Ətraflı axtarış
Baxanların
10485
İnternetə qoyma tarixi: 2012/01/19
Sualın xülasəsi
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yollar vardır?
Sual
Çox danışmağı müalicə etmək üçün hansı yoldan istifadə etmək olar? Məqsədimiz də budur ki, öz sirlərimizi və başqalarının sirlərini qoruyub saxlaya bilək.
Qısa cavab

Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqələrin inkişaf etdirilməsi üçün gözəl bir vasitədir. Amma bunun çoxlu bəlaları da vardır ki, sonsuz günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də insan dilini nəzarət altına almaq və ondan yerində istifadə etmək üçün gərək hər gün sübh yuxudan oyanan zaman dilinin fəaliyyətlərinə nəzarət etmək barədə özünə tövsiyə etsin. Əli (əleyhis-salam) buyurur: “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.”

Ətreaflı cavab

Dil qəlbin bəyançısı, əqlin nümayəndəsi, şəxsiyyətin açarı və insan ruhuna açılan ən mühüm pəncərədir. Dilin səhifəsində və danışıqların əsnasında zahir olan hər bir şey ruhun səhifəsində həkk olunan şeylərin zahir olmasından ibarətdir. Dil Allahın insana verdiyi ən böyük nemətlərdən biri, başqaları ilə əlaqə yaradıb rabitənin inkişaf etdirilməsi üçün mühüm bir vasitə olmaqla eyni zamanda, onun çoxlu bəlaları da vardır ki, bir çox günahların mənşəyi ola bilər. Buna görə də dili nəzarət altına almaq və ondan lazımi yerlərdə istifadə etmək üçün iki yol təklif olunur:

a) Elmi müalicə

Dilin yarada biləcəyi təhlükələrə diqqət yetirmək və onu nəzarət altına almaq çox danışmağın ən yaxşı elmi müalicə yollarından biridir. Dil və onunla danışmaq çox yerlərdə faydalı olduğu kimi, çoxlu təhlükələri və bəlaları da vardır. İnsan yuxudan oyandığı hər sübh gərək özünə “dilindən ehtiyatlı ol!” deyə tövsiyə etsin. Çünki bu üzv insanı həm səadət zirvələrinə, həm də zillət quyularına, bədbəxtlik çalalarına sala bilər. İmam Səccad (əleyhis-salam) buyurur: “Hər sübh insanın dili bütün bədən üzvlərinə xitab edərək deyir: “Necəsiniz? Necə sübhə çıxdınız?” Cavab verirlər ki, “xeyir və yaxşılıqla; bu şərtlə ki, sən (bizdən əl çəkəsən), bizi öz başımıza buraxasan.” Sonra onu Allaha and verirlər ki, (yaramaz sözlər danışmaqla) bizi əzab-əziyyətə, məşəqqətə salma! Çünki sənə görə bizə savab və mükafat verir və sənə görə bizi cəzalandırırlar.” [1]

Deməli, insan daim öz dilini və danışığını nəzarət altına almalı, tam ehtiyatlı olmalıdır. Çünki ağızdan çıxan hər bir söz insanın əməl dəftərində qeyd olunur. Quranda buyurulur: “İnsan elə bir söz demir ki, (danışan) həmin anda onun əməllərinə nəzarət edən bir mələk onu qeydə almamış olsun.” [2]

İmam Əli (əleyhis-salam)-ın buyurduğu hədislərdə oxuyuruq:

1. O Həzrət çox danışan bir nəfərin yanından keçəndə dayanıb buyurdu: “Ey kişi! Bu qədər çox danışmaqla sənə mühafizəçi qoyulmuş mələklərə bir kitab (qədər) imla deyirsən. Sənə faydalı olan şeyləri danış, puç sözlərdən uzaq ol!” [3]

2. “Söz dilə gəlməyincəyə qədər sənin ixtiyarındadır, lakin bir söz danışdınsa sən onun ixtiyarında giriftar olursan. İndi dilini qızıl-gümüşlərin kimi qoruyub saxla. Çox hallarda bir söz insandan (çoxlu) nemətin alınmasına səbəb olur. Belə isə, bilmədiyin şeyləri danışmaqdan çəkin. Allah-taala sənin zahiri (bədən) və daxili üzvlərinə bir çox şeyi vacib etmişdir və qiyamət günü onlardan sual olunacaqdır. Dilini özlərinə hakim edənlər o gündə zəlil və xar olacaqlar. Hər kəs çox danışsa, xətası çox olacaq, hər kəsin xətası çox olsa həyası azalar, hər kəsin həyası az olsa, günah və  şübhəli işlərdən çəkinməsi azalar, qəlbi ölər və hər kəsin də  qəlbi ölsə, cəhənnəmə daxil olar.” [4]

3. “Əql kamil olan zaman danışıq azalar.” [5]

Deməli, Quran və rəvayətlər baxımından dilin bəlasından uzaq olmaq üçün ən yaxşı yol çox danışmaqdan uzaq olmaq, faydasız sözləri tərk etməkdir. Çünki əgər insan danışdığı bütün sözlərin onun əməllərinin bir hissəsi olacağına inansa və onun qarşısında məsuliyyət daşıdığını bilsə, ümumiyyətlə yalana və qeybətə düçar olmaq, vaxtı öldürmək, başqalarına əzab-əziyyət vermək, qəlbin qəsavəti (daşlaşması) və sair kimi işlərə səbəb olan çox danışmaqdan çəkinər.

Bəlkə də çox danışmağın psixoloji köklərini bu məsələdə qeyd etmək olar: biz insanlar həmişə başqalarının diqqət mərkəzində olmaq, başqalarının kifayət qədər məhəbbətini qazanmaq üçün diqqəti cəlb edən işlər görürük. Lakin unutmaq olmaz ki, əgər insan özünün Allahla əlaqəsini düzgün əsasda qursa, bütün işlərində əsas məqsədi Allahın razılığı olsa və yalnız Allah tərəfindən sevilmək üçün bir iş görsə, Allah-taala başqalarının diqqətini cəlb etməyə ehtiyac duymadan belə insanı onlara sevdirər. Deməli, bu kimi hallarda başqalarının razılığını cəlb etmək üçün nalayiq işlər görməyə və çox danışmağa lüzum görülməz. [6]

b) Əməli müalicə yolu

İnsan məşq etməklə, özünə təlqin etməklə və bəzi hallarda nəzir etməklə və cərimə ödəməklə və s. işləri görməklə özünü tədrici olaraq az danışmağa adət etdirə, bu barədə sabit bir sifətə nail ola bilər. Amma diqqət yetirmək lazımıdır ki, çox danışmağın qarşısını almaq tədrici və uzun müddətli bir işdir və zamana ehtiyac duyulur. Əgər bir kəs çox danışırsa, dilinə nəzarət edə bilmirsə və bu əməl onda artıq səciyyə şəklinə düşmüşsə, bir gündə onun əksinə əməl edə bilməz; əksinə gərək qəti qərara gələrək çox danışmaqdan hər gün bir qədər azaltsın, tədrici olaraq dilinə hakim kəsilsin, lazım və zəruri miqdarda dilindən istifadə edərək danışsın.

Əlavə məlumat almaq üçün aşağıdakı görünüşlərə bax:

“Rəzalət sifətlərini paklamaq yolları” sual 2604 (sayt 2701)

“Kəlam və sükutun müqayisəsi”, sual 9135 (sayt 9608)

“Dillə əlaqədar günahları tərk etmə yolları”, sual 13868 (sayt 13582)



[1] Məclisi, Məhəmməd Baqir, "Biharul-ənvar", 68-ci cild, səh. 302, “Vəfa” müəssisəsi, Beyrut, 1404-cü hicri qəməri ili

[2] “Qaf” surəsi, ayə: 18: ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقیبٌ عَتیدٌ

[3] Şeyx Səduq (rəhmətullah əleyh), “Mən la yəhzuruhul-fəqih”, 4-cü cild, səh. 396, “Camieyi müdərrisin” nəşriyyatı, Qum, 2-ci çap, 1404-cü hicri ili

[4] “Biharul-ənvar”, 68-ci cild, səh. 286

[5] “Biharul-ənvar”, 1-ci cild, səh. 159

[6] Əlavə məlumat üçün aşağıdakı görünüşlərə bax: “Başqaları tərəfindən sevilmə yolları”, sual 10915 (sayt 11064) “Allah tərəfindən sevilməyin yolları”, sual 10085 (sayt 10070)

Başqa dillərdə Q tərcümələr
Baxışlarınız
şərh sayı 0
Dəyəri daxil edin
misal : Yourname@YourDomane.ext
Dəyəri daxil edin
Dəyəri daxil edin

Mövzui təbəqələşdirmə

Təsadüfi suallar

  • Şirkətlərin və idarələrin personelinə (işçilərinə) girov adıyla ödənilən məbləğə xüms gəlir?
    5289 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/10/30
    İmam Xumeyni və Məqami müəzzəm Rəhbərin fətvasına uyğun olaraq o pul ki, idarələr şirkətlər və fabriklərdən fəhlə işçi və personelinə girov adıyla verilir o puldan hər nə qədər xüms ilindən artıq qalarsa onun xümsu ödənilməlidir.[1]
  • Bərzəx aləmində yaxud da qiyamətdə azan deyilirmi?
    6322 Hədis elmləri 2012/03/11
    1. Azanın bərzəx aləmində deyilməsi barəsində rəvayətlərdə qeyd edilməmişfir. 2. İmam Baqirdən (ə) rəvayət olunur ki, “Peyğəmbər əkrəm (s) merac zamanı keçmiş bütün peyğəmbərlərin onun yanında olduqları zaman, Cəbrail (ə) Allahın əmri ilə onlara azan və iqamə dedi.”[1] 3. Qiyamətdə ...
  • Allahın bəzi bəndələrini unutması anlamı nə mənadadir?
    6936 Təfsir 2011/09/04
    Allah-Taala Qurani-kərimdə dörd dəfə bəndələrin unutqanlığını özünə nisbət vermişdir. Beləki, bir ayədə deyilir: "Bugün onları unudacağıq necə ki, onlar belə bir günün gəlişini unutmuşdular". Bu və bu kimi ayələr Allahın axirətdə (hətta dünyada) bəzilərini unutmasının göstəricisidir. Sözügedən mənada unutqanlıq nə deməkdir? İslam mənbələrində mövcud əqli və vəhyani arqumentlər unutqanlığı (məxluqun ...
  • Əgər hazırkı məsihi dini təhrif olunubsa və Allah onları kafir hesab edirsə, bəs nə üçün onlara şəfa verir və onlara diqqət yetirir?
    5689 Qədim kəlam 2012/01/19
    Allahın bəzi məsihilərə şəfa verməsi və diqqət yetirməsinin səbəbi Onun rəhmaniyyət və feyzinin ümumu olmasıdır. Bu rəhmət və feyz bütün insanlara şamil olur, nəticədə ilahi nemətlərdən bəhrələnmək sayəsində səadət və iman yolunu seçir, ilahi mərifət və kamala nail olurlar. Çünki Allah-taala insanları azad yaradır, ixtiyarlarına müəyyən imkanlar verməklə onları sınaqdan ...
  • Mələklərin varlığının səbəbi nədir və onların vasitə olmasına nə ehtiyac vardır?
    9759 Qədim kəlam 2012/07/22
    Məlaikələr Allahın məxluqlarından olan bir növ varlıq, Allah ilə şəhadət aləmi arasında vasitədirlər. Allah onları təkvin və təşri aləminin işlərini idarə etmək üçün təyin etmişdir. Qurani-kərimdə məlaikələr üçün çoxlu işlər sadalanmışdır: vəhyin nazil edilməsində, Allahın sözünün Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih)-ə çatdırılmasında, aləmin işlərinin tədbir ...
  • Bir Avropalı üçün İslam və şiəni olduğu kimi tanıtdırın.
    6744 Qədim kəlam 2011/05/15
    İslam lüğətdə təslim olmaq və boyun əymək deməkdir. Bunun üçün də İslam dinini, İslam adlandırmışdırlar ki, onun bütün göstərişləri aləmlərin Rəbbi olan Allahın qarşısında təslim olmaqdır ki, insan yeganə Allahdan başqasına itaət etməsin və yalnız o Allahın əmrlərini yerinə yetirsin. Həqiqətdə İslam dini bütün keçmiş ...
  • Nəyə görə İmam Əlinin (əleyhissalam)Nəhcül-Bəlağədəki 31-ci məktubundan vəsiyyətnamə kimi ad aparılır?
    5282 روایات و دعاهای برجای مانده 2015/05/30
    Vəsiyyət kəlməsi ərəb dilindən mənsı " sifariş" kimi mənalanır. İmam Əlinin (əleyhissalam)yazdığı məktub şəri vəsiyyətnamə hesab olunmur. Şəri vəsiyyətnamədə insan öz malına, sərvətinə görə sifarişlər edir ki, onun ölümündən sonra necə rəftar və sərf etsinlər. Bu məktub, zahirdə İmam Həsənə (əleyhissalam)və ya keçən bəhsdə cavabında dediyimiz
  • Нәјә ҝөрә Гуранын бәзи ајәләри илаһи пејғәмбәрләрин исмәти илә фәрглидир? Изаһ един?
    8642 Qədim kəlam 2010/06/22
    Јухарыдакы суалын ҹвабыны белә вермәк олар:1.“Исмәт” (ҝүнаһсызлыг) мәсум шәхсин хүсуси бир нәфси һаләтидир ки, инсанын ҝүнаһдан вә чиркин әмәлләрдән үз дөндәрмәсинә сәбәб олур вә инсанын ихтијарыны әлиндән алмадан, јахуд, ону мәҹбур етмәдән ону һәр ҹүр хәта вә ...
  • Qeyri İslami dövlətlərin banklarından kredit götürməyin hökmü nədir?
    7214 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/11/12
    Kredit götürməyin əsası hakimi şərin icazəsinə bağlı deyil. Hətta əgər dövləti bir bankdan olmuş olsa belə. Vəzi hökm nəzərindən də düzgündür. Baxmayaraq ki riba və sələm də olmuş olsa. Amma riba və sələm olarsa təklifi nöqteyi nəzərdən haramdır. İstər müsəlmandan almış olasan və istərdə qeyri müsəlmandan. İstər İslami dövlətdən olsun ...
  • Yerdə və göydə Allahın qüdrət nişanələri hansılardır?
    7739 Qədim kəlam 2011/11/24
    Asiman, yer və bu ikisində olan hər bir şey və ümumiyyətlə vücud aləmində olan şeylərin hamısı Allahın qüdrət nişanələrindəndir. Bu nişanələr o qədər çoxdur ki, heç kəs onları sayıb qurtara bilməz. Qurani-Kərim insanları dəfələrlə bu ayələri müşahidə etməyə çağırmışdır. Kəhkəşanların, müxtəlif günəş ...

Ən çox baxılanlar

  • Oğlan və qızın arasında dügzün cinsi əlaqə necə olmalıdır?
    163821 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/05/31
    Qısa cavab: İslam dininin nəzərinə əsasən qadın və kişi bir- birlərini təkmilləşdirən varlıqdırlar. Allah- Taala bunları elə yaratmışdır ki, bu iki məxluq bir- birlərinin aramlıqlarını bərpa edirlər. həmçinin bununla yanaşı bir- birlərinin bütün cinsi istəklərini təmin etsinlər. İslam dini bu ehtiyacların halal yolla ödənməsi üçün ailə qurmağı (müvəqqəti ...
  • Hacət və diləklərimizə çatmaq üçün ən tez qəbul olunan dua hansıdır?
    158946 Əməli əxlaq 2011/06/28
    Baxmayaraq ki, bir çox dualar İmamlardan hacətlərin qəbul olması üçün rəvayət olunmuşdur ki, onların mətnini burada gətirmək mümkün deyildir. Bunun üçün də onlardan bir neçəsi ki, daha çox əhəmiyyət daşıyır adlarına işarə edirik. Təvəssül duası. Fərəc duası. ...
  • Şiələrin namazı əliaçıq və əhli- sünnənin əlibağlı qılmasının səbəbi nədir?
    118700 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/01/02
    On iki İmama (ə) inanan insanlar Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) sünnəsinə əməl etsinlər deyə, namazı əliaçıq qılırlar. Onların bu şəkildə namaz qılmasına əsas verən çoxlu sayda rəvayətlər vardır. Həmin rəvayətlərdə Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) namaz qılarkən əlləri açıq və yan tərəflərə bitişik şəkildə olduğu göstərilir. ...
  • Aya kişinin ixtiyarı vardır ki, istədiyi halda qadının hər hansı bir yerindən istifadə etsin, əgər güc vasitəsiylə olsa belə?
    111835 Nizamlar hüquq və əhkam 2011/04/14
    Səlamun ələykum. Aşağıdakı cavablar müctəhidlərin dəftərxanalarından verimişdir: Həzrət Ayətullah Xamineinin dəftərxanası: Cavab 1 və 2. Qadının tamam olaraq kişini razı salması, o demək deyildir ki, kişi əxlaqa uyğun olmayan, çox məkruh və yaxud bir iş görə ki, qadının əziyyət olmasına səbəb olsun. Qadının tamam şəkildə ərini razı salması o deməkdir ...
  • Həyat yoldaşının öz razılığı ilə onunla arxadan əlaqədə olmağın hökmü nədir?
    105485 Nizamlar hüquq və əhkam 2015/06/29
    Möhtərəm mərcə təqlid alimləri buyurublar: “həyat yoldaşı ilə arxadan əlaqədə olmağın çox şiddətli kərahəti var”[1] Kərahət də bu mənadədər ki, bu əməl Allah dərgahında bəyənilməz bir əməldir. Amma, bu iş görülməsə daha yaxşıdır. Lakin, bu əməli edənə heç bir günah yazılmır. Diqqət etmək lazımdır ...
  • Qadın kişinin cinsi əlaqə istəyini rədd edə bilmərmi?
    92540 Nizamlar hüquq və əhkam 2012/09/01
    Əziz islam Peyğəmbərinin (s) və Əhli- beytin (ə) hədis və rəvayətlərində qadın və kişinin yaxınlığı barəsində mətləblər budur ki, onlar bir- birlərinin haqqlarına riayət etməlidirlər.[1] Bu hüquqlar yaxınlıq etmənin iki tərəfini göstərir. Bir rəvayətdə kişiyə belə deyilir: “Müstəhəbdir ki, kişi yaxınlığı rahatlıq, fasilə və ...
  • Qızdırma xəstəliynə görə oxunan dua var?
    54108 Hədis elmləri 2014/05/20
    Dua mənbələrində Nur duası adı ilə belə bir dua nəql olunur və bu dua qızdırma xəstəliyinin sağamasında çox təsirlidir. Duanın mətni budur: (tər.) “Nur verən Allahın adı ilə; nur verən Allahın adı ilə ki, nur verir; Nurda olan Nur Allahın adı ilə, hər şeyin təqdir və ölçüsünü ...
  • Salam "Əmmən yucibul- muztər" امّن یجیب المضطرّ duası harada gəlibdir?
    49298 Əməli əxlaq 2012/09/10
    "Əmmən yucibul- muztərrə iza dəahu və yəkşifus- su" « أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوء » cümləsi Quranda Nəml surəsinin 62- ci ayəsində gəlibdir. Buyurur: "Əli hər yerdən üzülüb darda qalan birisi ona dua etdiyi zaman onun duasını qəbul buyuran".
  • Müvəqqəti evlənməinin sözləri nədir?
    44890 Nizamlar hüquq və əhkam 2014/05/22
    Müvəqqəti əqdin (mütənin) oxunmasından ötrü bir neçə şərt lazımdır: 1.Müvəqqəti əqdin oxunması; bu mənada ki, müvəqqəti evlənmədə təkcə qadınla kişinin bu əmələ razı olmaları kifayət etməz. Əqdin oxunması xüsusi kəlmələrlə bu əməlin inşa olunmasının niyyəti ilə oxunmalıdır. 2.Ehtiyat vacib budur ki, ərəb dilində düzgün qaydada oxunmalıdır. Əgər ...
  • Hansı yolla göz dəymənin (nəzərin) qarşısı alınır?
    44342 Təfsir 2011/11/03
    Göz dəymə insanın nəfsində olan qəsirdən irəli gəlir və bunun üçün də ağıl dərk edən bir dəlil yoxdur. Bəlkə çox hadisələr vardır ki, göz dəyməylə baş vermişdir. Mərhum Şeyx Abbas Qumi göz dəymənin uzaq olması üçün qələm surəsinin 51- ci ayəsini sifariş etmişdir. Bu ayənin nazil olmasını nəzərə ...