Please Wait
6705
1. Sualda qeyd olunur ki, İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) nəql olunur ki, Həzrət buyurur: “Təmizik imanın yarısıdır!” Halbuki belə bir hədis heç bir hədis kitabında gəlməmişdir.
2. İslam Peyğəmərindən (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) bu mövzuda nəql olunan hədis belədir” “Təmizlik imandandır.” Hədisin mənası isə belədir ki, iman, təmizliyin köküdür və ya təmizik imanın bir qismini təşkil edir. Ona görə də imanlı şəxsin təmizliyə xüsusi diqqəti olmalıdır.
3. İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) nəql ounmuş bəzi rəvayətlərdə gəlib ki din təmizik üstündə qurulub və ya məsum İmamların (əleyhimussalam) hədislərində gəlmiş - “Namaz yalnız, təmizliklə ola bilər!” - kimi hədislərdə “paklıqdan” məqsəd təkcə namaz yox, təmizlikdir. Məsələ burdadır ki, heç bir əməl təharət və təmizlik olmadan qəbul olmaz. Baxmayaraq ki, təharət və ya paklığın özünə məxsus mərtəbələri vardır. (kiçik işlərdə pak olmaq, məsələn, dəstəmaz və qüsl, yaxud nəcis şeylərdən pak olmaq..)
4. İslam nəzərində evlənmək və aliə həyatı qurmaq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir; çünki, evlənmək bir tərəfdən paklığa, cinsi hissləri ram etməyə, aram tapmağa və kamala tərəf aramcasına hərəkətə səbəb olur. Digər tərəfdən rahiblik (evlənməyin və dünya ləzzətlərinin tərk olunması) İslamda məzəmmət olunmuş və bu əməl insanın kamala və səadətə çatmasında böyük maneə kimi tanıtdırılır. Bu nöqteyi-nəzərdən hədislərdə var ki, elənmək dinin yarısını hifz etməkdən ötrü vəsilədir.
5. Hədisdə qeyd olunmuş “dinin yarısı” ifadəsi əslində ürfi mənada işlənmiş bir ifadədir. Adətən, el arasında hər hansı bir məsələnin əhəmiyyətini çatdırmaqdan ötrü belə ifadələrdən istifadə olunur.
6. İslamda rəvayətlərdə oruc, namaz, həcc, cihad və vilayət kimi mövzular haqqında gələn təkidlər və ifadələr heç də evlənmək və təmizlik haqqında gələn təkidlərdən az deyildir.
7. Çox rəvayətlərdə İslamda hüdudlar, cəza iman; məsələn, təvəkkül, işlərin Allaha tapşırılması, ilahi qəzavətə razı olmaq,Allah dərgahında tam təslim olmaq, sədaqət, yaxşılıq, vəfa, elm və helm, təqva, namaz və vilayət kimi məsələlərə də çox təkidlər olunmuş və bəzən onlar da “dinin yarısı” kimi tanıtdırılmışdır. Belə ifadələrin bu mövzularda qeyd olunması təkcə, nisbi bir məsələdir.
Sualda İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) nəql olunmuş rəvayət heç bir hədis kitabında gəlməmişdir. Hansı rəvayətdə gəlib ki, təmizik imanın yarısıdır?! İslam Peyğəmbərindən hədis mənabelərində bu mövzuda nəql olunan hədis belədir: “ Təmizlik imandandır!”[1] Bu da o mənadadır ki, imanlı şəxs mömin olduğuna görə pak və təmizliyə də əməl edir və paklığın və təmizliyin kökü imana qayıdır, yaxud, imanın bir hissəsini paklıq təşkil edir və iman iddiasında olan bir şəxsin paklığa və təmizliyə diqqətsizliyi qəbul olunan məsələ deyildir. Hər halda “yarısı” sözü hədisdə qeyd olunmamışdır ki, nəsə anlaşılmazlığı icad etmiş olsun və beləliklə, bu sual da öz mənasını əldən verir.
Xüsusilə, paklığı heç də həmişə yalnız, əl-üzü, paltarı və ev əşyalarını yumaq kimi başa düşmək olmaz; bəlkə də belə mövzularda bu sözə daha geniş məna vermək olar və araşdırmalar göstərir ki, bu söz hətta, namaz və oruca da aid olur. Başqa sözlə desək, əgər təmizliyi təharət və paklıq mənasında nəzərə alsaq, fikri və əməli paklıq və təharət olmadan insanın nəticə almayacağını ələ gətiririk. Ona görə də nəinki, “təharətsiz namaz olmaz!”[2] – ifadəsi, bəlkə də ümumiyyətlə, qəti şəkildə demək olar ki, heç bir əməl təharətsiz və təmizlik olmadan səhih deyil və insandan qəbul olmaz. Bu mənada təmizliksiz iman da ələ gəlməz.
Bütün bunlardan əlavə, əgər rəvayətlərdə hansısa miqdar və kəmiyyətdən söz açılırsa belə kəmiyyət və miqdar adətən nisbidir. Məsələn, əgər rəvayətlərdə deyilirsə ki, evlənməklə dinin yarsı təkmil olur, bu o mənadadır ki, evli şəxsin öz imanını qoruması subay şəxsə nisbət daha rahatdır. Evli insan, Allaha bəndəçilik vəzifəsini daha yaxşı icra edir və öz vəzifəsini yerinə yetirməkdə yolun yarısını getmiş kimi görünür. Amma evli olmayan insan imanının qoruması yolunda çoxlu maneələrlə rastlaşır. Deməli, evlənmək bu mövzuda çox mühüm amillərdən biridir.
İslam Peyğəmbərindən (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) hədis nəql olunur ki, buyurur: “Cavanlar! Hansınızın imkanı varsa evlənin; çünki, evlənmək insanı naməhrəmə baxmaqdan daha yaxşı saxlayır və insana paklıq bəxş edir....”[3]
İslamda bir tərəfdən evlənməyin yaxşı və müsbət cəhətlərinə işarələr olunur. O cümlədən, insanda sakitlik, aramlıq,mehr və məhəbbəti çoxalır, həmçinin, evlənməklə insanın cinsi meylləri ram olur və sair....cavanın həyacanlı ruhu sakitləşir və normal hala düşür, həyat və yaşayışın həqiqətlərini daha yaxşı dərk edir, öz xoşbəxtliyi və səadətinə tərəf daha yaxşı və tez hərəkət edir. Doğrudan da, evlənməyin aramlığını və sakitliyini o şəxs dərk edə bilər ki, subaylığın həyacanından, iztirablarından və aramsızlıqlarından agahlığı olsun.
Amma başqa tərəfdən, İslamda rahiblik (dünya və onun ləzətlərini tərk etmək) məzəmmət və qadağan olunmuşdur. İslam Peyğəmbəri (səlləllahu ələyhi və alihi va səlləm) buyurur: “Mənim ümmətimdə rahiblik yoxdur!”[4] Yəni, evlənməyi tərk etmək, qadın və övladlardan uzaqlaşmaq və sair... Nəql olunur ki, bəziləri (səhabələrdən Osman ibn Məzun) belə bir yolu tutmuş və öz ailə uşaqlarından kənara çəkilmişdir. Həzrət bu əməldən narahatçılığını bildirmiş və buyurmuşdur: “Allah-taala məni rahiblikdən ötrü yollamamışdır. Əksinə, məni orta səviyyəli din, çətinlikdən uzaq olan asan bir həyata dəvətlə seçmişdir. Mən oruc tuturam, namaz qılıram, evlənmişəm ......Hər kəs mənim gətirdiyim fitri İslam dinini qəbul edirsə, gərək mənim gətirdiyimi və əməl etdiyim qanunlara da əməl etsin. Evlənmək mənim qanunlarımdan və adətlərimdəndir.”[5] Bunları nəzərə alaraq rəvayətlərdə qeyd olunur ki, evlənmək insanın imanını dininin yarısını kamilləşdirir və məsum İmamlardan (əleyhimussalam) bizlərə bu mövzuda hədsilər gəlib çatıb.
Həmçinin, bu söz ürfdə (el arasında) işlənmiş bir ifadədir ki, əgər hər hansı bir əməlin kiməsə çox əhəmiyyətli olduğunu anlatmaq istəsək, ona “bu əməli yerinə yetirməklə yolun yarısını getmiş olarsan” – deyə başa salarıq. Sənin işlərinin yarısında hər hansı əmələ mürtəkib olduğuna görə çətinliklə qarşılaşırsan. Əslində, sənin bu işi görməyinlə (məsələn, evlənməklə) çətinliklərinin yarısı artıq öz həllini tapmış olacaqdır.
Əlbəttə, heç də unutmaq lazım deyildir ki, əgər bəzən bir şeyin həqiqəti iki şeyə bağlıdırsa, başqa məsələlərin də o işin kamilləşməsində aidiyyatı var. Misal üçün əgər rəvayətlərdə var ki, təmizlik dinin yarısıdır və evlənmək də