Ətraflı axtarış
Baxanların
5820
İnternetə qoyma tarixi: 2012/04/10
Sualın xülasəsi
Məhşərin yeri necə bir yerdir?
Sual
Məhşərin yeri necə bir yerdir?
Qısa cavab

Məhşər və ya qiyamətin yeri vücudi cövhər (zat) baxımından dünya torpağı ilə, qiyamətin vücud mərtəbəsi də dünya və təbiət aləmi ilə fərqlidir. Dünya cisimlərində mövcud olan dəyişkən hissələrin varlığı qiyamətin vücud mərtəbəsi ilə ziddir. Buna görə də cismani məada inananlar deyirlər ki, dünya aləmində kəsif əxlat (çirkli qarışıqlar), ziddlər və hissələrdən tərkib tapan insanın ünsür bədəni qiyamət səhnəsində nurani, zatən diri, əbədiyyətə məhkum olunan, fəsaddan (xarab olub dağılmaqdan) pak olan, xəstəlik və bu kimi arizələrdən uzaq olan bədən surətində məhşur olacaqdır. Yəni bu dünyada ilkin və ikinci dərəcəli hissələrdən tərkib tapan insanın qiyamətdə yalnız əsil hissələri məhşur olacaqdır. Buradan aydın olur ki, insanın məhşur olduğu məkan da qiyamətdəki nəş’ə (vücud aləmi) ilə müvafiq olacaqdır; yəni digər bütün varlıqlarda olduğu kimi, oranın torpağı da özünün təkamül prosesini xilqətinin birinci günündən başlayaraq o zamana (qiyamətə) qədər davam etdirir ki, onun bütün zidd ünsürləri ondan alınsın, pak və çirkinliklərdən uzaq bir torpaq ünsürünə çevrilsin. Məhşər günündə də insanlar onun üstündə məhşur olacaqlar. Bəzi rəvayətlərə uyğun olaraq qiyamətin torpağında heç bir bina yoxdur ki, insanın üstünü örtsün, o yerin üstü çala-çuxur deyil ki, görməyin qarşısını alsın. O, üstünə qan tökülməmiş və üzərində günah iş görülməmiş ağ gümüş kimidir.

Ətreaflı cavab

يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ...  “O gün yer və asiman hazırkından tam başqa bir şəklə düşəcəkdir” ayəsinə əsasən məhşərin torpağı bu dünyanın torpağı ilə tam fərqlidir. Mərhum Əllamə Təbatəbai يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحى‏ لَها “O gündə yer öz xəbərlərini hekayət edər”[1] ayəsinin təfsirində yazır: Yer Allahın vəhyi və fərmanı əsasında danışacaq, onda baş vermiş olan hadisələrdən söhbət açacaqdır. Deməli, yerin də özünə görə şüuru vardır, onda baş verən hər bir əməli başa düşür, xeyri və şəri bir-birindən ayırır və onu şəhadət vermək üçün saxlayır. Nəhayət, ona icazə verilən bir gündə – qiyamət günündə şahidlik edərək, onda baş verən hadisələri xəbər verəcəkdir. وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ “Elə bir şey yoxdur ki, Allaha həmd ilə yanaşı təsbih deməsin (Onu hər növ eyb və nöqsandan pak-pakizə bilməsin), lakin siz onun təsbehlərini dərk etmirsiniz.”[2], həmçinin قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ" “Deyərlər: Hər bir şeyi nitqə gətirən Allah bizi (də) nitqə gətirdi”[3] ayələrinə diqqət yetirməklə məlum olur ki, həyat və şüur kainatın bütün varlıqlarında mövcuddur, hərçənd ki, biz onların necə həyata malik olmasından xəbərsizik.[4]

Digər tərəfdən, bu aləmin bütün varlıqları hərəkət halındadır, təkamülə doğru olan bu hərəkətlərini Mütləq Kamala çatdıqları bir günə qədər davam etdirirlər. Təkamül prosesi qüvvədən (ən zəif mərhələdən) felə (son kamala) doğru olmaqla varlıq aləminin bütün hissələrinə, o cümlədən asimanlara və yerə hakimdir. Bu və qeyd olunan yuxarıdakı məsələ yerin də belə bir təkamül prosesinə malik olduğunu göstərir.

“Cismani məad” bölməsində isbat olunduğu kimi, insan qiyamətdə elə bu bədənlə məhşur olacaqdır, lakin insanın ünsür bədəni təbiət aləmində – dünyada kəsif əxlat (çirkli qarışıqlar), ziddlər və hissələrdən təşkil olunduğuna baxmayaraq, qiyamət başlanan zaman nurani, zatən diri, əbədiyyətə məhkum olunan,  fəsaddan – xarab olmaqdan uzaq, xəstəlik və sair kimi arizələrdən pak-pakizə şəkildə məhşur olacaqdır. Yəni bu dünyada əsil və ikinci dərəcəli hissələrdən təşkil olunan insanın qiyamətdə yalnız əsil hissələri məhşur olacaqdır.[5] Bununla aydın olur ki, insanın məhşur olduğu məkan da həmin nəş’əyə (yeni həyata) uyğun olacaqdır. Yer də digər bütün varlıqlar kimi özünün təkamül prosesini xilqətinin ilk günündən başlamışdır[6] və o günə qədər davam etdirəcəkdir ki, ondakı ziddlərin hamısı ondan alınsın, çirkinliklərdən pak-pakizə bir torpaq halına düşsün. Şərif ayəyə əsasən, o gündə yer insanların əməllərinə şəhadət verəcəkdir. Qiyamət adlanan həmin nəş’ədə özünün vücud mərtəbələrinin seyrində ikinci dərəcəli hissələr və çirkinliklərlə zidd olan ən yüksək vücud mərtəbələrinə çatacaqdır. Nəhayət, qiyamət aləmi təbiət aləminin  və quruluşunun vücudi kamalı olacaqdır. Bu iki nəş’ənin hər birinin zati vücudları digəri ilə ziddir. Belə ki, dünya və təbiət aləmini təzəcə açılmış çiçəyə, axirət aləmini isə təzə yetişmiş kamil meyvəyə oxşatmaq olar ki, idrak şüur və həyat sahibi olacaqdır.[7]

Həzrət Peyğəmbəri-əkrəm (səlləllahu əleyhi və alih) buyurur: “Qiyamət günü insanlar pak-pakizə çörək dairəsinə oxşayan ağ və xalis yerin üzərində məhşur olacaqlar; belə  ki, heç kəs üçün onun üstündə nişanə yoxdur.”[8] Yəni insanın üstünü örtə biləcək heç bir bina, gözün görməsinin qarşısını alacaq çala-çuxur və alçaq-uca yer yoxdur. Onun yerinin bu dünya yeri kimi olduğunu güman etmə, yalnız adda onunla birdir. İbni Abbas demişdir: “Onda ağaclar, dağlar, dərələr, bunların içində olanlar aradan gedəcəkdir, Ukaz dərisi kimi səriləcəkdir.[9] Üzərinə heç bir qan tökülməyən və üstündə heç bir günah törədilməyən ağ gümüşə bənzəyir. Asimanlar Günəş, Ay və ulduzlarla birlikdə aradan gedəcəkdir.”[10]

 


[1] “Zilzal”  surəsi, ayə:  4

[2] “İsra”  surəsi, ayə:  44

[3] “Ha-mim Səcdə”  surəsi, ayə:   21

[4] Əllamə Təbatəbai, “Əl-mizan” təfsiri, 20-ci cild, səh. 342, “Camieyi müdərrisin”in nəzdində fəaliyyət göstərən “İslami nəşriyyat”ın dəftərxanası, Qum, 1417-ci qəməri il

[5] Bax: Sual 14414 (sayt: 14773), “Cismani məad və ikinci dərəcəli üzvlərin qayıtmaması”

[6] Məhəmməd Şücai, “Məad, yaxud Allah dərgahına qayıdış”, səh. 72, “Şirkəti səhamiye intizar”, bi. ca, payız, 1362-ci şəmsi il

[7] Seyid Məhəmməd Hüseyni Həmədani, Derəxşan, “Üsuli Kafidən bəzi hissələr”, 4-cü cild, səh. 7, Qumun elmiyyə çapxanası, 1363-cü şəmsi il

[8] “Səhihi-Müslim”, 8-ci cild, səh. 127; “Səhihi Buxari”, 8-ci cild, səh. 135, Molla Möhsün Feyz Kaşaninin “Əl-məhəccətul-beyza fi təhzibil-əhya” kitabının nəqlinə əsasən, təshih və əlavələr: Əli Əkbər Ğəffari, 8-ci cild, səh. 322, “Camieyi müdərrisin”in islami nəşriyyat müəssisəsi, Qum, 4-cü çap, 1417-ci hicri qəməri il

[9] Ukaz – Məkkədə bir bazarın adıdır. Ərəblər hər il orada bir yerə yığışıb bir ay qalır, alver edir, şer oxumaqla bir-birinə öyünürdülər.

[10] Molla Möhsün Feyz Kaşaninin “Əl-məhəccətul-beyza fi təhzibil-əhya” kitabının nəqlinə əsasən, təshih və əlavələr: Əli Əkbər Ğəffari, 8-ci cild, səh. 322, “Camieyi müdərrisin”in islami nəşriyyat müəssisəsi, Qum, 4-cü çap, 1417-ci hicri qəməri il

 

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6705 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Qadının şəxsiyyəti və məqamı İslam məktəbində hansı həddədir? Görəsən onlar da kişilər kimidirlər?
    9581 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/02/14
    İslam dini nöqteyi nəzərində qadın və kişi arasında yaradılışın əsil hədəfinə (kamil və insanlıq nöqtəsi) çatmaqda heş bir fərq qoyulmamışdır. Belə ki, hər iki cins yaradılışın təkamül nöqtəsinə çatmaq üçün nə qədər çox çalışsalar bir o qədər də insanlıq aləmində uca məqama yiyələnəcəkdir. Amma bu məqama yiyələnmək üçün cinsiyyət heç ...
  • Bədgüman olmağın amilləri nədir? Onun müalicə yolları nədir?
    10534 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Din təlimlərində başqalarını çirkin güman edən şəxsə “bədgüman” deyilir. İslam mənbələrində bu məsələ barəsində gələnləri araşdırırıq: Bədgümanlıq – başqaları barəsində sui-zən, pis xəyallar etmək və mənfi fikirləşməkdir. Başqa sözlə desək, bədgümanlıq budur ki, insan başqalarının sözü və rəftarı barəsində pis fikirlər və yaramaz xəyallara malik ...
  • Mən səkkiz ildir ki, evliyəm və indiyədək xüms ödəməmişəm, xahiş edirəm mənə yol göstərin.
    6331 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri: İlk iş günü onun il başıdı. Hər il bu gün qalan şeylərin xümsünü ödəməldir. İstər nağd pul olsun istərsə də gündəlik təlabat malları. Məsələn: qalan ərzaq, həmçinin bir il ərzində istifadə edilməyən ev əşyaları və paltarlar və s. Əgər keçmiş ...
  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12639 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    6112 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
    9096 Qədim kəlam 2011/11/24
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9528 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13709 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Imam Hüseynlə (ə) birgə Yezid ibni Müaviyənin Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı Ərinəbdən elçiliyi düzgündürmü? Onun Kərbəla hadisəsində təsiri olubdur?
    9005 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bəzi tarixi kitablarda yazılıbdır: Baxmayaraq ki, bütün şəhvətpərəstlik, qürurlanmaq və arzusuna çatmaq istədikləri vasitələr onun ixtiyarında idi, amma yenə də xəbis (çirkli) gözlərini Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı, İshaqın qızı, Ərinəb adında iffətli, ərli qadına dikmiş və onunla evlənməyə çox əlaqədar olmuşdu. Atası Müaviyə də hiylə ilə istədi pak, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164345 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162056 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119387 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112877 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    108910 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93427 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54631 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    52646 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45671 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45312 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...