گروهى از صحابه، در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) همزمان با نزول آیات قرآن، تفسیر آیات را به شکل کامل فراگرفته و به تبیین آن براى دیگران مى‏پرداختند. البته همه‌ی آنها در شرایط یکسانى نبودند، برخى مراتب فهم بالایى داشته و برخى در سطح پایین‌‏ترى بودند. عده‌ای نزد پیامبر(ص) به ‏طور کامل تعلیم دیده بودند و برخى تنها مراتبى از تعلیم را آموخته بودند. در هر حال، صحابه حلقه واسطه بین پیامبر(ص) و تابعین بودند و علم و دانش معرفت قرآن، از طریق آنها براى دیگران حاصل مى‏شد. امام على(ع)، نخستین مؤمن و معروف‏‌ترین صحابه‌ی پیامبر اسلام(ص) است که پیشگام و پیشتاز در تفسیر قرآن است و همیشه قرین و ملازم پیامبر اکرم(ص) بوده و از آن حضرت کسب علم می‌نمود.[1] همان‌گونه که خود می‌فرماید: «هیچ آیه‏اى از قرآن بر رسول خدا نازل نشد، جز این‌‏که براى من خواند و املا فرمود و من به خط خود نوشتم و تأویل و تفسیر، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه و خاص و عام آن‏ را به من آموخت و از خدا خواست که فهم و حفظ آن ‏را به من عطا فرماید، و از زمانى که آن دعا را درباره من کرد، هیچ آیه‏اى از قرآن و هیچ علمى را که املا فرمود و من نوشتم، فراموش نکردم و آنچه را خدا به او تعلیم فرمود؛ از حلال و حرام، امر و نهى، گذشته و آینده و نوشته‏اى که بر هر پیغمبر پیش از او نازل شده بود؛ از طاعت و معصیت به من تعلیم فرمود و من حفظش کردم و حتى یک حرف آن را فراموش نکردم، سپس دستش را بر سینه‌‏ام گذاشت و از خدا خواست دلم را از علم و فهم و حکم و نور پر کند. عرض کردم: اى پیغمبر خدا، پدر و مادرم به قربانت، از زمانى که آن دعا را درباره من کردى، چیزى را فراموش نکردم و آنچه را هم ننوشتم از یادم نرفته، آیا بیم فراموشى بر من دارى؟ فرمود نه، برتو بیم فراموشى و نادانى ندارم.[2]

پیامبر گرامی اسلام درباره امام علی(ع) فرمودند: «أنا مدینه العلم و علىّ بابها»؛ من شهر علم و على باب و راه ورود به آن شهر است.[3]

بنابر این، می‌بینیم امروزه به اعتراف بزرگان اهل سنت، اکثر روایات تفسیرى از حضرت علی(ع) است و از دیگر خلفا، روایات تفسیرى، به ندرت گزارش شده است.