Please Wait
6566
Bu şərif ayədə gələn الْمُقْتَسِمِينَ “əl-müqtəsimin” kəlməsi “ayrılıq salanlar və bölənlər” mənasınadır. Bu ayənin şəni-nüzulu (kimlərin barəsində nazil olması) ilə əlaqədar təfsirlərdə bir neçə ehtimal verilmişdir:
1. Kafir başçılar; belə ki, onlar həcc mövsümündə öz qüvvələrini Məkkənin yollarında və girişlərində bölüşdürürdülər ki, müsafirlərə desinlər: “Məhəmməd adlı bir şəxs böyük iddialar edir, onun sözlərinə qulaq asmayın!” Habelə, o həzrəti kahin, sehrkar və məcnun bir insan kimi təqdim edirdilər.
2. Bir qrup da Quranı öz aralarında bölüşdürürdülər ki, hər biri özünə düşən hissənin oxşarını düzəltsin.
3. Bəziləri Quranı hissə-hissə edir, bir hissəsinə əməl edib başqa hissəsini boşlayırdılar.
4. Qüreyş tərəfindən bir tayfa Quranı hissə-hissə edirdilər, bir dəstə “sehrdir!”, başqa bir dəstə “keçmiş nəsillərin əfsanəsidir!”, bir dəstə də “saxta şeylərdir!” deyirdilər.
5. Bəziləri demişlər: məqsəd İslamdan əvvəlki yəhudilər və məsihilərdir. Belə ki, onlar dində təfriqəyə düçar olaraq müxtəlif firqələr şəkilinə düşmüşdülər. Hər qrup öz ixtiyarında olanlarla şad olurdular və “Quran” dedikdə məqsəd ümumi şəkildə asimani kitabdır.
Aydın olur ki, “Hicr” surəsinin 91-ci ayəsində Allahın məqsədi Quranın saxta nüsxəsinin varlığı və ya yayılması deyildir.
Allah-taala “Hicr” surəsinin 89-91-ci ayələrində Peyğəmbərə göstəriş verərək buyurur: “İmansız şəxslərin müqabilində möhkəm dayan və çəkinmədən de: mən aşkar şəkildə (ilahi əzabdan) qorxudanam[1], mən sizə təhlükə elan edirəm! Çünki Allah buyurur ki, sizə ağır bir əzab nazil edərəm ki, necə ki, təqsim edənlərə (müqtəsimlərə) göndərmişəm.[2] Həmin kəslər ki, Allahın ayələrini hissə-hissə edirdilər.”[3]
Bu şərif ayədə gələn “əl-müqtəsimin” kəlməsi ayrılıq salanlar və bölənlər mənasına gəlmişdir. Bu ayənin şəni-nüzulu və kimlərin barəsində nazil olması ilə əlaqədar təfsirlərdə bir neçə ehtimal verilmişdir:
1. Kafir başçılar, belə ki, onlar həcc mövsümündə öz qüvvələrini Məkkənin yollarında və girişlərində bölüşdürürdülər ki, müsafirlərə desinlər: “Məhəmməd adlı bir şəxs böyük iddialar edir, onun sözlərinə qulaq asmayın!” Habelə, o həzrəti kahin, sehrkar və məcnun bir insan kimi təqdim edirdilər.
2. Bir qrup da Quranı öz aralarında bölüşdürürdülər ki, hər biri özünə düşən hissənin oxşarını düzəltsin.[4]
3. Qüreyşdən bir tayfa Quranı hissə-hissə edirdilər, bir dəstə “sehrdir!”, başqa bir dəstə “keçmiş nəsillərin əfsanəsidir!”, bir dəstə də “saxta şeylərdir!” deyirdilər.[5]
4. Bəziləri demişlər: Məqsəd islamdan əvvəlki yəhudilər və məsihilərdir ki, dində təfriqəyə düçar olmuş və müxtəlif firqələr şəkilinə düşmüşdülər. Hər qrup öz ixtiyarında olanlarla şad olurdular, Quran dedikdə məqsəd asimani kitabdır.[6]
5. Bəziləri Quranın bir hissəsinə əməl edib başqa hissəsini boşlayırdılar.
Beşinci ehtimalda qeyd etmək lazımdır ki, ilahi proqramlar ümumi şəkildə bütün insanların mənafeyini qoruyub təmin edir. Lakin zahirdə və ilk baxışda adətən, onun bəziləri insanın meylləri ilə müvafiq, bəziləri isə müxalif olur. Məhz belə olan halda həqiqi möminlər yalançılardan seçilir. Birinci dəstə hər bir hökmü sözsüz qəbul edirlər. Onlar hətta zahirdə onların mənfəətinə olmasa belə, “Hər şey Allah tərəfindəndir” deyərək[7] ilahi hökmlərin arasında heç bir fərq qoymadan və istisnasız olaraq hamısını qəbul edirlər.
Amma qəlbləri xəstə olanlar, Allahın dinindən və ilahi hökmlərdən şəxsi mənafe istiqamətində bəhrələnmək istəyənlər yalnız öz mənfəətlərinə olanları qəbul edir və sairlərdən üz çevirirlər. Onlar Quran ayələrindən hətta bir ayənin özünü belə, iki hissəyə bölür, öz meylləri ilə müvafiq olanları qəbul edir, qalanlarını isə boşlayırlar.
نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ “Bəzi ayələrə iman gətirib bəzilərinə kafir oluruq”[8] deyən bəzi keçmiş qövmlər kimi nəğmələr oxumağımız layiqli deyildir. Çünki bütün dünyapərəstlər elə bu işi görürlər. Haqq və batil ardıcıllarının seçilməsində əsas meyar insanların şəxsi meylləri, nəfsani istəkləri və zahiri mənafeyi ilə uyğun gəlməyən şeylər müqabilində təslim olmaqdır. Məhz belə olan halda möminlər münafiqlərdən ayrılıb seçilir.[9]
Deməli, “Hicr” surəsinin 91-ci ayəsində məqsəd Quranın saxta nüsxələrinin varlığı və ya nəşr olunması deyildir. Tövsiyə edirik ki, şəkk-şübhəyə düşdüyünüz və ya məfhumunu düzgün şəkildə təhlil edə bilmədiyiniz ayələrlə qarşılaşan zaman aşağıdakı mötəbər təfsir kitablarına müraciət edəsiniz:
1. “Əl-mizan” təfsiri, Əllamə Məhəmməd Hüseyn Təbatəbai
2. “Təfsiri-nümunə”, Ayətullah Məkarim Şirazi və alimlərdən bir qrupu
3. “Nur” təfsiri, Möhsün Qiraəti.
[1] وَقُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ
[2] كَمَا أَنزَلْنَا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ
[3] الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ
[4] “Təfsiri-nur”, 6-cı cild, səh. 356
[5] “Əl-mizan” təfsirinin farsca tərcüməsi, 12-ci cild, səh. 286
[6] “Hidayət” təfsiri, 5-ci cild, səh. 401
[7] “Ali-İmran” surəsi, ayə: 7 كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا
[8] “Nisa” surəsi, ayə: 150
[9] “Təfsiri-nümunə”, “Hicr” surəsinin 85-91-ci ayələrinin təfsiri