"Məhəbbət" "hub" kəlməsindəndir. Lüğətdə dostluq, sevgi və qəlbən bağlılıq mənasınadır. Həbbə, yəhibbu, onu sevdi, ona vuruldu.[1] Buna Əsasən, məhbub, yəni verilmiş və dost tutulmuş.

Allahın bəndələrinə olan məhəbbəti:

Məhəbbət vücuda aid bir əlaqədir. Məhəbbətin ən mühüm səbəblərindən biri, hər bir vücudda olan, özünü istəməkdir. Allahın öz zat və kəlamına elmi var. ona görə də özünü sevir. Necə ki, öz yaratdıqlarını da, öz zatını sevdiyinə görə sevir. Çünki yaranmışlar onun zatından əmələ gələn işlərdəndirlər.

Allahın bəndələrə olan məhəbbəti, onun ürfi mənasında deyil. Çünki bu ürfi məna nəfsin təsir altına düşməsinə gətirib çıxarır ki, Allah ondan uzaqdır.

Allahın məhəbbəti öz zatına olan məhəbbətindən qaynaqlanır. Allahın özünə olan sevgisi, həmin xeyri dərk etməkdir.

Allah öz camalını dərk etdiyinə görə, aşiqdir. Onun zatı zat ilə dərk olduğuna görə, məşuqdur. Allahın feli (iş) zatından ayrı olmadığına görə, ona da məhəbbəti şamil olur. belə ki, Allah öz işlərini sevir. Yaratdıqları onun işinin nəticələri olduğuna görə, onları da sevir.[2]

Deməli dünyanın bütün varlıqları, Allahın sevimlisidirlər. amma bizim burada bilmək istədiyimiz şey, insanların sevimli olmasıdır, xüsusi mənada ki, sonradan gələcək.

Allahın necə sevimlisi olmaq və sevginin uca məqamına yetişməyin yolunun hansı olduğunu bilmək üçün, Allahın sevmlilərini tanımaq lazımdır ki, insan onları tanımaqla, o məqama yetişməyin yollarını gedib və Allahın sevimlilərinin sırasında olsun.

Quranı kərimdə bəzi dəstələrə işarə olunur ki, Allah onları sevir. Aşağıda onların bəzisini nümunə olaraq bəyan edirik:

1. Səbr edənlər,"... والله یحب الصابرین"[3] Allah səbr edənləri sevir.

2. Pərhizkarlar, "... فان الله یحب المتقین "[4] Allah pərhizkarları sevir.

3. Təvəkkül edənlər, "... ان الله یحب المتوکلین "[5] Allah təvəkkül edənləri sevir.

4. Tövbə edənlər və paklar, "... ان الله یحب التوابین و یحب المتطهرین "[6] Allah tövbə edənləri və pakları sevir.

5. Yaxşı iş görənlər, "... ان الله یحب المحسنین "[7] Allah yaxşı iş görənləri sevir.

6. Mücahidlər, " ان الله یحب الذین یقاتلون فی سبیله..."[8] Allah onun yolunda vuruşanları sevir.

7. Ədalət icraçıları, "... ان الله یحب المقسطین"[9] Allah ədalətliləri sevir.

Bunlar Allahın məhəbbət etdiyi və sevdiyi insanlardan bir dəstədərlər.

Allahın bəndəsinə olan məhəbbətinin mənası budur ki, Allah hicabları onun qəlbindən silər ki, onu qəlbinin gözü ilə görsün və ilahinin uca yaxınlığı məqamına yetişməsinə güc verər. Allahın bəndəyə olan bu iradəsi, onun məhəbbətidir. Başqa sözlə, Allahın məhəbbəti, bəndənin batinini Allahdan qeyrisindən paklamaq və onunla Allahı arasında fasilə və mane olan bütün maneələrdən xali etməkdən (boşaltmaqdan) ibarətdir.[10]

Ariflər Allahın bəndələrinə olan məhəbbətini iki formada bilirlər:

1.              İbtidai ya minnətli məhəbbət ki, Allah tərəfindən bəzi bəndələrə edilən ilk köməkdir ki, bəndənin itaət etməyə güclənməsinə səbəbdir.

2.              Allahın bəyəndiyi sifətlərə malik olmaq və itaətin səmərəsi olan, sonrakı ya layiq olub əldə edilən məhəbbətdir. Bu iki yolla baş verir.

A). Müstəhəvləri etmək yolu ilə yaxınlaşmaq.

B). Vaciblərlə yaxınlaşmaq.[11]

Allahın bəndəyə olan məhəbbətinin əlamətlərindən biri əmrlərə itaət və nəhylərdən çəkinmə köməyidir.

Allahın bəndələrəolan rəhmət və kəramətinin aşkar olmasıdır.

İlahi məhəbbəti əldə etməyin yoları:

1.               Məhəbbət yaratmaq üçün ilk addım və ilahi məhəbbətə yetişməyin yollarından biri, dünya və onun bağlılıqlarından qəlbi paklamaq, dünyadan əlini üzmə və Allaha doğru hərəkətdir.

Bu iş, yalnız Allahdan qeyrisinin qəlbindən məhəbbətini xaric etməklə baş verir. Çünki insanın qəlbi bir qab kimidir ki, nə qədər ki, onun suyunu boşaltmamısan, sirkəni qəbul edə bilməz. Allah da heç kəsin daxilində iki qəlb qoymamışdır.[12] İslam Peyğəmbəri (s) buyurur:

«حب الدنیا و حب الله لایجتمعان فی قلب واحد»[13]

Dünya məhəbbəti və Allah məhəbbəti bir qəlbdə cəm olmazlar. Aydındır ki, əgər Allah məhəbbəti bir nəfərin daxilində yer tutsa, onun sevimlisi olacaq.

Dostları harda məhrum edərsən,

Sən ki, düşmənlərlə bir fikirdəsən.

2.               Səbr və dözüm:

Problemlər, çətinliklər, müsibətlər və ... qarşısında səbr etmək, ilahi qürbə yetişməyin digər bir yoludur ki, Quran və rəvayətlərdə ona çoxlu təkid olubdur. Ona görə də ariflər bu sifətə malik olanları, yəni səbr edənləri Allahın sevimliləri bilirlər.[14]

3.               Peyğəmbər (s) itaət etmək:

Bu ayəyə istinad etməklə:

«قل ان کنتم تحبون الله، فاتبعونی، یحببکم الله...»[15]

De: Əgər Allah sevirsinizsə, mənə itaət edin ki, Allah da sizi sevsin," ilahi məhəbbəti əldə etməyin yollarından biridir.[16] İbn Ərəbi, Peyğəmbərə itaət etmək və Allahın məhəbbəti arasındakı bağlılığı səbəbi barəsində deyir: Allah Peyğəmbər (s)- ə itaət etməyin ona görə məhəbbət səbəbi sayıbdır ki, Peyğəmbər aləm güzgüsündə haqqın cilvəsidir.[17] Buna əsasən, İbn Ərəbinin nəzərində heç kəs Peyğəmbər (s)- ə itaət etmədən həzrət haqqın sevimlisi ola bilməz. çünki, Peyğəmbər (s) də ilahi əmrlərə tabedir. Beləliklə tabeçilik həm Peyğəmbərdə, həm də ardıcıllarında, Allah məhəbbətini qazanmaq məqsədidir.[18]

4.               Cihad və mübarizə:

Allah yanında cihad və mübarizə, və ilahi məhəbbətə əl tapmağın digər səbəblərindəndir. Allah yolunda cihad edənlər Allahın həqiqi sevimlilərindən və Allahın xüsusi məhəbbətindən faydalanırlar. Çünki onlar ilahi hədəfləri irəli aparmaqda heç bir səy və çalışmalarını əsirgəmirlər. Onlar can və malları ilə, haqq və batilin bütün döyüş cəbhələrində iştirak edirlər. həm müharibə meydanlarında, həm də mədəniyyət savaşlarında din düşmənləri ilə mübarizəyə qalxır və ilahi dəyərləri qoruyurlar. Allah yanında cihad və mübarizə edənlər, bənd kimidirlər ki, haqq yoluna yönələn zərər və nöqsanların qarşısını alır və şeytanın yolunu bağlayırlar. Onlar Allahın dinində heç bir təhlükəyə icazə vermirlər. ona görə də Allahın sevimlisidirlər.

5.               Tövbə:

Günahlardan peşimançılıq və qayıtmaq və Allahın sonsuz lütf və rəhmətinə üz tutmaq və pənah aparmaq, Allahın məhəbbətini cəlb etməyə səbəb olur. Günahdan tövbə etmək məhəbbətin kökünü yenidən möhkəmlədəcək, bəndəni Allahadaha yaxın edəcək və Allahın xüsusi məhəbbət və rəhmət qapılarını açır. Tövbə ilə Günahkar bəndə, Allahın lütf və köməyi ilə, Allahın sevimlisi və dostuna çavrilir.

Rahnuma təfsirini yazan bu fikirdədir ki, paklara və tövbə edənlərə olan Allahın məhəbbətinə işarə etməyin hədəflərindən biri, insanları tövbə və paklığa həvəsləndirməkdir.[19]

6.               İnfaq edənlər:

Sədəqə və infaq vermək Allahın məhəbbətinə səbəb olur və Allah infaq edənləri sevir: Sədəqə və infaq əslində ilahi nemətlərə təşəkkür etmək və onun əmrindən itaət etməkdir.[20]

7.               İman və saleh əməl:

İman və saleh əməl, Allahın razılığını və onun sevimliliyini qazanmağın digər bir səbəbidir. Çünki ilahi mükafat və nicat tapmaq, saleh əməllə birgə olan imanla mümkündür. Buna əsasən, əməlsiz iman mükafata və nicat tapmağa səbəb olmayacaq. Nəticədə ilahi məhəbbət də (hansı ki, " لایحب الظالمین"[21] Allah zalımları sevmir, ayəsindən istifadə olunur) olmayacaq.[22]

8.               Ehsan:

Ehsan və yaxşılıq ilahi məhəbbətin yollarından biridir.[23]

9.               Təharət və paklıq:

Allah- Taala qusl, dəstəmaz və təyəmmüm kimi olan ibadətləri bəyan edəndən sonra buyurur: Bu əmrlərin sirri (ibadətləri yerinə yetirmək əmri) odur ki, insanlar pak olsunlar.

«... ما یرید الله لیجعل علیکم من حرج و لکن یرید لیطهرکم...»[24]

Allah sizə çətinlik yaratmaq istəmir. Sizi pak etmək istəyir. Buna əsasən, Allahın verdiyi hər bir əmr, ibadət və... əmrlərindən ümumi olaraq, sirri ruh və batinin paklanmasıdır.[25] Və....

Həzrət Ayətullah Cavadi Amuli deyir: Allahın məsələn səbr edənləri, ya təvəkkül edənlər ya ədalətliləri sevməsi məsələsində, bu sevgi əslində buna qayıdır ki, təvəkkül Allah sevir. Təvəkkül edən də təvəkkül etdiyinə görə, Allahın sevimlisidir.[26] Əlbəttə mümkündür, təvəkkül, səbr edən insan, xoşlamadığı digər sifətlərə sahib olsun. Amma onun təvəkkül və səbri Allahın sevimlisidir. Amma əgər insan elə ola ki, Allahdan başqa heç nə istəmir və təkamülün bütün yollarını gedib, bu zaman, bu insanın zatı Allahın sevimlisi olur. ondan sonra, onun bütün sifət və işləri Allahın sevimlisi olur.[27]

Əgər belə olsa və Allah bir insana məhəbbət etsə, bütün yaranış sistemi ona məhəbbət edər. çünki onların hamısı Allahın iradəsinə tabedirlər. bu məqam insanın ən üstün məqamlarındandır. Allahın bir kəsin sevimlisi olması mühüm deyil, insanın Allahın sevimlisi olması çox mühümdür.[28]

Buna əsasən, əgər insan Allahın dostu olsa, o zaman onun etdiyi iş, Allahın etdiyi işdir, dediyi söz, Allah sözüdür və ... Allaha aid xüsusiyyətlər onda zühur edir.

Məşhur qurbi- nəvafil hədisində Peyğəmbər (s) buyurur ki, Allah- Taala mənə buyurdu:

«ما یتقرب الی عبد من عبادی بشیء احب الی مما افتر ضت علیه و انه لیتقرب الیّ بالنافلة حتی احبه...»

Heç şey vacibləri yerinə yetirmək qədər, bəndəni mənə yaxın etmir. Amma mənim bəndəm nafilələr (müstəhəblər) və müstəhəb ibadətləri yerinə yetirmək yolu ilə mənə yaxın olur. o qədər ki, mənim sevimlim olur. Əgər sevimlim olsa, o zaman mən onun dili oluram və o mənim xüsusi feyzimlə ki, onun dili formasında olan mənim felimlə danışır. Onun gözü olaram və o mənim xüsusi feyzimlə ki, onun gözü formasında olan mənim qəlbimlə görər. Buna əsasən, Allahın sevimlisi olan mömin sözü, Allahın kəlamı kimidir.[29]

Həmçinin əgər insan Allahəın sevimlisi olsa, sevimlilikdən üstün, Allah onun aşiqi olar.

Peyğəmbər buyurur:

«اذا احب الله عبداً عشقه و عشق علیه، فیقول عبدی انت عاشقی و محبی و انا عاشق لک و محب لک،

ان اردت او لم ترد»[30]

Hər vaxt bəndə Allahın sevimlisi olsa, Allah onu özünə aşiq edər və özü də ona aşiq olar. Sonra deyər: Mənim bəndəm sən mənim aşiqimsən. Mən də sənin aşiqinəm. İstəyirsən istə ya istəmə.

Nəticə budur ki, Allahın məhəbbəti məqamına yetişmək və bu feyzi dərk etmək üçün müxtəlif yollar var ki, səbr, tövbə, təqva və ... onlardandır. Xülasə olaraq, haramları tərk etmək və ilahinin vacib etdiklərini və müstəhəbləri yerinə yetirmək.