ประการแรก: บทบาทของชัยฏอนในการทำให้มนุษย์หลงผิดและหลงทางออกไปนั้น อยู่ในขอบข่ายของการเชิญชวน
ประการที่สอง : ความสมบูรณ์นั้นจะอยู่ท่ามกลางการต่อต้านและสิ่งตรงกันข้าม ด้วยเหตุผลนี้เอง การสร้างสรรพสิ่งเช่นนี้ขึ้นมาในระบบที่ดีงาม มิได้เป็นสิ่งไร้สาระและไร้ความหมายแต่อย่างใด ทว่าถูกนับว่าเป็นรูปโฉมหนึ่งจากความเมตตาและความดีของพระเจ้า
ประการแรก:อัลลอฮฺ (ซบ.) มิได้ทรงสร้างชัยฏอนให้เป็นชัยฏอนเช่นที่เป็นอยู่ ด้วยเหตุผลที่ว่าชัยฏอนได้แสดงความเคารพภักดีอัลลอฮฺ (ซบ.) มาอย่างยาวนาน (6 พันปี)[1] เป็นผู้อยู่ร่วมชั้นเดียวกันกับมวลมะลาอิกะฮฺทั้งหลาย เป็นผู้ดำรงการอิบาดะฮฺ แต่หลังจากนั้นตนได้เลือกสรรด้วยตัวเองตามการดื้อรั้นและอวดดี จึงกลายเป็นผู้หยิ่งผยองและหลงผิดออกไป และออกห่างจากความเมตตาของอัลลอฮฺ (ซบ.)
ประการที่สอง : การมีอยู่ของชัยฏอนไม่ได้สร้างความเสียหายอันใดแก่กลุ่มชนที่มีศรัทธามั่น และบุคคลที่ต้องการแสวงหาความสัจจริง ทว่าชัยฏอนเป็นสื่อในการพัฒนาสร้างความก้าวหน้าแก่พวกเขาเสียด้วยซ้ำไป เนื่องจากความก้าวหน้าและการพัฒนาและความสมบูรณ์ จะอยู่ท่ามกลางความแตกต่างและสิ่งตรงข้ามเสมอ[2]
บทบาทของชัยฏอนบนโลกนี้คือ การเชิญชวน กล่าวคือชัยฏอนเพียงแค่เอ่ยปากเชิญมนุษย์ทั้งหลายในหลงผิด และระหนไปจากความจริง ทั้งที่อัลลอฮฺ (ซบ.) มิได้ทรงประทานอำนาจให้ชัยฏอนมีเหนือมนุษย์เลย เพื่อที่ว่าชัยฏอนจะได้ควบคลุมมนุษย์ได้ อัลกุรอาน กล่าวว่า
«ان لیس له سلطان علی الذین آمنوا و علی ربهم یتوکلون»
แท้จริงชัยฏอนไม่มีอำนาจใด ๆ เหนือบรรดาผู้มีศรัทธา โดยที่พวกเขาได้มอบหมาย (การงาน) ต่อพระผู้อภิบาลของพวกเขา[3]
ด้วยเหตุผลนี้เอง ครั้นเมื่อวันแห่งการฟื้นคืนชีพได้มาถึง สัญญาต่างๆ ของชัยฏอนที่ได้ทำให้พวกเขาหลงทาง เมื่อได้เผชิญหน้ากันแล้ว ชัยฏอนจะเย้ยหยันมนุษย์และกล่าวว่า
«... و ما کان لی علیکم من سلطان الاّ ان دعوتکم...»
ฉันไม่มีอำนาจใด ๆ เหนือพวกท่าน นอกจากฉันได้เรียกร้องพวกท่าน[4]
การสั่งสอนตักเตือนของอัลกุรอาน เหมือนกับได้สำทับอยู่เสมอว่า บทบาทของชัยฏอนในการทำให้มนุษย์หลงผิดและระหนไปจากความจริง เพียงแค่เอ่ยปากเชิญมนุษย์เท่านั้นเอง ชัยฏอนไม่เคยบีบบังคับมนุษย์ให้กระทำหรือบังคับให้ระหนไปจากความจริงแต่อย่างใด แต่เนื่องจากมนุษย์นั้นอยู่ระหว่างสองคำเชิญ คำเชิญหนึ่งมาจากอัลลอฮฺ (ซบ.) และอีกคำเชิญหนึ่งมาจากชัยฏอน และมนุษย์นั่นเองที่ได้เลือกหนึ่งในสองคำเชิญชวนนั้น ด้วยเจตนารมณ์เสรีของตน ซึ่งบุคคลที่ได้ตอบรับคำเชิญของชัยฏอนด้วยเจตนารมณ์และความประสงค์ของตน และมอบให้ชัยฏอนเป็นแบบอย่างของตัวเอง อีกทั้งได้เชื่อฟังปฏิบัติตามคำสั่งของชัยฏอน แน่นอน ชัยฏอนจะมีอำนาจเหนือพวกเขา และจะโน้มนำพวกเขาไปสู่วิบากกรรมและความหายนะทั้งหลาย อัลกุรอานกล่าวว่า
«انما سلطانه علی الذین یتولونه...»
แท้จริงอำนาจของชัยฏอนจะมีเหนือบรรดาผู้เป็นมิตรกับตน[5]
สำหรับการศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับประเด็นดังกล่าวนี้ กรุณาศึกษาได้จากดัชนีเหล่านี้
ชัยฏอนกับความตาย คำถาม 398 (ไซต์ 849) เสียงโอดครวญของชัยฏอน คำถาม 762 (ไซต์ 805)