61
[7] ตัฟซี้รอัลมีซานฉบับแปล,มุฮัมมัดฮุเซน ฏอบาฏอบาอี,เล่ม 17,หน้า 407
[8] อันนะห์ลิ, 32
[9] มันลายะฮ์ฎุรุฮุ้ลฟะกีฮ์,เชคศ่อดู้ก,เล่ม 1,หน้า 136
[10] อัลอินซาน, 20 และ อัตตักวี้ร, 29
[11] บิฮารุ้ลอันว้าร,เล่ม 6,หน้า 140,ฮะดีษที่ 1
[12] อ้างแล้ว, หน้า 143,ฮะดีษที่ 6
[13] อ้างแล้ว,หน้า 141,ฮะดีษที่ 6