این آیات گزارشی از وضعیت مجرمان بعد از نفخ صور و برپایی قیامت می دهد که از یکدیگر سؤال می کنند چه مدت در عالم برزخ بوده اند؟ یک روز و ده روز مدت زمانی است که مجرمان فکر می کنند در عالم برزخ بوده اند و در پاسخ بیان می کنند. از این جهت مدت توقف در برزخ نسبت به عمر آخرت خیلی کم و ناچیز است .قران تعبیر یک روز را مناسب تر دانسته است.
برای روشن شدن پاسخ ابتدا متن و معنای آیات را ذکر کرده و به بیان آنها می پردازیم: "یَوْمَ یُنفَخُ فىِ الصُّورِ وَ نحَْشُرُ الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئذٍ زُرْقًا(102) یَتَخَفَتُونَ بَیْنهَُمْ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا عَشْرًا(103) نحَّْنُ أَعْلَمُ بِمَا یَقُولُونَ إِذْ یَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِیقَةً إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا یَوْمًا(104)
یعنی:"مان روزى که در «صور» دمیده مىشود و مجرمان را با بدنهاى کبود، در آن روز جمع مىکنیم! (102)
آنها آهسته با هم گفتگو مىکنند (بعضى مىگویند:) شما فقط ده (شبانه روز در عالم برزخ) توقّف کردید! (و نمىدانند چقدر طولانى بوده است!) (103) ما به آنچه آنها مىگویند آگاهتریم، هنگامى که نیکوروشترین آنها مىگوید: «شما تنها یک روز درنگ کردید!» (104)
از آیات قرآن استفاده مىشود که پایان این جهان و آغاز جهان دیگر با دو جنبش انقلابى و ناگهانى صورت خواهد گرفت که از هر کدام از آنها به" نفخه صور" (دمیدن در شیپور!) تعبیر شده است .
در زمان نفخ صور مجرمان در میان خود، بخاطر رعب و وحشت شدیدى که از مشاهده صحنه قیامت به آنها دست مىدهد و یا بر اثر شدت ضعف و ناتوانى ،در باره مقدار توقفشان در عالم برزخ آهسته به گفتگو مىپردازند و از یکدیگر سؤال می کنند چه مدت در عالم برزخ (فاصله بین دنیا و قیامت) بوده اند؟، بعضى از آنها مىگویند: "شما تنها ده شب (یا ده شبانه روز) در عالم برزخ بودید." بدون شک مدت توقف آنها در عالم برزخ طولانى بوده است، ولى در برابر عمر قیامت مدتى بسیار کوتاه به نظر مىرسد. قرآن با توجه به این پاسخ آنان می فرماید: " ما به آنچه مىگویند کاملا آگاهیم" خواه آهسته بگویند یا بلند.
" و در این هنگام کسى که از همه آنها راه و روشى بهتر و عقل و درایتى بیشتر دارد می گوید تنها شما یک روز درنگ کردید"! (إِذْ یَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِیقَةً إِنْ لَبِثْتُمْ إِلَّا یَوْماً).
درست است که مدت توقف آنان در عالم برزخ به مراتب بیش از این زمان ها( یک روز و ده روز) بوده است . اما
قرآن در مورد گوینده یک روز تعبیر به" أَمْثَلُهُمْ طَرِیقَةً" کرده است (کسى که روش و فکر او بهتر است) زیرا کوتاهى عمر دنیا یا برزخ، در برابر عمر آخرت و همچنین ناچیز بودن کیفیت اینها در برابر کیفیت آن، با کمترین عدد سازگارتر مىباشد.[1]
بنا براین یک روز و ده روز مدت زمانی است که مجرمان فکر می کنند در عالم برزخ بوده اند از این جهت که مدت توقف در برزخ نسبت به عمر آخرت خیلی کم و ناچیز است .قرآن تعبیر یک روز را مناسب تر دانسته است.و گویندگان آن را افرادی روشن بین و با عقل و درایت معرفی کرده است.
[1] برگرفته از مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج13، ص 299، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374 ش.