Ətraflı axtarış
Baxanların
7357
İnternetə qoyma tarixi: 2010/11/22
Sualın xülasəsi
Имам Заманла (әҹ) әлагә вә рабитә јаратмаг олармы?
Sual
Имам Заманла (әҹ) әлагә вә рабитә јаратмаг олармы?
Qısa cavab

Үмумијјәтлә, бир-бирини танымајан ики нәфәр арасында әлагә вә рабитә өз-өзлүјүндә мүмкүн дејилдир. Әксинә, ики тәрәфдән һәр биринин гаршы тәрәфә елми вә билији олдуғундан сонра бир-биринә әлагә вә мәһәббәт јарандыгдан сонра бу бағлылығын гурулмасы мүмкүндүр. Јәни, ики тәрәфин бир-биринә гаршы олан мәһәббәт вә еһтирамы сәбәб ола биләр ки, онлар ҝөрүшсүн вә рабитәләри олсун.

  Имам Заман (әҹ) һаггында демәк олар ки, Һәзрәт бизим һамымызы јахшы таныјыр,  Онун мәһәббәти гаршы тәрәф кими бизим һамымыза аид олур, амма икинҹи тәрәф кими биз дә Имамымызы јахшы таныјыб она гаршы јахшы мәһәббәт ҝөстәрә билсәк вә разылығыны әлә ҝәтирә билсәк, белә бир ҝөрүшә наил олмаг үчүн ләјагәтимиз олар. Неҹә ки, бир чох тәгвалы вә танынмыш алимләр вә өзләрини ислаһ етмиш иддиасыз шәхсијјәтләр һәјатларында бу мәгама чата билмишләр.

Башга сөзлә десәк, имам Заманла (әҹ) әлагә јаратмаг ики ҹүр тәсәввүр олуна биләр; 1. Гәлби әлагә; 2. Һүзури ҝөрүш; һәр ики әлагә нөвүнүн баш вермәсинин мүмкүн олмасына бахмајараг һүзури шәкилдә имам Заманла (әҹ) ҝөрүшмәјин мүәјјән шәраити вар вә әслиндә гәлби һазырлыг, бу ҝөрүшүн шәртләринә әмәл етмәк һүзури һалда Имамла (әҹ) ҝөрүшмәјә мүгәддәмә  һесаб олуна биләр.

Ətreaflı cavab

Бу суала ҹаваб вермәкдән өтрү ики мәсәләјә диггәт јетирмәк лазымдыр;

 1. “Рабитә” сөзү әрәб лүғәтиндә әлагә вә бағлылыг мәнасында ишләнир.[1] Бу сөз ики тәрәфин бир-биринә бағлылығы вә әлагәси мәнасына дәлаләт едир. Јәни, бир-бири илә рабитәси олан ики нәфәр вә һәр ики тәрәф белә бир бағлылығы истәмиш олсунлар. Беләликлә, биртәрәфли бағлылыг вә мәһәббәт әслиндә бу әлагәјә вә бағлылыға дәлаләт етмир.   

Һәмчинин, бир-бирини танымајан ики нәфәр арасында әлагә вә рабитә мүмкүн өз-өзлүјүндә дејилдир. Әксинә, әлагә һәр ики тәрәфин гаршы тәрәфә елми вә билији олдуғундан сонра вә бир-биринә әлагә вә мәһәббәт јарандыгдан сонра бу бағлылығын гурулмасы мүмкүндүр. Јәни, ики тәрәфин бир-биринә гаршы олан мәһәббәт вә еһтирамы сәбәб ола биләр ки, онлар ҝөрүшсүн вә рабитәләри олсун.  

 Имам Заман (әҹ) һаггында демәк олар ки, Һәзрәт бизим һамымызы јахшы таныјыр, Онун мәһәббәти гаршы тәрәф кими бизим һамымыза аид олур. Неҹә ки, рәвајәтләрдә ҝәлиб ки, О һәзрәтин бүтүн шиәләрә гаршы мәһәббәти вар вә онларын вәзијјәтиндән хәбәрдардыр. Рәвајәтләрдән бириндә нәгл олунур ки, Имам Заман (әҹ) даһи алим Шејх Мүфидә бујуруб: “Биз сизин вәзијјәтинизә гаршы һеч дә диггәтсиз дејилик вә сизләри һеч вахт јаддан чыхармырыг.”[2] Бу танышлыг, әлагә вә мәһәббәт ән јүксәк мәртәбәдир. Сиз һансы достунуз һаггында дејә биләрсиниз ки, һәмишә, һәр һалда сизин вәзијјәтинизи јадда сахласын вә сизә гаршы дәриндән мәсулијјәт һисс еләсин, вәзијјәтинизә гаршы диггәтсиз олмасын?! Демәли, бу рабитәнин бир тәрәфиндә Имам Заман (әҹ) олараг һәмишә өз шиәләринин сорағыны алыр вә онларын интизары чәкир ки, онлар да сөзүн һәгиги мәнасында онунла рабитә гурмуш олсунлар.

    Амма икинҹи тәрәф кими биз Имамымызы јахшы таныјыб она гаршы јахшы мәһәббәт ҝөстәрә билсәк вә разылығыны әлә ҝәтирә билсәк, белә бир ҝөрүшә наил олмаг үчүн ләјагәтимиз олар. Чүнки, илк нөвбәдә, һәр кәс гаршы тәрәфин әһвал руһијјәсинә, кәрамәтинә вә фәзиләтләринә, әхлагына вә бәзән дә ҹисми вәзијјәтинә аҝаһ олмајынҹа гәлбиндә она гаршы мәһәббәт вә әлагә јаранмаз вә гәлби онунла әлагә вә бағлылыг јаратмаға мејл етмәз. Икинҹи мәрһәләдә инсан гаршы тәрәфә өз әлагә вә бағлылығыны ҝөстәрир вә гаршы тәрәф әҝәр бу әлагәнин һәгиги олдуғуну ҝөрсә ону өзүнә лајиг дост биләр, она гаршы мәһәббәт ҝөстәрәр.  Имам Заман (әҹ) ки, бүтүн шиәләри севир, амма биз неҹә? Доғурданмы, Имам Заманы (әҹ) севирик?! Јохса, тәкҹә достлуг иддиасы едирик? Ҝөрәсән, Имам Заманын (әҹ) бизә гаршы олан мәһәббәтини танымышыг ки, Ону дост тутаг?!

2. Гејд олундуғу кими һәр бир рабитәнин башланғыҹы танышлыгдан башлајыр. Бундан сонда гәлби мәһәббәт вүҹуда ҝәлир вә сонда ән јахын ҝөрүш вә һүзури шәкилдә сәмими бир дослуг ҝөрүшүнә чеврилир.

Әҝәр кимсә өз гәлби бағлылығыны имам Заманла (әҹ) мөһкәмләдиб, о һәддә чатыра билсә ки, имам Заманын (әҹ) һүзурунда о Һәзрәтлә ҝөрүшә ләјагәти олсун, шүбһәсиз ки, белә бир ҝөрүшә наил олаҹаг. Тарихдә бир чох даһи алимләр вә өзләрини ислаһ етмиш мөмин иддиасыз шәхсијјәтләр өз мәгсәдләринә чатмыш вә иман ешгинин сајәсиндә һәгигәтдә Имам Заманын (әҹ) ҝөрүшүнә ләјагәт тапмыш вә өз һәдәфләринә чатмышлар. Әлбәттә, онлардан бәзиләри ҝөрүш заманы Имамы танымамыш, сонрадан билмишләр ки, ҝөрүшдүјү шәхс Имам Заман (әҹ)) олмушдур. Нүмунә үчүн Һаҹы Әли Бағдади, Һаҹы Сејјид Әһмәд Рәштинин вә с... әһвалатларын ҝөстәрмәк олар ки, Мәфатеһул-ҹинан китабында нәгл[3] олунмушдур.[4]      

  Изаһ: Имам Заманла (әҹ) әлагә јаратмаг ики ҹүр тәсәввүр олуна биләр; 1. Гәлби әлагә; 2. Һүзури ҝөрүш; Илк өнҹә суал будур ки, үмумијјәтлә, белә әлагә вә ҝөрүш мүмкүндүрмү?  Мүнасиб ҹаваб алмагдан өтрү һәр ики мөвзуну ајрыҹа арашдырыб нәтиҹә алырыг;

  1.Һүзури рабитә; јәни, инсан Имам Замынын (әҹ) һүзуруна физики ҹәһәтдән јетишсин вә онунла ҝөрүшсүн. Бу гисмәт дә ики ҹүр тәсәввүр олуна биләр;

 А) Имам Заманы (әҹ) ҝөрсүн вә ҝөрүшсүн, амма данышмасын;

 Тәҹрүбә вә рәвајәтләр әсас верир ки, белә бир һадисәнин баш вермәси тамамилә мүмүкүндүр. Мәрһум Шејх Сәдуг Имам Заманын (әҹ) хүсуси наибләринин бириндән белә нәгл едир: “Имам Заман (әҹ) һәр ил һәҹҹ мәрасиминдә иштирак едир. О, инсанлары ҝөрүр, таныјыр, амма инсанлар ону ҝөрмәләринә бахмајараг о Һәзрәти танымырлар.[5] Демәли, Имамын (әҹ) ҝөрүнмәси нәинки мүмкүндүр, бәлкә дә баш вермишдир. Амма белә ҝөрүшү әлагә вә рабитә адландырмаг олмаз вә суал верәнин мәгсәди Имам Заманы (әҹ) бу ҹүр ҝөрмәк дејил.

б) Имам Заманы (әҹ) ҝөрсүн вә данышсын;

Киминсә имам Заманы (әҹ) һәгигәтдә ҝөрмәси вә онунла данышмасы мүмкүндүр ја јох? Ҹавабда демәк лазымдыр ки, бәли мүмкүндүр. Чүнки, истәнилән вар вә һәјатдадыр, манеә исә јохдур; јәни, һеч бир дәлил јохдур ки, киминсә мәнәви ҹәһәтдән һазырлығы олсун вә ҝүнаһдан чәкинмәклә Имам Заманла (әҹ) ҝүрүшмәјә һазырлығы вә ләјагәти олсун, амма Имам Заман (әҹ) онунла ҝөрүшмәсин! Демәли, белә бир имкан вар, јалныз бир һалда истисна ола биләр ки, ҝөрүшмәмәк мәсләһәтли олсун. Бундан әлавә, тарих боју даһи шәхсијјәтләрдән вә өвлијауллаһлардан чохларынын о Һәзрәтин ҝөрүшүнә наил олмаларыны нәгл етмишләр. Онлардан бәзиләри ҝөрүш заманы Имамы танымыш, бәзиләри исә ҝөрүшдән сонра баша дүшмүшдүр ки, Имам Заманла (әҹ) ҝөрүшмүшдүр. Белә ҝөрүшүн даһа чох мәнәви ләззәтә сәбәб олмасына бахмајараг, имам Заманла (әҹ) әлагә јалныз бунунла хүласәләшмир вә һәр кәсә гисмәт олмур. Бу мөвзуда ән мүһүм имам Заманла (әҹ) гәлби рабитә јаратмаг вә Һәзрәтин гејбдә олдуғу дөврдә онун ҝөстәришләринә әмәл етмәкдир.

 2. Гәлби рабитә; јәни, инсан Имам Заманын (әҹ) һүзуруна јетишмәдән гәлби илә Имама бағлы олсун, гәлби вә руһу илә имам Заманла (әҹ) рабитә гурсун. Бу јолда, Имам Заманла (әҹ) дили илә данышмасы вә Она дуа етмәси ва ја гәлби илә онунла данышмасы арасында һеч бир фәрг јохдур.

   Үмумијјәтлә, белә бир бағлылыг вә рабитә мүмкүндүрмү, әҝәр мүмкүндүрсә белә рабитәнин гурулмасынын ән јахшы јолу һансыдыр?

   Ҹавабда дејә биләрик ки, бәли; Белә бир рабитә мүмкүндүр. Мәсум Имамлар (әлејһимуссалам) һәр заман вә һәр мәканда олмағымыза бахмајарг бизим сәсимизи ешидир вә вәзијјәтимиздән аҝаһдырлар. Биз Имамларын (әлејһимуссалам) һәрәмләринә онларын изни илә ҝиририк вә дејирик: “шәһадәт верирәм ки, сәсимизи ешидир вә мәним вәзијјәтимдән аҝаһсан!”[6] Имамларын (әлејһимуссалам) вә Ислам Пејғәмбәринин (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) бизим вәзијјәтимиздән хәбәрдар олмасы һаггында чохлу рәвајәтләр вар. Увејс Гәрәнинин әһвалатында охујруг ки, Ислам Пејғәмбәринә (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) чох мәһәббәти варды. Ислам Пејғәмбәрини (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) шиддәтлә ҝөрмәк истәмәсинә бахмајараг һеч вахт Һәзрәти ҝөрә билмәди. Бунунла белә Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) онун ешгиндән вә вәзијјәтиндән тамамилә хәбәр вермишдир. Рәвајәтдә охујуруг: “Гәрәни тәрәфиндән беһиш әтри ҝәлир. Еј Увејс! Нә гәдәр сәни ҝөрмәјә мүштагам! Һәр кәс ону ҝөрсә мәни саламымы она чатдырсын.” Һәзрәт һәдисин давамында бујурур: “О, һеч вахт мәни ҝөрмәјәҹәк вә сонда Әлинин (әлејһиссалам) јанында Сиффејн дөјүшүндә шәһид олаҹаг!”[7]

Демәли, Аллаһын һөҹҹәти вә нүмајәндәси бизим әмәлләримизә шаһиддир. Гәлбимиздә нә варса, истәр дилимизә ҝәтирәк, истәрсә дә ҝәтирмәјәк, онун хәбәри вар. Белә олан һалда истәнилән һалда өз имамымызыла гәлбимиздә сөһбәт едиб даныша биләр вә рабитә јарада биләрик.

   Бу гисмәтдә мәрһум ајәтуллаһ Беһҹәтидән имам Заманла (әҹ) рабитә јаратмаг вә Онунла ҝөрүшмәјә ләјагәт әлә ҝәтирмәјин бәзи јолларыны гејд етмәк јеринә дүшәрди:

   О, Имам Заманла (әҹ) ҝөрүшмәк исәтәјән вә зијарәт етмәк истәјәнләрин ҹавабында бујурур: “О һәзрәтә чохлу “вә әҹҹил фәрәҹәһу” илә бирликдә чохлу салават ҝөндәрин, Ҹәмкәран мәсҹидинә чох ҝедин вә орда Имам Заман (әҹ) намазыны гылын!”[8] Башга јердә Имам Заманла (әҹ) рабитә јаратмаг һаггында ҹаваб верир: “Аллаһ-таала илә рабитә вә Она ибадәт етмәк әслиндә Имам Заманын (әҹ) әсас һәдәфидир. Бу јоллары әмәлдә тәтбиг едиб танымаг шәриәтдә вар. Јәни, һәр бир сәһиһ әмәли шәриәт мәсәләси әслиндә Имам Заманла (әҹ) рабитә јолуну ҝөстәрир.”[9] Башга јердә, Әһли-Бејтлә (әлејһимуссалам), хүсусилә Имам Заманла (әҹ) неҹә рабитә јаратмаг һаггында верилмиш суала белә ҹаваб верир: “Аллаһ-тааланы таныјыб, Она там итаәт етмәк сәбәб олар ки, инсанда Аллаһа вә Онун истәдикләринә мәһәббәт јарансын. Онлар, пејғәмбәрләр, онларын ҹанишинләри, онлардан Аллаһ дәрҝаһында ән мәһбублары Ислам Пејғәмбәри (сәлләллаһу әләјһи вә алиһи вә сәлләм) вә пак Әһли-Бејти (әлејһимуссалам), онлардан исә бизә ән јахыны Имам Замандыр (әҹ).”[10]  

Һәмчинин, Имам Заманла (әҹ) рабитә вә әлагә јаратмағын диҝәр јоллары да ачыгланмышдыр ки, онлардан бәзиләринә ишарә едирик:

 2-1.Имам Заманын (әҹ) сағламлығына хатир дуа етмәк; (Аллаһуммә кулли вәлијјикә ...)[11]

 2-2. Имам Садигдән (әлејһиссалам) нәгл олунмуш Әһд дуасыны[12] охумаг; “Һәр кәс гырх ҝүн бу дуаны охуса, Имам Заманын (әҹ) көмәкчиләриндән олар.”

 2-3. Мәфатеһул-ҹинан дуа китабында гејд олунмуш Али Јасин[13] зијарәтнамәсини охумаг. Имам Заман (әҹ) өзү бујурмушдур: “Һәр вахт бизә тәвәссүл етмәк истәсәниз бу дуаны охујун.”

 2-4.Мәфатеһул-ҹинан дуа китабында нәгл олунмуш Ҹамеји-кәбирә зијарәтнамәсини охумаг;[14]

Беләликлә, Имам Заманла (әҹ) әлагә вә рабитә јаратмаг олар вә јарадылыб. Һәмчинин, инсан чох истәмә, чалышмагла да гәлби бағлылығы мөһкәмләдиб, Аллаһа халис бәндәчиликлә вә ҝүнаһлардан узаг олмагла О Һәзрәтин һүзуруна јетишә биләр, һәтта елә шәраит ола биләр ки, Һәзрәт өзү инсанын сорағына ҝәлсин. Әлбәттә, бир мәсәләјә дә диггәт јетирмәк лазымдыр ки, әҝәр кимсә бүтүн бу әмәлләри јеринә јетирсә вә сонда нәтиҹә ала билмәсә јенә дә наүмид олмамалыдыр. Әксинә, даһа чох ләјагәт вә һазырлыг үчүн чалышмалыдыр. Һәмчинин, ону да нәзәрә алмаг лазымдыр ки, ола билсин инсан бу мәгама ләјагәти дә олсун амма һансыса дәлил вә мәсәләһәт үзүндән Имам Заманын (әҹ) һүзуруна јетишә билмәсин.

 3. Һәмин мөвзуда ола биләр гаршыја јенә бир суал чыхсын ки, бәзи рәвајәтләрдә Имам Заманы (әҹ) ҝөрмәсини иддиа едәнләрин јаланчы кими танытдырылмасыны јухарыда ачыгланан мәтләблә тутушдуруб неҹә изаһ етмәк олар? Ҹавабда демәк олар ки, бәли, бәзи рәвајәтләрдә вар ки, Суфјанинин вә түкүрпәдиҹи дәһшәтли сәсин ешидилмәсиндән әввәл һәр кәс [15]Имам Заманла (әҹ) ҝөрүшүнү иддиа етсә јаланчыдыр.”[16] Ислам алимләри белә рәвајәтләр һаггында бир ҹүр ачыглама вермишләр ки, һәдисдә Имам Заманы (әҹ) ҝөрмәкдән мәгсәд јәни, киминсә өзүнү Имам Заманын (әҹ) хүсуси наиби елан етмәсидир. Мәсәлән, һәр кәс Имам Заманын (әҹ) дөрд наибләрин бири кими олдуғуну иддиа етсә, шүбһәсиз ки, јаланчыдыр.[17]  Һәр һалда бу рәвајәт Имам Заманла (әҹ) һүзури ҝөрүшүн геји-мүмкүн олдуғуна дәлаләт етмир вә јалныз јаланчы иддиачылары инкар едир. Амма бир мәсәләни дә билмәк лазымдыр ки, Имам Заманын (әҹ) ҝөрүшүнә мүвәффәг олмуш даһи алимләрин һеч бириндән тарих боју  белә ҝөрүшүн һамыја нәгл етмәләри мүшаһидә едилмәмишдир.

Шүбһәсиз ки, Имам Заманла (әҹ) һүзури шәкилдә ҝөрүшмәк вә белә бир јүксәк мәгама чатмаг үчүн өз-өзлүјүндә чох чалышмаг вә бәзи әмәлләри јеринә јетирмәк лазымдыр.

 4. Сонда гејд етмәк истәдијимиз мәсәлә Имам Заманла (әҹ) рабитәнин вә ҝөрүшүн инсан һәјатындакы әһәмијјәти вә ролу һаггындадыр; чүнки, инсан елә ки, өзүндән јүксәк дәрәҹәли, әхлаглы, тәгвалы вә руһијјәли ... инсанла рабитә јарадыр, истәр-истәмәз ја өзүнү она охшатмаг ја да онун мәгамына јахын бир мәгамда олмаг истәјир. Бу да психоложи ҹәһәтдән идеал инсан сорағында олмағын әһәмијјәтини ҝөстәрир. Имам Заманла (әҹ) рабитә гуран ҹаван тәбии олараг, өзүнү Имамын (әҹ) ҝетдији јолда вә онун бәјәндији ишләрдә гәрар вермәк истәјир вә белә әлагә бүтөвлүкдә онун һәјатында вә руһи инкишафында мүстәб тәсир гојур. Беләликлә, белә бир рабитә онун һәјатында әсас мүһәррик ролуну ојнајыр. Әҝәр ҹаванын Имам Заманын (әҹ) она гаршы олан бүтүн бу мәһәббәтинә, лүтфүнә вә кәрамәтинә аҝаһлығы олса, чалышаҹаг ки, гәлбинин телләрини онунла бағласын вә һәмишә Онун сорағында олсун. Әлбәттә, белә тәсир Имам Заманла (әҹ) јалныз һүзури јолла ҝөрүшмәк вә О һәзрәтин гәлбини әлә ҝәтирмәјә мүнһәсир олмур. Бәләкә дә, инсан Имам Заманын (әҹ) әхлаг, хүсусијјәт вә рәфтарларыны мүталиә етмәклә О Һәзрәтдән идеал вә нүмунәви бир инсан кими өз һәјатында бәһрәләнәр, өзүнү Она јахын едәр. Шүбһәсиз ки, мәсум Имамын (әҹ) варлығынын вүсәти о гәдәр ҝенишдир ки, һәр һансы мәкан вә заманда олмасындан асылы олмајараг белә бир шәхслә гәлби рабитә јарада биләрик вә О Һәзрәт бизләрә диггәт едәр. Неҹә ки, мүхтәлиф зијарәтнамәләрдә бу мөвзуја ишарә олунмушдур: “Шәһадәт верирәм ки, мәним сәсими ешидирсән вә һарда олмағымы билирсән!”[18]   

Она ҝөрә дә Имам Заманын (әҹ) гејби дөврүндә О һәзрәти ҝөрмәк бөјүк шәрәф вә сәадәт олмасына бахмајараг, Һәзрәти ҝөрмәк бизим шәри вәзифәмиз дејилдир. Һәмчинин, әҝәр кимсә нијјәтиндә олмасына бахмајараг, өмрүндә Һәзрәти ҝөрмәк сәадәтиндән мәһрум оларса, бу шәхсин Имам Заманын (әҹ) нәзәриндә диггәтсиз олмасына дәлаләт етмир.



[1] Әл-Мүнҹид, ҹ.1;сәһ.540

[2] Шејх Сәдуг, Әл-Еһтиҹаҹ, ҹ.2; сәһ.497

[3] Биһәрул-Әнвар, ҹ.52; баб18; китабул-ғејбәт.

[4] Мүнтәһал-амал,ҹ.2; баб 14; фәсл 5

[5] “Һәгигәтән, Имам Заман (әҹ) һәҹҹ мөвсүмүндә һазыр олур вә инсанлары ҝөрүр, инсанлар да ону ҝөрүр, амма ону танымырлар.” (Мән ла јәһзурул-фәгиһ, ҹ.2; сәһ.520, 3115-ҹи һәдисин шәрһиндә)

[6] Биһарул-Әнвар, ҹ.97; сәһ.375, баб.29; һәдис 5.

[7] Биһарул-Әнвар, ҹ.42; сәһ.155, баб.124; һәдис 22.

[8] Сејјид Мәһди Саи, Мәһбуба тәрәф, интихар шәфәг, Гум, үчүнҹү чап, 1381, сәһ.59

[9] Һәмин мәдрәк.

[10] Сејјид Мәһди Саи, Мәһбуба тәрәф, интихар шәфәг, Гум, үчүнҹү чап, 1381, сәһ.59

[11] Әл-Кафи, ҹ.4; сәһ.162, баб; сон он дуа, һәдис-4.

[12] Биһарул-Әнвар, ҹ.53; сәһ.95, баб.29; һәдис 11.

[13]Биһарул-Әнвар, ҹ.99; сәһ.81, баб.7; һәдис 1.

[14] Мән ла јәһзурулуһ-фәгиһ, ҹ.2; сәһ.609, һәдис 3213

[15] Бу ики әламәт, Имам Заманын (әҹ) зүһурунун әламәтләриндәндир.

[16] Биһарул-Әнвар, ҹ.52; сәһ.151, баб.23; һәдис 1.

[17] Мәрһум Әлламә Мәҹлиси Биһарул-Әнварда бу рәвајәтин изаһында Камалуд-дин китабынын мүәллифи тәрәфиндән бу мәтләби нәгл едир.

[18] Биһарул-Әнвар, ҹ.97; сәһ.375, баб.5; һәдис 9 اشهد انک تسمع کلامی و تشهد مقامی .

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6705 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Qadının şəxsiyyəti və məqamı İslam məktəbində hansı həddədir? Görəsən onlar da kişilər kimidirlər?
    9581 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/02/14
    İslam dini nöqteyi nəzərində qadın və kişi arasında yaradılışın əsil hədəfinə (kamil və insanlıq nöqtəsi) çatmaqda heş bir fərq qoyulmamışdır. Belə ki, hər iki cins yaradılışın təkamül nöqtəsinə çatmaq üçün nə qədər çox çalışsalar bir o qədər də insanlıq aləmində uca məqama yiyələnəcəkdir. Amma bu məqama yiyələnmək üçün cinsiyyət heç ...
  • Bədgüman olmağın amilləri nədir? Onun müalicə yolları nədir?
    10534 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Din təlimlərində başqalarını çirkin güman edən şəxsə “bədgüman” deyilir. İslam mənbələrində bu məsələ barəsində gələnləri araşdırırıq: Bədgümanlıq – başqaları barəsində sui-zən, pis xəyallar etmək və mənfi fikirləşməkdir. Başqa sözlə desək, bədgümanlıq budur ki, insan başqalarının sözü və rəftarı barəsində pis fikirlər və yaramaz xəyallara malik ...
  • Mən səkkiz ildir ki, evliyəm və indiyədək xüms ödəməmişəm, xahiş edirəm mənə yol göstərin.
    6331 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri: İlk iş günü onun il başıdı. Hər il bu gün qalan şeylərin xümsünü ödəməldir. İstər nağd pul olsun istərsə də gündəlik təlabat malları. Məsələn: qalan ərzaq, həmçinin bir il ərzində istifadə edilməyən ev əşyaları və paltarlar və s. Əgər keçmiş ...
  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12639 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    6112 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
    9096 Qədim kəlam 2011/11/24
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9528 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13709 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Imam Hüseynlə (ə) birgə Yezid ibni Müaviyənin Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı Ərinəbdən elçiliyi düzgündürmü? Onun Kərbəla hadisəsində təsiri olubdur?
    9005 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bəzi tarixi kitablarda yazılıbdır: Baxmayaraq ki, bütün şəhvətpərəstlik, qürurlanmaq və arzusuna çatmaq istədikləri vasitələr onun ixtiyarında idi, amma yenə də xəbis (çirkli) gözlərini Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı, İshaqın qızı, Ərinəb adında iffətli, ərli qadına dikmiş və onunla evlənməyə çox əlaqədar olmuşdu. Atası Müaviyə də hiylə ilə istədi pak, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164345 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162056 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119387 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112877 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    108910 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93427 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54631 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    52646 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45671 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45312 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...