อิสลามมีคำสอนที่เกี่ยวกับเป้าหมายของชีวิตมากมาย กุรอานได้ชี้แนะว่า “อิบาดัต” คือเป้าหมายของมนุษย์ อันจะนำมาซึ่งการบรรลุแก่นธรรม ตลอดจนได้รับความผาสุกในโลกนี้และโลกหน้า[1] อีกนัยหนึ่ง จุดประสงค์ของชีวิตก็คือการแข่งขันกันทำความดี[2] (สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ อธิบายนะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์,อัลลามะฮ์ ญะฟะรี, เล่ม 1,6,8 และหนังสือวิวัฒนาการทางสังคมของมนุษย์,ชะฮีดมุเฏาะฮะรี ตลอดจนคำตอบที่นำเสนอในเว็บไซต์แห่งนี้[3])

อนึ่ง ควรคำนึงถึงข้อสังเกตุต่อไปนี้
มีฮะดีษจากอิมามศอดิก(อ.)รายงานว่า ท่านอิมามฮุเซน(อ.)กล่าวแก่สาวกของท่านว่า “อัลลอฮ์ผู้เกรียงไกรมิได้สร้างปวงบ่าวมาเพื่ออื่นใด เว้นแต่เพื่อให้รู้จักพระองค์ เมื่อได้รู้จักก็จะบูชาพระองค์ และเมื่อได้บูชาพระองค์ก็จะหลุดพ้นจากการบูชาสิ่งอื่น”[4]

แต่ประเด็นที่ไคร่ขออธิบายเป็นพิเศษก็คือ ประเด็นการทำความเข้าใจฮะดีษของบรรดามะอ์ศูมีน(อ.) ทั้งนี้ จำเป็นต้องคำนึงว่า แม้ฮะดีษจะมีประโยชน์สำหรับทุกคน แต่การที่จะอ้างทัศนะคติใดถึงบรรดาอิมาม จำเป็นต้องคำนึงถึงเงื่อนไขบางประการดังต่อไปนี้

1.           จะต้องมีทักษะในการแยกแยะฮะดีษที่มีความหมายเชิงรวมออกจากฮะดีษที่มีความหมายเฉพาะกาลได้ เนื่องจากบางฮะดีษอาจได้รับการเจาะจงความหมายด้วยฮะดีษอื่นๆ จึงจำเป็นต้องมีความรู้เชิงมหภาคในเรื่องนี้ กล่าวคือ หากประสงค์จะทราบว่าอะไรคือเป้าหมายของชีวิตในทัศนะของอิสลามและบรรดาอิมาม จำเป็นจะต้องตรวจตราฮะดีษต่างๆให้แน่ใจเสียก่อนว่าไม่มีฮะดีษอื่นใดที่กำหนดกรอบความหมายให้แคบลงได้อีก

2.           จะต้องมีทักษะที่จะจำแนกลักษณะฮะดีษมุฏลัก(เชิงกว้าง)ออกจากมุก็อยยัด(ระบุปัจจัยเจาะจง)

3.           บางครั้งฮะดีษบางบทมีความหมายเฉพาะบางยุคสมัย เพราะอิมามท่านอื่นได้ระบุระยะเวลาดังกล่าวในภายหลัง เราเรียกฮะดีษประเภทนี้ว่า นาสิค และ มันสู้ค ฉะนั้นจึงต้องพิจารณาถึงปัจจัยดังกล่าวก่อนที่จะอ้างอิงเนื้อหาใดๆถึงบรรดาอิมาม

4.           จะต้องมีทักษะในการลำดับความลึกซึ้งของฮะดีษ ต้องสามารถแยกแยะฮะดีษที่อิมามกล่าวแก่บุคคลทั่วไป ออกจากฮะดีษที่มีเนื้อหาลึกซึ้งเป็นพิเศษ ตัวอย่างเช่นการที่บางคนถามอิมามว่า เป็นไปได้หรือไม่ที่อัลลอฮ์จะบรรจุโลกทั้งใบไว้ในไข่ไก่ใบเดียว โดยที่ไข่ไก่มิได้ใหญ่ขึ้น และโลกมิได้เล็กลง! อิมามตอบบุคคลดังกล่าวโดยเปรียบเทียบว่าอัลลอฮ์สามารถบรรจุทั้งโลกไว้ในดวงตามนุษย์ ซึ่งมีขนาดเล็กกว่าไข่ไก่ คำตอบดังกล่าวอาจเป็นคำตอบที่ไม่เพียงพอสำหรับบุคคลอีกระดับหนึ่ง จึงมีการนำเสนอเหตุผลเสริมให้ครบถ้วนสมบูรณ์[5] 

ฉะนั้นจึงเป็นเรื่องเหลือเชื่อที่จะพบคำพูดที่หักล้างกันเองในหนังสืออย่างนะฮ์ญุลบะลาเฆาะฮ์ อันเป็นพจนารถที่นักวิชาการที่ยิ่งใหญ่ของมุสลิมและแม้แต่ต่างศาสนิกต่างก็ได้รับประโยชน์กันถ้วนหน้า[6]

ส่วนประเด็นการศึกษานั้น ต้องเรียนว่า หากได้อ่านหนังสืออัลกาฟี หมวดความรู้และความเขลา ก็จะเข้าใจถึงมุมมองของอิสลามที่มีต่อการศึกษาได้เป็นอย่างดี ในหมวดนี้ระบุว่าการแสวงหาความรู้ถือเป็นอิบาดัตสูงสุดประเภทหนึ่ง ฉะนั้นจึงสามารถนำมาผนวกกับฮะดีษของอิมามอลี(อ.)ที่ว่าผู้ศรัทธาจะต้องแบ่งเวลาในหนึ่งวันออกเป็นสามส่วน... ทั้งนี้ก็เพราะว่าการแสวงหาความรู้ก็จัดอยู่ในส่วนของอิบาดัตเช่นกัน ตัวอย่างเช่นฮะดีษของท่านอิมามอลี(อ.)เกี่ยวกับความสำคัญของการศึกษาที่ว่า:

“ความสมบูรณ์ของศาสนาก็คือการแสวงหาความรู้และนำสู่การปฏิบัติ จงรู้เถิด การแสวงหาความรู้เป็นวาญิบยิ่งกว่าการแสวงหาทรัพย์สินเสียอีก”[7]

สุดท้ายนี้อยากจะแนะนำว่า ในช่วงวัยอันสำคัญนี้ ควรสานสัมพันธ์และหมั่นศึกษาจากผู้รู้ทางศาสนาที่ทุ่มเทแรงกายแรงใจเพื่อศึกษาสารธรรมของอะฮ์ลุลบัยต์อย่างจริงจัง  และควรระวังบุคคลที่จ้องจะเบี่ยงเบนเส้นทางชีวิตของคนหนุ่มสาวให้เฉไฉไปตามทิศทางที่เขาต้องการ ซึ่งเป็นเส้นทางที่มิได้ทอดสู่อัลลอฮ์และความผาสุกในโลกนี้และโลกหน้า
ขอให้คุณประสบความสำเร็จในทุกด้าน