Please Wait
19936
Hikmət sahibi olan Allah-taala Öz bəndələri üçün nəzərə çarpacaq böyük faydası olan şeyləri vacib, onlar üçün ciddi zərər və fəsadı olan şeyləri isə haram və ya məkruh etmişdir. Pendir barəsində məsumlardan nəql olunan rəvayətlərin məcmusundan aydın olur ki, onu təklikdə yeyildikdə məkruhdur, lakin qoz ləpəsi ilə birlikdə yeyildiyi zaman zərəri olmadığından, məkruh sayılmır.
Diqqət yetirmək lazımdır ki, yeyinti sənayesində və tibb elmində pendirin təklikdə yeyilməsinin zərərlərinə işarə edilmişdir.
Mütəal Allah bütün bəndələrinə qarşı həddindən artıq mehribandır; hər hansı bir şeyi onlara vacib etməsinin səbəbi həmin şeydə mövcud olan çoxlu mənfəət və faydalar, hər hansı bir şeyi də onlara haram etməsinin səbəbi onda mövcud olan ciddi zərərlərdir. Həmçinin, bir şeyin məkruh olduğunu buyurması da onda mövcud olan nisbi zərərlərə görədir ki, haramda olan zərərin həddinə çatmır. Pendir də həmin qəbildəndir.
Pendirlə əlaqədar məsumlardan nəql olunan rəvayətlər üç qisimdir:
1. Bəzi rəvayətlərdə “onu yeyin” deyə buyurulur. Məs; İmam Baqir (əleyhis-salam) buyurmuşdur: “Pendir (dadlı) bir yeməkdir ki, mən onu yeməyi xoşlayıram.”[1]
2. Bəzi rəvayətlərdə deyilir ki, pendir yeməyin zərəri vardır, çünki insanın arıqlamasına səbəb olur.[2]
İmam Riza (əleyhis-salam) buyurur: “İki şey mədəyə daxil olarsa, onu korlayıb xarab edər: pendir və köhnə ət.”[3]
İmam Sadiq (əleyhis-salam) bir neçə şeyin xassələrini bəyan edərkən buyurmuşdur: “İki şey ziyandır və onda fayda yoxdur: qalmış, qurumuş ət və pendir.”[4]
3. Bəzi rəvayətlərdə də deyilir ki, pendir və qoz ləpəsi təklikdə yeyilsə xəstəliyə və zərərə səbəb olur. Amma bu ikisi birlikdə yeyilsə, nəinki zərəri yoxdur və məkruh deyildir, üstəlik çox faydalı bir yeməkdir. Rəvayətlərdə bu iksinin birlikdə yeyilməsi “şəfa” təbiri ilə qeyd olunur.[5]
İmam Sadiq (əleyhis-salam) buyurur: “Pendir və qoz ləpəsi birlikdə şəfadır, (amma) hər biri təklikdə yeyildikdə xəstəlikdir.”[6]
Bu rəvayətlərin məcmusuna diqqət yetirməklə nəticə almaq olar ki, pendiri təklikdə yemək məkruhdur, lakin qoz ləpəsi ilə birlikdə yeyildiyi zaman zərəri olmadığından məkruh da deyildir.
Yeyinti sənayesində və tibb elmində də bu iki şey barəsində deyilir:[7]
1. Pendir sıxılmış (preslənmiş) bir qidadır və onu ətdən hazırlanmış yeməklərin əvəzinə istifadə etmək, yaxud dəyəri (enerjisi) az olan yeməklərlə qarışdırıb yemək lazımdır. Pendiri desert kimi yeyəndə gərək yüngül yeməyin axırında olsun. Desert ağır yeməklərlə birlikdə olmamalıdır ki, mədə onu həzm edəndə təzyiqə məruz qalmasın.[8]
Mədə narahatlığı olan adamlar qoz ləpəsini təklikdə yeməkdən ehtiyat etməlidirlər. Belə insanlar üçün qoz ləpəsi ilə pendiri birlikdə yemək münasibdir.[9]
2. Pendirin təbiəti soyuqluqdur və gec həzm olunur. O, mərzə və qoz ləpəsi ilə birlikdə yeyilərsə, kökəlməyə və dərinin yumşalmasına səbəb olur.[10]
3. Pendir bədənə çox yavaş-yavaş sorulur və həzm olunur, iştahanı azaldır. İsti təbiətə və iltihablı mizaca malik olan insanlar üçün onun ziyanı azdır. Bunun əksinə olaraq, soyuq təbiətli və bəlğəmli insanlar üçün ondan müntəzəm surətdə istifadə edilməsi ziyanlıdır. Pendir bəzi mizaclarda çox şiddətli qulunc yaranmasına səbəb olur. Bu da bağırsağın bağlanması və ya “ilaus” adlı xəstəliyə səbəb olur.[11]
4. Pendirdə kalsium, qozda fosfor vardır
Pendirdəki kalsiumun həzm olunub bədənə sorulması üçün fosfora ehtiyaclıdır. Əgər o, qoz ləpəsi ilə birlikdə yeyilməsə qanda mövcud olan kalsium beyindəki fosforun bir miqdarını aradan aparır, nəticədə zehnin zəiflənməsinə səbəb olur.
Buna əsasən, gecə vaxtı, yəni şam yeməyi əvəzinə pendirlə qoz ləpəsini yeyin. Çünki kalsiumla fosforun bədənə sorulması üçün ən yaxşı vaxt gecədir.[12]
Bir nəfər İmam Sadiq (əleyhis-salam)-dan pendirin faydası barəsində soruşduqda həzrət buyurdu: “O, zərərə səbəb olur və faydası da vardır.”
Həmin kişi gecə vaxtı imamın yanına gəldikdə gördü ki, o həzrət şam yeməyi üçün oturmuşdur. Qabağında pendirlə dolu bir qab vardır. O kişi heyrətə düşüb dedi: “Siz sübh çağı mənim pendir yeməyimi məzəmmət etdiniz, amma indi özünüz süfrəyə qoymuşsunuz?!”
Həzrət buyurdu: “Sübh çağı pendir yemək bəyənilmir (məkruhdur), amma axşam üstü yaxşıdır. Bunu da bil ki, cinsi qüvvəni artırır.”[13]
5. Pendirdə “tiramin” adlı bir maddə vardır ki, onun normadan çox miqdarı zehnin kütləşməsinə səbəb olur. Bu maddənin təsirini aradan aparmaq üçün bədəndə müxtəlif anzimlər (hormonlar) ifraz olunur. Bu anzimlərin təsirlərini gücləndirmək üçün bədəndəki misin miqdarını artırmaq lazımdır. Onun da ən yaxşı yolu pendirlə birlikdə mislə zəngin olan qoz ləpəsini birlikdə yeməkdir.
[1] “Kafi”, 6-cı cild, səh. 339:
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْجُبُنِّ فَقَالَ لِی لَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ طَعَامٍ یُعْجِبُنِی ....
[2] “Kafi”, 6-cı cild, səh. 7, hədis 315:
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع ..... وَ اللَّذَانِ یَضُرَّانِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَا یَنْفَعَانِ مِنْ شَیْءٍ فَاللَّحْمُ الْیَابِسُ وَ الْجُبُنُّ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ ثَمَّ قُلْتَ یَهْزِلْنَ وَ قُلْتَ هَاهُنَا یَضُرَّانِ فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْهُزَالَ مِنَ الْمَضَرَّةِ
[3] “Biharul-ənvar”, 66-cı cild, səh. 104
[4] “Vəsailuş-şiə”, 17-ci cild, səh. 39
[5] “Biharul-ənvar", 62-ci cild, səh. 294
[6] “Kafi”, 6-cı cild, səh. 340:
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْعَبْدِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْجُبُنُّ وَ الْجَوْزُ إِذَا اجْتَمَعَا فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا شِفَاءٌ وَ إِنِ افْتَرَقَا کَانَ فِی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا دَاءٌ
[7] Əhməd Əmin Şirazi, “İslam və dərmansız müalicə”
[8] “Nə yemək və bişirmək lazımdır?” kitabı, səh. 251
[9] “Rüşd” elm jurnalı
[10] “Məxzənul-ədviyə, “c” hərfi
[11] “Əvvəlin danişgah”, 6-cı cild, səh. 256
[12] Yenə orada, səh. 227
[13] "Biharul-ənvar", 66-cı cild, səh. 106