Ətraflı axtarış
Baxanların
5774
İnternetə qoyma tarixi: 2012/02/18
Sualın xülasəsi
Həmin ayədə buyurulur: ... إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین Bu ayədə təqva kəlməsinin təkrar olunmasının səbəbi nədir?
Sual
Bir ayədə buyurulur:
إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ
“O zaman ki, onlar təqvalı olar, iman gətirər və saleh əməl edərlər; sonra təqvalı olub iman gətirsərər, sonra təqvalı olub ehsan edərlər... Allah ehsan sahiblərini sevir.” Bu ayədə təqvanın təkrarlanmasının mənası nədir?
Qısa cavab

Sualda qeyd olunan ayədə təqvanın təkrar olunması ilə əlaqədar müfəssirlər müxtəlif nəzərlər vermişlər. Bəziləri onu təkid kimi məna etmişlər. Çünki təqva, iman və əməli saleh mövzusunun əhəmiyyəti onların barəsində ciddi və təkrar şəkildə təkid olunmasını tələb edir.

Bəziləri demişlər ki, onun təkrar və təkid olunması bu mərhələlərin eyni zamanda həqiqi təqva ilə yanaşı olmasının lüzumunu çatdırır. Yəni bu mərhələlərdə heç bir qeyri-dini məqsəd olmamalıdır.

Bəziləri də inanırlar ki, birinci gələn təqvadan məqsəd insanın şərabdan çəkinməsi, ikinci təqvadan məqsəd şərabı tərk etməklə əlaqədar insanın qəti qərarda olması, sabit qədəm dayanması, üçüncü təqvadan məqsəd isə bütün günahları tərk edib yaxşı əməlləri əncam verməsidir.

Ətreaflı cavab

Bu ayədə təqva kəlməsinin təkrar olunması ilə əlaqədar müfəssirlər müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürmüşlər. Onların bəziləri bunu təkid kimi izah etmişlər. Çünki təqva, iman və saleh əməlin mövzusunun əhəmiyyəti onların barəsində çox ciddi şəkildə və təkrarla təkid edilməsini tələb edir. Amma bəziləri də inanır ki, bu üç cümlədən hər biri bir həqiqəti çatdırmaq istəyir ki, burada onların bəzilərinə işarə edirik:

1. Birinci dəfə gələn təqva dedikdə məqsəd insanın daxilindəki məsuliyyət hissindən, yəni din barəsində tədqiqat aparmaq, Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in möcüzəsini araşdırmaq, haqq barəsində axtarış aparmaqdan ibarətdir. Onun da nəticəsi iman və saleh əməl olur. Başqa sözlə, insanın vücudunda təqvanın birinci mərhələsi olmayınca haqq barədə axtarış və tədqiq fikrinə düşmür. Buna əsasən, birinci dəfə təqvadan söz açılan zaman onun bu mərhələsinə işarə edilir. Bunun da ayənin əvvəlində deyilən لَیسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ... “İman gətirib saleh əməllər edənlər üçün günah deyildir” cümləsi ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur. Çünki ayənin əvvəlindəki iman zahirdə təslim olmaq mənasına götürülə bilər, lakin təqvadan sonra yaranan iman həqiqi imandır.

İkinci dəfə ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا  deyə təqvadan söhbət açılan zaman elə bir təqvaya işarə edilir ki, insanın ruhunun daxilinə, ənginliklərinə nüfuz etmiş, onun təsirləri daha dərinləşmiş olsun. O imanın nəticəsi sabit və qərarlaşmış iman olur ki, əməli saleh də onun bir qismi sayılır. Buna görə də ikinci cümlədə iman zikr olunduqda saleh əməldən söz açılmır; əksinə bu iman ruha o qədər nüfuz etmiş və sabit olmuşdur ki, onun ardınca saleh əməlin zikrinə ehtiyac duyulmur. Üçüncü mərhələdə də təqvadan söhbət açılan zaman məqsəd özünün ən yüksək mərhələsinə çatan təqvadır. Belə ki, bu mərhələdə insan özünün şəri vəzifələrini yerinə yetirməkdən əlavə başqalarını da ehsana, yaxşı işlərə, hətta vacib qisimlərdən olmayan işləri yerinə yetirməyə dəvət edir.

Bir sözlə, bu ayədə üç dəfə təkrar olunan təqvadan hər biri məsuliyyət hissi və pəhrizkarlığın bir mərhələsinə işarə edir: ibtidai, orta və yüksək mərhələsi. Bunların hər birinin özü üçün ayədə şahid də vardır ki, onlara istinad etməklə əsl məfhumun nədən ibarət olduğunu başa düşmək olar.[1]

2. Bu kəlmənin üç dəfə təkrarı olunması və Allah-taalanın onunla imanın, əməli salehin və ehsanın üç mərhələsinə qeyd vurmasının səbəbi bu mərhələlərin həqiqi təqva ilə yanaşı olmasının lüzumudur. Həm da bunu çatdırır ki, bu mərhələlərdə heç bir qeyri-dini məqsəd olmamalıdır.

Deməli, لَیسَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جُناحٌ فِیما طَعِمُوا ... “iman gətirib saleh əməllər görənlər üçün yedikləri şeylərdə günah yoxdur” ayəsinin mənası budur ki, iman gətirib saleh əməllər edən insanlar üçün iman gətirməzdən əvvəl gördükləri haram əməllər barəsində günah yoxdur. Bu şərtlə ki, iman və saleh əməl həyatlarının bütün sahələrinə hakim olsun, vacib əməlləri yerinə yetirib, haramlardan çəkinsinlər. Belə fəzilətlərə malik olmaqla bunların haram edilməsini göstərən ayə nazil olmazdan qabaq, bəzi haramlardan məlumatsız olduqlarına görə, yaxud ayənin mənasını başa düşmədiklərinə görə şeytan əməli olan bu çirkin işlərdən birini görən insanlar üçün günah yoxdur. Çünki Allah-taala onların keçmiş günahlarını güzəştdə gedir və bağışlayır.[2]

3. Birinci təqvadan məqsəd haramlığı bəyan olunduqdan sonra şərab içməkdən çəkinmək, ikinci təqvadan məqsəd şərabın tərk olunmasına dair qəti iradədə və sabit qədəm olmaq, üçüncü təqvadan məqsəd isə bütün günah işləri tərk edib yaxşı işləri əncam verməkdir.[3]



[1] Məkarim Şirazi, Nasir, "Təfsiri nümunə", 5-ci cild, səh. 78-79, “Darul-kutubil-islamiyyə”, Tehran

[2] Təbatəbai, Seyid Məhəmməd Hüseyn, “Əl-mizan fi təfsiril-Quran”, 6-cı cild, səh. 12, “İslamı nəşriyyat”ın dəftərxanası, 1417-ci il

[3] Təbərsi, “Məcməul-bəyan fi təfsiril-Quran”, 3-cü cild, səh. 372, “Nasir Xosrov” nəşriyyatı, Tehran, 1372-ci il

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Şirkətlərin və idarələrin personelinə (işçilərinə) girov adıyla ödənilən məbləğə xüms gəlir?
    5289 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/30
    İmam Xumeyni və Məqami müəzzəm Rəhbərin fətvasına uyğun olaraq o pul ki, idarələr şirkətlər və fabriklərdən fəhlə işçi və personelinə girov adıyla verilir o puldan hər nə qədər xüms ilindən artıq qalarsa onun xümsu ödənilməlidir.[1]
  • Bərzəx aləmində yaxud da qiyamətdə azan deyilirmi?
    6322 Hədis elmləri 2012/03/11
    1. Azanın bərzəx aləmində deyilməsi barəsində rəvayətlərdə qeyd edilməmişfir. 2. İmam Baqirdən (ə) rəvayət olunur ki, “Peyğəmbər əkrəm (s) merac zamanı keçmiş bütün peyğəmbərlərin onun yanında olduqları zaman, Cəbrail (ə) Allahın əmri ilə onlara azan və iqamə dedi.”[1] 3. Qiyamətdə ...
  • Allahın bəzi bəndələrini unutması anlamı nə mənadadir?
    6936 Təfsir 2011/09/04
    Allah-Taala Qurani-kərimdə dörd dəfə bəndələrin unutqanlığını özünə nisbət vermişdir. Beləki, bir ayədə deyilir: "Bugün onları unudacağıq necə ki, onlar belə bir günün gəlişini unutmuşdular". Bu və bu kimi ayələr Allahın axirətdə (hətta dünyada) bəzilərini unutmasının göstəricisidir. Sözügedən mənada unutqanlıq nə deməkdir? İslam mənbələrində mövcud əqli və vəhyani arqumentlər unutqanlığı (məxluqun ...
  • Əgər hazırkı məsihi dini təhrif olunubsa və Allah onları kafir hesab edirsə, bəs nə üçün onlara şəfa verir və onlara diqqət yetirir?
    5689 Qədim kəlam 2012/01/19
    Allahın bəzi məsihilərə şəfa verməsi və diqqət yetirməsinin səbəbi Onun rəhmaniyyət və feyzinin ümumu olmasıdır. Bu rəhmət və feyz bütün insanlara şamil olur, nəticədə ilahi nemətlərdən bəhrələnmək sayəsində səadət və iman yolunu seçir, ilahi mərifət və kamala nail olurlar. Çünki Allah-taala insanları azad yaradır, ixtiyarlarına müəyyən imkanlar verməklə onları sınaqdan ...
  • Mələklərin varlığının səbəbi nədir və onların vasitə olmasına nə ehtiyac vardır?
    9759 Qədim kəlam 2012/07/22
    Məlaikələr Allahın məxluqlarından olan bir növ varlıq, Allah ilə şəhadət aləmi arasında vasitədirlər. Allah onları təkvin və təşri aləminin işlərini idarə etmək üçün təyin etmişdir. Qurani-kərimdə məlaikələr üçün çoxlu işlər sadalanmışdır: vəhyin nazil edilməsində, Allahın sözünün Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-ə çatdırılmasında, aləmin işlərinin tədbir ...
  • Bir Avropalı üçün İslam və şiəni olduğu kimi tanıtdırın.
    6744 Qədim kəlam 2011/05/15
    İslam lüğətdə təslim olmaq və boyun əymək deməkdir. Bunun üçün də İslam dinini, İslam adlandırmışdırlar ki, onun bütün göstərişləri aləmlərin Rəbbi olan Allahın qarşısında təslim olmaqdır ki, insan yeganə Allahdan başqasına itaət etməsin və yalnız o Allahın əmrlərini yerinə yetirsin. Həqiqətdə İslam dini bütün keçmiş ...
  • Nəyə görə İmam Əlinin (əleyhissalam)Nəhcül-Bəlağədəki 31-ci məktubundan vəsiyyətnamə kimi ad aparılır?
    5282 روایات و دعاهای برجای مانده 2015/05/30
    Vəsiyyət kəlməsi ərəb dilindən mənsı " sifariş" kimi mənalanır. İmam Əlinin (əleyhissalam)yazdığı məktub şəri vəsiyyətnamə hesab olunmur. Şəri vəsiyyətnamədə insan öz malına, sərvətinə görə sifarişlər edir ki, onun ölümündən sonra necə rəftar və sərf etsinlər. Bu məktub, zahirdə İmam Həsənə (əleyhissalam)və ya keçən bəhsdə cavabında dediyimiz
  • Нәјә ҝөрә Гуранын бәзи ајәләри илаһи пејғәмбәрләрин исмәти илә фәрглидир? Изаһ един?
    8642 Qədim kəlam 2010/06/22
    Јухарыдакы суалын ҹвабыны белә вермәк олар:1.“Исмәт” (ҝүнаһсызлыг) мәсум шәхсин хүсуси бир нәфси һаләтидир ки, инсанын ҝүнаһдан вә чиркин әмәлләрдән үз дөндәрмәсинә сәбәб олур вә инсанын ихтијарыны әлиндән алмадан, јахуд, ону мәҹбур етмәдән ону һәр ҹүр хәта вә ...
  • Qeyri İslami dövlətlərin banklarından kredit götürməyin hökmü nədir?
    7214 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Kredit götürməyin əsası hakimi şərin icazəsinə bağlı deyil. Hətta əgər dövləti bir bankdan olmuş olsa belə. Vəzi hökm nəzərindən də düzgündür. Baxmayaraq ki riba və sələm də olmuş olsa. Amma riba və sələm olarsa təklifi nöqteyi nəzərdən haramdır. İstər müsəlmandan almış olasan və istərdə qeyri müsəlmandan. İstər İslami dövlətdən olsun ...
  • Yerdə və göydə Allahın qüdrət nişanələri hansılardır?
    7739 Qədim kəlam 2011/11/24
    Asiman, yer və bu ikisində olan hər bir şey və ümumiyyətlə vücud aləmində olan şeylərin hamısı Allahın qüdrət nişanələrindəndir. Bu nişanələr o qədər çoxdur ki, heç kəs onları sayıb qurtara bilməz. Qurani-Kərim insanları dəfələrlə bu ayələri müşahidə etməyə çağırmışdır. Kəhkəşanların, müxtəlif günəş ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163821 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158946 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118700 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111835 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105485 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92540 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54108 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49298 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44890 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44342 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...