Ətraflı axtarış
Baxanların
7684
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/08
Sualın xülasəsi
Rəf hədisi nədir?
Sual
Rəf hədisinin nə olmasını açıqlayasız?
Qısa cavab

Rəf hədisi, Peyğəmbərdən (s) iki hədisin ünvanıdır. Onlardan birinin mənası məxsus vəziyyətdə İslam dinində təklifin və ya mükəlləfin bəzi işlərindən təklifi və bəzi təsirlərin götürülməsi və başqa birisi isə müəyyən şəxslərə təklifin və bəzi hökmlərin inkar olunmasına aiddir.

Birinci hədis, şiənin keçmiş və müasir mötəbər mənbələrinin çoxunda, ibarətlərində az bir fərqlə və rəfin misdaqlarında say ixtilafı ilə İmam Sadiq və İmam Rza (ə) vasitəsilə Peyğəmbərdən (s) rəvayət olunub. Sənəd cəhətindən səhih ya ötəbər olduğu bilidirilib.

Hədisin ilkin mənası ona kamil şəkildə diqqət olunmaqla belədir: "Müsəlman ümmətindən doqquz şey götürülübdür:

1.Xəta,

2. Yaddan çıxarma,

3. Bilmədikləri şeylər,

4. Gücləri, qüvvələri çatmayan şeylər (مالایطیقون)

5. Naçar olaraq yerinə yetirdikləri şeylər,

6. Məcbur yerinə yetirdikləri işlər (ikrah),

7. Pis fal vurmaq,

8. Vəsvəsə üzündən yaradılış haqqında fikirləşmək,

9. Əl ya dillə icra etmədən şirkə məşğul olmaq".[i]

Bu hədis, şərh edənlərin izahından əlavə, üsul- fiqh alimlərinin açıqlaması və nəzər diqqətində olub (adətən keçmiş əhli sünnə alimlərinin əsərlərində, mocməl və mobəyyin bəhslərində), məxsusən şiənin yeni üsul alimlərinin dəqiqliyində (diqqət mərkəzində) qərar tutubdur. (təhrimi hökmün (üsuli qaydadır) şübhələrində bəraət əslinin isbatı üçün "Mola yələmun, " مالایعلمون" ibarətinə istinad etmək cəhətindən). İkinci məşhur "rəf" hədisi (رَفْعُ القلم) əhli sünnə mənbələrində neçə yol ilə İmam Əlidən (ə), həmçinin Ayişədən nəql olunan nəbəvi (Peyğəmbərə məxsus olan) hədisdir. 

Ətreaflı cavab

Rəf hədisi, Peyğəmbərdən (s) iki hədisin ünvanıdır. Onlardan birinin mənası məxsus vəziyyətdə İslam dinində təklifin və ya mükəlləfin bəzi işlərindən təklifi və bəzi təsirlərin götürülməsi və başqa birisi isə müəyyən şəxslərdə təklifin və bəzi hökmlərin inkar olunmasına aiddir.

Birinci hədis, şiənin keçmiş və müasir (yeni) mötəbər mənbələrinin çoxunda, i9barətlərində az bir fərqlə və rəfin misdaqlarında say ixtilafı ilə imam Sadiq (ə) və İmam Rza (ə) vasitəsilə Peyğəmbərdən (s) rəvayət olunub. Sənəd cəhətindən səhih ya mötəbər olduğu bildirilib.

Hədisin ilkin mənası ona kamil şəkildə diqqət olunmaqla belədir:

"Müsəlman ümmətindən doqquz şey götürülübdür:

1. Xəta,

2. yaddan çıxarma,

3. Bilmədikləri şeylər,

4. Gücləri, qüvvələri çatmayan şeylər " مالایطیقون"

5. Naçar olaraq yerinə yetirdikləri şeylər,

6. Məcbur yerinə yetirdikləri işlər (ikrah),

7. Pis fal vurmaq,

8. Vəsvəsə üzündən yaradılış haqqında fikirləşmək,

9. Əl ya dillə icra etmədən şirkə məşğul olmaq".

Əlbəttə bu barədə başqa rəvayətlərdə daxil olubdur ki, bəzisində ancaq dörd şey və bəzisində isə üçü qeyd olunubdur. Əsl məna və mətləbin mahiyyəti baxımından bir- biri ilə ziddiyyətləri yoxdur, çünki, mümkündür onlarda ən mühüm xasiyyətlərə işarə olunub və bununla kifayətlənilib.

Bu hədis, şərh edənlərin izahlarından əlavə, üsul- fiqh alimlərinin açıqlaması və nəzər diqqətində olub (adətən keçmiş əhli- sünnə alimlərinin əsərlərində, mocməl və moləyyin bəhslərində), məxsusən şiənin müasir üsul alimlərinin dəqiqliyində (diqqət mərkəzində) qərar tutubdur. (Təhrimi hökmün şübhələrində bəraət əslinin isbat olunması üçün " مالایعلمون" ibarətinə istinad etmək cəhətindən).[1]

Hədis barəsində birinci nöqtə bundan ibarətdir ki, bu söz, Allah- Taalanın İslam Peyğəmbərlərinin (s) ümməti, onların yayılması və inkişafı üçün məxsus inayətini (minnətini) bəyan etmək yerindədir.

Bu hədislərdə rəf və aradan götürülmənin nə olması barədə ehtimallar vardır:

Bəzilərinin etiqadına əsasən rəvayətin zahirindən nəzərə yetişən (diqqəti cəlb edən) budur ki, gərək götürüləcək şey işlərindən sonradır ki, onu qərar vermək və aradan qaldırmaq şəriət sahibinin əli ilədir. Çübki, şəriətin sahibi olur. Buna görə də cəzalandırmanın mahiyyəti ola bilməz. Çünki, yaradılışın işlərindəndir. Nəticədə, mümkün deyil ki, şəriət sahibinin məqsədi o ola.

Mümkündür xəbər verməyi iradə etmiş ola. Bunun da hədisin zahiri ilə müxalifətçiliyi vardır. Ona bilsin cəzanın götürülməsindən mənşənin (mənbənin) götürülməsi iradə oluna ki, bu da həmin şəri qərar verilmiş hökmdür. Buna əsasən götürülmüş şey təbiətinə görə cəzanın mahiyyəti deyil, bəlkə şəri hökmdür.[2]

Əllamə Məclisi deyir: "ola bilsin məqsəd, cəzanın götürülməsi ola. Həmçinin ehtimalı vardır ki, onun əslinin bəzisi, onun təsiri yaxud təklifi hökm ola".

Üsul- fiqh alimləri bəraət fəslində bu hədis və onun hər bir cümlələri barədə bəhslər ediblər. Ən çox söz- söhbət yeri olan həmin "rəfin" mənasıdır. Çünki, əgər desək ki, bu eyni ilə müəyyən edilmiş və onların əsli bu ümmətdən götürülmüşdür, bəs gərək baxaq görək rəf və götürülməkdən məqsəd nədir? Və necə götürülübdür? Bəziləri isə "rəfin" təklifi və vəzi əsərlərin hamısına şamil olduğunu bildiriblər. Əlbəttə bəzi yerlərdə (səhvən öldürmə və səhv səcdəsi kimi) xəta və səhv barəsində hökm əvvəldən daxil olubdur və hədisin dairəsindən kənardır.

Bunu demək lazımdır ki, üsul- fiqh elmində mühüm bəhs " ما لایعلمون" cümləsi üzərindədir. Yəni istidlalın nəticəsi belə olur ki, bizə hökmü məlum olmayan hər bir şey üçün təklif yoxumuzdur və o hökmü yerinə yetirmək bizim üçün lazım deyil. Əlbəttə bu zaman qəbul olunur ki, öz vəzifəmizi tanımaqda səhlənkarlıq etməmiş olaq. Əllamə MÇəclisi deyir: Bu hədisdə olan başqa bir nöqtə budur ki, ola bilsin məqsəd bu cümlənin bəzisində məxsusən həzrəti Peyğəmbərin (s) ümməti olmasın və məqsəd onların cəminin (cümlələr toplusunun) bu ümmətə ixtisas verilməsidir. Baxmayaraq ki, onların bəzisi bu ümmət və başqa ümmətlərin arasında müştərəkdir...[3]

İkinci məşhur "rəf" hədisi " رَفْعُ القلم", Əhli- sünnə mənbələrində neçə yol ilə İmam Əlidən (ə) həmçinin Ayişədən nəql olunan nəbəvi hədisdir. Bu hədisə əsasən, ikinci xəlifə xilaf işi yerinə yetirmiş divanə (oğlunu əldən vermiş) qadın barəsində şallaq vurulması cəzasının icra olunmasına hökm verən vaxt İmam Əli (ə) onun üçün Peyğəmbərin (s) sözünü rəvayət edir ki, ona uyğun olaraq üç nəfərdən qələm (təklif, hökm) götürülübdür: Uşaq həddi buluğa (təklif yaşına) çatana kimi, divanə ağıllanana kimi və yatmış şəxs oyanana kimi.[4] Yəni bu üç dəstədən (uşaq, divanə, yatan) təklif götürülüb.

 



[1] - Bəraətə müraciət edin.

[2] - Müntəziri, Hüseynəli, Nihayətul- üsul, Ayətullah burucerdinin üsul dərslərinin traktatları, cild 1, və 2, səh 583- 594, Təfəkkür nəşriyyatı,Qum, birinci çap, 1415 h.q.

[3] - Müraciət edin: Bəharul- ənvar, cild 2, səh 280.

[4] - Şeyx Səduq, Əl- xisal, cild 1, səh 93- 94, Əli- Əkbər Qəffari, Qum, 1362, h. ş: Hürr Amuli, vəsailüş- şiə, cild 28, səh 24, Alul- beyt müəssisəsi, Qum, 1409, h. q; Biharul- ənvar, cild 30, səh 681.

«و روینا عن علی ع أنه قال قال رسول الله ص رفع القلم عن ثلاثة عن النائم حتى یستیقظ و عن المجنون حتى یفیق و عن الطفل حتى یحتلم‏»

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Һәгиги дини неҹә әлдә етмәк олар? Изаһ един!
    6705 Din fəlsəfəsi 2009/06/18
    Бу ишдә үч јол тәсәввүр олунур:1) Вәһј2) Нәгл3) ӘглАди инсанлар јалныз, нәгли вә әгли јолла динин һәгигәтинә вара биләрләр. Хүсуси ...
  • Qadının şəxsiyyəti və məqamı İslam məktəbində hansı həddədir? Görəsən onlar da kişilər kimidirlər?
    9581 Əhkam və hüquq fəlsəfəsi 2011/02/14
    İslam dini nöqteyi nəzərində qadın və kişi arasında yaradılışın əsil hədəfinə (kamil və insanlıq nöqtəsi) çatmaqda heş bir fərq qoyulmamışdır. Belə ki, hər iki cins yaradılışın təkamül nöqtəsinə çatmaq üçün nə qədər çox çalışsalar bir o qədər də insanlıq aləmində uca məqama yiyələnəcəkdir. Amma bu məqama yiyələnmək üçün cinsiyyət heç ...
  • Bədgüman olmağın amilləri nədir? Onun müalicə yolları nədir?
    10534 Əməli əxlaq 2012/04/19
    Din təlimlərində başqalarını çirkin güman edən şəxsə “bədgüman” deyilir. İslam mənbələrində bu məsələ barəsində gələnləri araşdırırıq: Bədgümanlıq – başqaları barəsində sui-zən, pis xəyallar etmək və mənfi fikirləşməkdir. Başqa sözlə desək, bədgümanlıq budur ki, insan başqalarının sözü və rəftarı barəsində pis fikirlər və yaramaz xəyallara malik ...
  • Mən səkkiz ildir ki, evliyəm və indiyədək xüms ödəməmişəm, xahiş edirəm mənə yol göstərin.
    6331 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/04/18
    Həzrət Ayətullah uzma Sistaninin dəftəri: İlk iş günü onun il başıdı. Hər il bu gün qalan şeylərin xümsünü ödəməldir. İstər nağd pul olsun istərsə də gündəlik təlabat malları. Məsələn: qalan ərzaq, həmçinin bir il ərzində istifadə edilməyən ev əşyaları və paltarlar və s. Əgər keçmiş ...
  • Bidət nədir və İslamda onun meyarı nədir?
    12639 Qədim kəlam 2012/07/22
    Lüğətdə “bidət” yeni iş və misli görünməmiş bir şey mənasınadır. Termində isə: “dində olmayan bir şeyi dinə daxil etmək”dir. Yəni həqiqətdə dinin və şəriətin bir hissəsi olmayan, eləcə də İslamın heç bir qayda-qanunları ilə uyğun olmayan şeyləri dinə daxil etməkdir. Buna görə də İslamın külli qada-qanunlarının yeni ...
  • Axirət aləmində cismi dəyişikliklərdən əlavə ruhi vəziyyətdə (sadizmin cinsi meyli kimi) dəyişiləcəkmi?
    6112 Qədim kəlam 2012/03/11
    Quran ayələrindən alınan nəticə budur ki, ruhi dəyişikliklər behişt əhli üçün baş verəcək və onların ruhi xəstəliklərinin çoxu müalicə olunacaq. Həmçinin insanın axirətdə mənəvi inkişafını nəzərə alaraq bu dünyada onun arxasınca olduğu, rəzilliyə səbəb olan istəklərdən çoxu orda olmayacaq və nəfsani istəklərindən daha uca ləzzətlərə yetişəcək. ...
  • Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in son vəsiyyətinin yazılmağına maneçilik törədilən zaman nə üçün Əli (əleyhis-salam) müxalifət etmədi?
    9096 Qədim kəlam 2011/11/24
    Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-in axırıncı vəsiyyətinin yazılmasına maneçilik törədilməsi məsələsi məşhur tarixi hadisələrdən biridir (o həzrət öz vəfatından qabaq əbədi vəsiyyətini yazmaq üçün kağız-qələm və mürəkkəb gətirilməsini istəmişdi). Belə ki, bu hadisə “cümə axşamı hadisəsi”, “kağız-qələm və mürəkkəb hadisəsi” kimi müxtəlif adlarla qeyd olunur. Əli (əleyhis-salam)-ın bu hadisədə sükutu ...
  • Deyilir: Əgər niyyət pak olsa bəsdir və dua və ziyarətə daha ehtiyac yoxdur; bu doğrudurmu?
    9528 Əməli əxlaq 2010/11/10
    Bu şeytanın insanları dua, ziyarət və digər əməllərdən uzaqlaşdırmaq üçün olan bir hiyləsidir, çünki dua və təvəssül imamların vasitəsi və Allahın bir başa olan əmri ilə insanların öhdəsinə qoymuşdur. İnsanlara nümunə və qəlblərinin saf olmasına dualar səbəb olub məsum imamlarla daha çox əlaqə yaratmağa səbəb olmuşdur. Bütün ...
  • Teyyul- ərz nədir?
    13709 Nəzəri irfan 2011/06/19
    Teyyul ərzin həqiqəti barəsində bir çox nəzəriyyələr verilmişdir ki, onlardan biri İbni ərəbinin "edam və yaratmaq (və ya hazır etmək) nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə əsasında, şəxs özünü ilk yaranış yerindən "edam" və istədiyi yerdə "icad" hazır edir. Başqa bir nəzəriyyəyə görə Təyyul- ərz bədənin ən tez bir zamanda köçürülməsidir ...
  • Imam Hüseynlə (ə) birgə Yezid ibni Müaviyənin Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı Ərinəbdən elçiliyi düzgündürmü? Onun Kərbəla hadisəsində təsiri olubdur?
    9005 تاريخ بزرگان 2011/12/25
    Bəzi tarixi kitablarda yazılıbdır: Baxmayaraq ki, bütün şəhvətpərəstlik, qürurlanmaq və arzusuna çatmaq istədikləri vasitələr onun ixtiyarında idi, amma yenə də xəbis (çirkli) gözlərini Abdullah ibni Salamın həyat yoldaşı, İshaqın qızı, Ərinəb adında iffətli, ərli qadına dikmiş və onunla evlənməyə çox əlaqədar olmuşdu. Atası Müaviyə də hiylə ilə istədi pak, ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    164345 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    162056 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    119387 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    112877 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    108910 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    93427 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54631 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    52646 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    45671 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    45312 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...